لزوم فوري استفاده همگاني از ابزار حفاظتي تركيبي در برابركرونا
كاميار اسماعيلي| به دنبال گسترش فاجعه‌بار عفونت ناشي از ويروس كروناي جديد SARS-CoV-2 و گونه‌هاي جهش يافته آن در كشور، انجام اقداماتي كارا در سطح گسترده براي مقابله موثر با اين تهديد بسيار جدي متوجه سلامت عمومي «ضرورت فوري» دارد. علاوه بر لزوم بديهي قرنطينه‌ها و تمهيدات اجتماعي گسترده به ويژه واكسيناسيون سريع، «تاكيد جدي بر استفاده همگاني از ابزار حفاظتي به ويژه ماسك و سپر محافظ صورت(شيلد، Face Shield) همراه با توزيع رايگان شيلد» از جمله عملي‌ترين اين اقدامات به خصوص با توجه به شرايط خاص كشورمان در حال حاضر است. نتيجه مقايسه كارايي شيلد با ماسك‌هاي معمول و ميزان تاثير سپر محافظ صورت(شيلد، رُخپوش، چهربان) در پيشگيري از مبتلا شدن و مبتلا كردن را مي‌توان چنين برشمرد:
1- استفاده از ماسك‌هاي معمول به تنهايي توسط يك فرد در پيشگيري از مبتلا شدنش به كرونا به نوبه خود بي‌تاثير نيست؛ اما بيشترين فايده استفاده از ماسك‌هاي معمول نه پيشگيري از مبتلا شدن بلكه پيشگيري از مبتلا كردن ديگران و مقابله با زنجيره همه‌گيري از اين راه است. به خصوص هنگام عطسه و سرفه توسط فرد مبتلا.
2- تاثير استفاده از شيلد يا سپر صورت مناسب به تنهايي توسط يك فرد غيرمبتلا به كرونا در پيشگيري از مبتلا شدن او(در مواجهه با يك بيمار كرونايي) در مقايسه با تاثير استفاده تنها از ماسك‌هاي معمول مي‌تواند در كل بيشتر باشد چون شيلد به عنوان يك پوشش نفوذناپذير تقريبا كل چهره را مي‌پوشاند.
3- اگر فردي كه مبتلا به كروناست فقط از شيلد مناسب استفاده كند، در مقايسه با زماني كه تنها از ماسك‌هاي معمول استفاده كند، مي‌تواند احتمال كمتري براي مبتلا كردن بقيه وجود داشته باشد به شرط آنكه استفاده از شيلد سبب ايجاد نوعي اطمينان كاذب در افراد و عدم توجه به ديگر موارد از قبيل رعايت بهداشت دست‌ها نشده باشد. ضمن اينكه بر خلاف تصور با توجه به اينكه اندازه ويروس كروناي جديد حدود 120 نانومتر بوده و از برخي انواع ديگر ويروس‌ها بزرگ‌تر و سنگين‌تر است احتمال اينكه ويروس‌هاي مزبور در محيط‌هاي معمول به تعداد كافي براي بيماري‌زايي جدي از فضاي باز پايين شيلد در زير چانه به سمت بالا حركت كنند عملا اندك خواهد بود. 4- استفاده آسان از ماسك و پوششي هر چند ساده و قابل شست‌وشو دست‌كم روي دهان در زير شيلد نيز فوايد مهم و متعددي دارد؛ هم از احتمال آلوده كردن مشكل ساز محيط و ديگران هنگام عطسه و سرفه فردي كه از شيلد استفاده مي‌كند، مي‌كاهد هم احتمال بخارگرفتگي در سطح داخلي شيلد هنگام استفاده به خصوص در هواي سرد را كاهش مي‌دهد، هم مانع پاشش قطرات بزاق به سطح داخلي شيلد و ايجاد نماي نامناسب هنگام سرفه و عطسه مي‌شود و هم اينكه وجود پوششي روي «دهان» نفس كشيدن براي مدت طولاني را مشكل نكرده و استفاده از آن براي بسياري سهل‌تر است. در يك كلام يكي از مناسب‌ترين و عملي‌ترين شيوه‌هاي حفاظتي «براي افراد عادي در شرايط معمول» استفاده از «شيلد مناسب» همراه با پوششي هر چند قابل شست‌وشو، دست‌كم روي «دهان» است.
با توجه به مهم‌ترين راه‌هاي انتقال ويروس كروناي جديد كه از راه قطرات تنفسي و آلودگي برخي مخاطات است، هم ماسك و هم شيلد مي‌توانند با كاستن از بار ويروسي احتمال ابتلا به عفونت كرونايي با شدت زياد را نيزكاهش دهند. به اين ترتيب با استفاده از ابزار حفاظتي مزبور از احتمال ابتلا كاسته شده و در صورت ابتلا نيز احتمال شدت داشتن بيماري و واگيري كمتر خواهد بود.
روند ابتلا به عفونت ناشي از ويروس كروناي جديد به ويژه گونه‌هاي جهش يافته آن به شدت خطرناك و هشداردهنده است. با افزايش موارد مراجعه و بستري به سبب عفونت كرونايي، خطر گذر از آستان تاب‌آوري سيستم درماني بسيار جدي است؛ سيستمي خسته كه با وجود همه محدوديت‌ها مدت‌هاست كه با عفريت بيماري چنگ در چنگ است. هم نسبت موارد مرگ و مير به موارد ابتلا و هم تعداد موارد ابتلا و ضريب واگيري با شتابي خطرناك مي‌تواند افزايش يافته و حتي حالت «انفجاري» بيايد. با توجه به موارد مكرر ابتلاي مجدد به عفونت كرونايي، فرضيه ايمني جمعي يا ايمني گله‌اي با اتكا به ابتلاي درصد بالاي جمعيت به بيماري نيز از اساس فرضيه‌اي مردود محسوب مي‌شود. البته حتي در صورتي هم كه امكان ابتلاي چندباره به عفونت كرونايي وجود نمي‌داشت نيز باز راه ايمني گله‌اي با اتكا به ابتلاي درصد بالاي جمعيت به بيماري طريقي بس پرتلفات و پرهزينه بوده و حتي آن راه نيز بايد در زير خط آستان تاب‌آوري سيستم درماني پيموده مي‌شد. بر اين اساس پيشنهاد مي‌شود همراه با «آگاه‌سازي و تبليغات گسترده» و ضمن توجه به واكسيناسيون، فاصله‌گذاري‌هاي فيزيكي، محدوديت‌هاي مربوط و بهداشت دست‌ها گرفته تا وضع تغذيه، سطح ويتامين د D و تجويز مكمل‌هاي مقتضي در صورت لزوم، استفاده از ابزار حفاظتي لازم مانند شيلد همراه با ماسك و پوششي دست‌كم روي دهان نيز اجباري شود. در نظر داشته باشيم كه توصيه به استفاده همگاني از ماسك تنها عملا به آن نتايج بايسته نخواهد انجاميد. اين امر به ويژه دركشور ما با شرايط خاص خود بيشتر صادق بوده و تجربه نيز گواه آن است. بسياري افراد به دلايل مهم اقتصادي و غيره از ماسك‌هاي مطلوب و با كيفيت كه نياز به تعويض و تهيه مستمر دارد، استفاده نمي‌كنند. در دنياي واقع توصيه به استفاده تنها از ماسك‌هاي معمول آن كارايي بايسته در پيشگيري از مبتلا كردن و مبتلا شدن را نداشته و بدون توزيع گسترده شيلد رايگان و بدون تاكيد بر اهميت بالاي استفاده تركيبي از ابزار حفاظتي لازم به نتايج مورد انتظار نمي‌رسيم. توزيع گسترده و رايگان شيلد با قابليت استفاده پيوسته در درازمدت بسيار كمك‌كننده و تاثيرگذار بوده و افكار عمومي نيز در آن صورت است كه از اعمال جدي مقررات متناسب استقبال كرده و پذيرا خواهد بود. توزيع همگاني شيلد مناسب براي دست‌كم يك بار از توزيع همگاني اما الزاما مستمر ماسك‌هاي با كيفيت جراحي بسيار عملي‌تر است. حتي اگر اين توزيع فقط همراه با الزام به استفاده همگان از حداقل يك ابزار حفاظتي باشد، باز فوايد توزيع گسترده شيلد هزينه‌هاي صرف شده به اين منظور را چه بسا جبران خواهد كرد.
پزشك و محقق طب تلفيقي