ائتلاف تحت رهبري سعودي از پرواز نخستين پرواز غيرنظامي
از فرودگاه صنعا ممانعت كرد
چشم‌انداز مبهم آتش‌بس يمن
شهاب شهسواري
كمتر از يك ماه بعد از اعلام آتش‌بس ۶۰ روزه در جنگ يمن، ترديدها در مورد دوام اين آتش‌بس بيش از هر زمان ديگري بيشتر شده است. در حالي كه قرار بود در چارچوب آتش‌بس ميان انصارالله يمن و ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي، بخشي از محاصره يمن لغو شود، به نظر مي‌رسد كه طرف سعودي همچنان آمادگي اجراي تعهدات خود را ندارد. بر اساس گزارش رسانه‌ها در حالي كه قرار بود نخستين پرواز غيرنظامي از فرودگاه بين‌المللي صنعا روز يكشنبه با پرواز يك هواپيماي عماني انجام شود، اين پرواز با عدم همكاري ائتلاف سعودي لغو شد، همچنين خبرهايي از عدم صدور مجوز پهلوگيري كشتي‌هاي حامل سوخت در بندر حديده منتشر شده كه نشان مي‌دهد، به‌رغم تعهد عربستان سعودي در لغو محاصره يمن در چارچوب توافق آتش‌بس، هنوز تغييري در رويكرد ائتلاف ايجاد نشده است. لغو نخستين پرواز برنامه‌ريزي‌شده از فرودگاه صنعا به مقصد اردن، همچنين جلوگيري از پهلوگيري شناورهاي حامل سوخت در بندر حديده، در كنار اقدام‌هاي نظامي ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي در نقاط مختلف يمن، با واكنش تند انصارالله مواجه شده است. محمد عبدالسلام، سخنگوي انصارالله يمن گفت: «ائتلاف سعودي نيروهايش را در جبهه‌هاي مأرب جمع كرده است.» وي گفت: «پاسخ ما به نقض آتش‌بس از رياض تا ابوظبي بسيار كوبنده خواهد بود. نيروهاي مسلح و كميته‌هاي مردمي آماده مقابله با هرگونه تجاوزي هستند.»
وضع يمن و گفت و گوهاي امنيتي
ايران و عربستان
ترديدها در مورد ادامه آتش‌بس در يمن، همزمان با از سرگيري نشست‌هاي امنيتي ميان ايران و عربستان در بغداد شكل گرفته است. در حالي كه يك ماه و نيم پيش ايران بلافاصله بعد از اعدام ۸۱ نفر به صورت همزمان در عربستان سعودي، مذاكرات خود را با عربستان قطع كرد، دور پنجم مذاكرات به نوشته پايگاه خبري نور نيوز، نزديك به شوراي عالي امنيت ملي با وساطت مقام‌هاي عالي عمان و عراق از سر گرفته شد. براي نخستين‌بار در پي نشست نمايندگان عالي امنيتي ايران و عربستان، تصويري از مذاكره‌كنندگان دو كشور همراه با نخست‌وزير عراق، مصطفي كاظمي توسط رسانه‌ها منتشر شد. نور نيوز از «فضاي مثبت نشست» خبر داده بود و نوشت: «با توجه به شكل‌گيري فضاي مفاهمه و گفت‌وگوهاي سازنده ميان نمايندگان دو كشور، پيش‌بيني مي‌شود در آينده نزديك زمينه برگزاري جلسه مشترك ميان وزراي خارجه جمهوري اسلامي ايران و عربستان سعودي فراهم شود.» با اين حال به همان‌گونه كه در پي دور چهارم گفت‌وگوها ميان ايران و عربستان، اعدام ۸۱ فرد كه در ميان آنها شهروندان يمني و شيعيان عربستان حضور داشتند باعث توقف گفت‌وگوها شد، به نظر مي‌رسد كه پيشرفت در گفت‌وگوها بعد از دور اخير هم به شرايط آتش‌بس در يمن وابسته باشد. در عين حال به نظر مي‌رسد كه همان اندازه كه وضعيت در يمن در گفت‌وگوها ميان ايران و عربستان اثر داشته باشد، پيشرفت گفت‌وگوها و نزديك شدن تهران و رياض هم مي‌تواند بر آرامش و ثبات در يمن اثر بگذارد.
تاخير در انجام نخستين پرواز صنعا پس از ۶ سال
به گزارش آسوشيتدپرس، پرواز روز يكشنبه به مقصد امان، پايتخت اردن قرار بود روز يكشنبه انجام شود، كه با عدم همكاري سعودي‌ها لغو شد. بر اساس توافق آتش‌بس قرار بود كه ائتلاف تحت رهبري سعودي اجازه انجام دو پرواز هفتگي از فرودگاه بين‌المللي صنعا به اردن و مصر را صادر كند، اما در نخستين گام، انجام نخستين پرواز لغو شد. آتش‌بس ۶۰ روزه در يمن با وساطت سازمان ملل متحد از ۲۳ روز پيش آغاز شده است و نخستين آتش‌بس سراسري در يمن در شش سال گذشته محسوب مي‌شود. انصارالله يمن ائتلاف تحت رهبري سعودي را به دليل عدم صدور مجوزهاي لازم براي انجام اين پرواز عامل لغو آن توصيف مي‌كند. رائد طالب جبل، قائم‌مقام سازمان هواپيمايي كشوري در دولت نجات ملي يمن نوشت كه كشورهاي ائتلاف متجاوز از دادن مجوز به خطوط هوايي يمن براي فرود هواپيمايي كه قرار بود يكشنبه، 24 آوريل، در فرودگاه بين‌المللي صنعا بنشيند و پس از سوار شدن مسافران به مقصد اردن، پرواز كند، خودداري كردند. وي اعلام كرد: «كشورهاي متجاوز با خودداري از دادن مجوز به خطوط هوايي يمني براي فرود هواپيماي تجاري كه قرار بود امروز وارد شود، تعهدات خود را زير پا گذاشتند و اين امر، نقض آتش‌بس اعلام‌شده از سوي نماينده سازمان ملل در يمن محسوب مي‌شود.» جبل تاكيد كرد: «ائتلاف متجاوز به عمد دنبال اين است كه رنج مردم يمن را دوچندان كند و در عين حال به دنبال گمراه كردن افكار عمومي بين‌المللي درباره پرونده بشردوستانه است.» در برابر معمر العرياني، وزير اطلاع‌رساني دولت مستعفي يمن مي‌گويد كه لغو پرواز به اين دليل بوده است كه افراد حاضر در پرواز گذرنامه‌هاي صادرشده توسط دولت نجات ملي يمن در اختيار داشته‌اند. اين مقام دولت مستعفي تحت حمايت سعودي گفته است كه ائتلاف اجازه پرواز با حضور ۱۰۴ مسافر داده است، اما انصارالله اصرار داشت كه ۶۰ مسافر ديگر با «پاسپورت‌هاي غيرمعتبر» در پرواز حاضر باشند. دولت مستعفي تحت حمايت سعودي از ۵ سال پيش اعلام كرده است كه اسناد و مدارك صادرشده توسط دولت نجات ملي يمن در صنعا را به رسميت نمي‌شناسد.
هانس گروندبرگ، فرستاده ويژه سازمان ملل متحد در امور يمن گفته است كه هر دو طرف «به شكل سازنده‌اي» براي حل مشكل پرواز با سازمان ملل متحد همكاري مي‌كنند. گروندبرگ با انتشار پيامي در توييتر گفته است: «هدف از آتش‌بس اين بود كه منافع شهروندان غيرنظامي تامين شود، چه از طريق در دسترس قرار دادن سوخت، چه از طريق تامين آزادي جابه‌جايي به و از درون كشور.» وي تاكيد كرد: «دوست دارم كه نگراني خود را نسبت به تاخير نخستين سفر تجاري از فرودگاه صنعا كه قرار بود امروز انجام شود، ابراز كنم. طرف‌ها را به همكاري سازنده با من و دفترم جهت دستيابي به يك راه‌حلي ترغيب مي‌كنم كه اجازه ازسرگيري پروازها را همان‌طوركه براي آن برنامه‌ريزي شده بود، بدهد.»
استمرار توقيف شناورهاي حامل سوخت
علاوه بر پروازهاي غيرنظامي از مبدا صنعا، توافق آتش‌بس قرار بود اجازه رسيدن ۱۸ كشتي حامل سوخت را به بندر حديده كه توسط انصارالله كنترل مي‌شود، بدهد. به گفته منابع يمني ائتلاف سعودي همچنان به نقض آتش‌بس در يمن ادامه مي‌دهد. شركت نفت يمن پنجشنبه اعلام كرده‌بود كه ائتلاف سعودي كشتي حامل سوخت را توقيف كرده است. عصام المتوكل، سخنگوي شركت ملي نفت يمن در فيس‌بوك اعلام كرد: «ائتلاف متجاوز همچنان به دزدي كشتي‌هاي نفتي ادامه مي‌دهد و امروز كشتي حامل ۳۰ هزار تن گازوييل توقيف شده، با وجود اينكه اين كشتي مورد بازرسي قرار گرفته و مجوز ورود به يمن را از سازمان ملل گرفته بود.» علاوه بر اين طرف‌هاي درگير همچنان براي انجام گفت‌وگوها در خصوص بازگشايي جاده‌هاي اطراف استان تعز و ديگر استان‌هاي يمن اعلام آمادگي نكرده‌اند. دولت مستعفي به انصارالله اتهام مي‌زند كه در حال به تاخير انداختن گفت‌وگوها است، چرا كه نمايندگانش را هنوز به دفتر فرستاده ويژه سازمان ملل متحد براي انجام گفت‌وگوها اعزام نكرده است.
آزادي يك‌جانبه اسرا از سوي صنعا
همزمان با نقض آتش‌بس در نقاط مختلف يمن، انصارالله يمن، روز گذشته اعلام كرد كه تعدادي از اسراي نظامي ائتلاف تحت رهبري سعودي را در ابتكاري يك‌جانبه آزاد كرده است. عبدالقادر المرتضي، رييس كميته امور اسراي دولت نجات ملي در يمن طي پيامي توييتري نوشت: «به مناسبت ماه مبارك رمضان و با نزديك‌شدن عيد فطر در يك ابتكار بشردوستانه و يك‌جانبه و به دستور سيدعبدالملك الحوثي اقدام به آزادي ۴۲ اسير از ائتلاف متجاوز سعودي كرديم.»
گفت‌وگوي تلفني وزير خارجه امريكا
با رييس شوراي رياستي يمن
آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا در اقدامي كه به نظر مي‌رسد تلاش براي مشروعيت بخشيدن به شوراي رياستي جديد منصوب توسط عربستان سعودي در يمن باشد، روز شنبه با رييس اين شورا تلفني گفت‌وگو كرد. وزارت امور خارجه امريكا در بيانيه‌اي اعلام كرد كه آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه اين كشور با رشاد محمد العليمي، رييس شوراي رياستي يمن و يكي از اعضاي اين شورا در يك گفت‌وگوي تلفني آخرين تحولات سياسي يمن را مورد بحث و بررسي قرار داد. بر اساس اين بيانيه، بلينكن از نشست شوراي رياستي با شوراي وزيران و پارلمان مستعفي يمن در عدن استقبال و بر اهميت شكل‌گيري يك دولت كارآمد و شفاف براي پايان دادن به جنگ و درگيري و رسيدن به يك آتش‌بس دائمي در يمن تاكيد كرد.