دانش‌آموزان و مصرف قليان، سيگار و...

مديران آموزش و پرورش نگرانند كه بحث آسيب‌هاي اجتماعي دانش‌آموزان در رسانه‌ها، تصوير معصومانه نوجوانان و كودكان را در ذهن جامعه مخدوش كند. فرقي نمي‌كند وزير آموزش و پرورش حاجي بابايي باشد يا فاني و... وقتي از آنها مثلا درباره آمار دانش‌آموزان معتاد يا در معرض اعتياد يا داراي مشكلات روحي و حتي در مورد آمار تنبيه بدني دانش‌آموزان سوال كني، واكنش يا عصبانيت و انكار است يا پاسخ‌هاي مبهم و بي‌سروته. سال‌هاست كه بر سر آمار يك درصدي دانش‌آموزان معتاد بين آموزش و پرورش و ستاد مبارزه با مواد مخدر اختلاف و بگو مگو جريان دارد. در يك ميزگرد تلويزيوني در كانال 2حميد صرامي مشاور، دبيركل ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به اينكه سن 15 سالگي سن شيوع و تجربه مصرف مواد مخدر در كشور است گفت: « 33 درصد دانش‌آموزان در يك تحقيق مواد گفته‌اند يكي از اعضاي خانواده شان سيگاري است. 5 درصد دانش‌آموزان گفته‌اند يكي از اعضاي خانواده شان معتاد است. 4درصد گفته‌اند، دوستان حشيشي داشته‌اند. 5 درصدگفته‌اند كه دوستان آنها مصرف‌كننده ترياك هستند...» وي اضافه كرد كه تعداد دانش‌آموزاني كه به مواد مخدر گرايش دارند در سال 90 به يك درصد رسيده است. نماينده آموزش و پرورش در اين ميزگرد گفت: «خطر اعتياد را در آموزش و پرورش قبول داريم.» اما آمار يك درصد گرايش به مواد مخدر را رد كرد.  وزارت آموزش و پرورش يكي از 12 عضو اصلي ستاد مبارزه با مواد مخدر است، با اين حال هنوز تحقيق جامعي در مورد اعتياد دانش‌آموزان در مدارس صورت نگرفته است. تعداد دانش‌آموزان كشور در سه مقطع حدود 13 ميليون تن است. اگر آمار يك درصد معتاد در دو مقطع راهنمايي و دبيرستان را بپذيريم معنايش اين است كه 60 هزار دانش‌آموز به اعتياد گرايش دارند. اما اگر آغاز سن اعتياد را به جاي 13 سال، 15 سال فرض كنيم، اين آمار به 20 تا 30 هزار تن كاهش مي‌يابد. تازه اگر بر سر آمار يك درصد و مقطع سني توافق كنيم اين سوال مطرح مي‌شود كه گرايش به مواد مخدر يعني چه ؟ آيا گرايش به معناي مصرف است ؟ اگر آري، چه نوع موادي مصرف مي‌كنند؟ پاسخ اين سوالات روشن نيست. با وجود ابهام در آمار و گاهي هم انكار مساله، مديركل آموزش وپرورش شهر تهران اخيرا از اختصاص سالانه يك ميليارد و ۲۰۰ ميليون تومان بودجه براي پيشگيري از اعتياد در مدارس تهران خبرداد. در شهر تهران 1700 مدرسه متوسطه دوره اول و دوره دوم داير است كه در 380 مدرسه فعاليت‌هاي پيشگيرانه از اعتياد انجام مي‌شود. به گفته چهاربند، مديركل آموزش و پرورش شهر تهران اين مدارس عمدتا در محلات آسيب پذير واقع شده‌اند. ظاهرا ستاد مبارزه با مواد مخدر، دانش‌آموزان مصرف‌كننده سيگار و قليان را در اين آمار محاسبه نكرده است. بر اساس نتايج پژوهشي در سال ۹۱ كه توسط دانشگاه علوم پزشكي تهران انجام شده و در خبرآنلاين منتشر شده، در يك جامعه آماري ۴۵۲۳ نفري، ۶۴ درصد دانش‌آموزان پسر و ۴۳ درصد از دختران مصرف قليان را تجربه كرده‌اند. مطابق اين پژوهش از هر ۱۰ دانش‌آموز، سه نفر تجربه كشيدن سيگار را داشته‌اند. نكته مهم رواج مصرف قليان در سال‌هاي اخير است. تصورات غلطي در مورد قليان هم در بين نوجوانان و هم خانواده‌ها وجود دارد و بيشتر به عنوان يك تفريح بي‌ضرر شناخته مي‌شود. حتي برخي مي‌گويند موادسمي توتون با عبور دود از آب گرفته مي‌شود. اما خطر مصرف قليان بسيار بيشتر از سيگار است و مصرف‌كنندگان قليان بعد از مدتي تبديل به عادت شده و افراد قلياني به دليل سهولت مصرف، به صف مصرف‌كنندگان سيگار مي‌پيوندند. هيچكس تاكنون اين ادعا را مطرح نكرده كه كودكان و نوجوانان در مدرسه معتاد مي‌شوند. زمينه اعتياد بيشتر در خانواده و گروه‌هاي همسال در خارج از مدرسه فراهم مي‌شود، اما خيلي‌ها انتظار دارند آموزش و پرورش تصوير روشني از مشكل اعتياد و ديگر آسيب‌ها در مدارس ارايه دهد. قدم اول براي حل هر مشكلي شناسايي آن است.