يك‌خبر، سه چهره/ زندگي سريع و فست‌فودي امروزي چه پيامدي در فرهنگ عمومي جامعه دارد؟
ماجرا از اين قرار است؛ دنياي امروز پيچيده در مناسبات مختلف و البته دسترسي به تكنولوژي‌هاي روز سبب شده تا مردم ديگر شبيه گذشته، حوصله‌اي براي خواندن يك كتاب داستان طولاني، فيلم طولاني و... نداشته باشند و همه‌چيز را سريع، خطي و كوتاه بخواهند؛ درخواستي كه نشانه‌اش را در شبكه‌هاي مجازي مي‌بينيم و اينكه متن‌هاي طولاني معمولا مخاطبين كمتري دارند. اين سوژه را با فريدون صديقي استاد ارتباطات، غلامعباس توسلي جامعه‌شناس و كيوان كثيريان منتقد سينمايي در ميان گذاشتيم و از آنها درباره اين اتفاق و تاثيراتش در فرهنگ عمومي جامعه پرسيديم.
تغييرات اجتناب‌ناپذير است
غلامعباس توسلي ٭
مردم در كشورهاي بزرگ و توسعه‌يافته فرصت كمتري براي غذا‌خوردن، خريد كردن، خبر خواندن و حتي پرداختن به تفريحات فرهنگي وقت‌گير دارند. براي همين مي‌بينيم كه غذاهايي كه سريع‌تر پخته و آماده مي‌شوند، طرفدار بيشتري دارند، خبرهايي مورد توجه قرار مي‌گيرند كه به‌صورت كوتاه در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شوند و براي خواندن آن وقت زيادي صرف نشود. خريد‌ها اينترنتي و مجازي شده و در چند دقيقه كالاي مورد نياز خود را از طريق فروشگاه‌هاي اينترنتي انتخاب مي‌كنند و جلوي در خانه خود تحويل مي‌گيرند. به‌طور كلي زيست اجتماعي دستخوش تحول و دگرگوني شده و اساسي‌ترين دليل آن را مي‌توان تغيير جهان و پيشرفت تكنولوژي دانست. تكنولوژي، تغييراتي اساسي در زيست اجتماعي مردم پديد آورده؛ تغييراتي كه سبب مي‌شود مردم وقت كمتري براي جزييات زندگي صرف كنند و خيلي از كارهايي را كه قبل از اين به عنوان بخش‌هاي ضروري زندگي به آن مي‌پرداختند، در سال‌هاي اخير ناديده بگيرند. امروز ديگركمتر كسي پيدا مي‌شود كه براي پر كردن اوقات فراغت خود به سمت مطالعه يك كتاب طولاني برود، يا روز تعطيل خود را با فاميل و اقوام خود سپري كند. با پيشرفت رسانه‌هاي اجتماعي ديد و بازديد‌ها هم از طريق فضاي مجازي انجام مي‌شود، يعني افراد از طريق يك پيام كوتاه احوال يكديگر را پرس‌و‌جو مي‌كنند. مطالعه كتاب‌هاي طولاني هم جاي‌خود را به مطالعات متن‌هاي كوتاهي داده كه در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌شود. با همه اينها اما نمي‌توان گفت اين تغييرهايي كه در نوع زيست افراد به وجود آمده، خوب نيست و ناراحت‌كننده است. عصر جديد اين سبك زندگي را مي‌طلبد و اجتناب‌ناپذير است. ٭ جامعه‌شناس
فرهنگ و هنر بيشترين آسيب را مي‌بيند
كيوان كثيريان٭
تكنولوژي‌هاي جديد زندگي و عادت‌هاي مردم را دستخوش تغيير كرده، تغييراتي كه شايد در خيلي از موارد تاثيرهاي سازنده‌اي داشته باشد اما آسيب‌هاي بسياري به عرصه فرهنگ و هنر وارد مي‌كند. سرانه مطالعه كاهش پيدا‌كرده، مخاطب سينما و تئاتر كم شده و سالن‌هاي كنسرت و موسيقي‌هاي زنده خلوت شده است. با نگاهي گذرا به سبك زندگي مردم مي‌توان دليل تمام اين رخدادها را دريافت. مردم براي گذران معيشت خود بيشتر وقت روز خود را كار مي‌كنند و اوقات فراغت كمتري دارند. تفريحات فرهنگي مثل سينما و تئاتر رفتن وقت و حوصله مي‌خواهد كه شهروند امروز به دليل كار زياد حوصله كمتري دارد. از طرفي ديگر اينترنت و فضاي مجازي در تاروپود زندگي مردم امروز تنيده شده و روي جزييات زندگي تاثير زيادي گذاشته است. علاقه و توجه مردم به سمت كالاهاي فرهنگي رفته كه سرعت بيشتري دارد و راحت‌تر در دسترس قرار مي‌گيرد. براي همين، روزنامه و مجلات تحليلي جاي خود را به شبكه‌هاي اجتماعي و سايت‌ها داده و داستان‌هاي بلند و طولاني جاي خود را به قصه‌هاي كوتاه داده است. هرچقدر متون كوتاه‌تر و فايل‌هاي تصويري كم‌حجم‌تر باشد مردم بيشتر به آن اقبال نشان مي‌دهند. در ميان اين تحولات عرصه فرهنگ و هنر آسيب زيادي مي‌بيند. فيلم‌ها و موسيقي‌هاي روز دنيا به سرعت در فضاي مجازي منتشر مي‌شود و حق كپي‌رايت رعايت نمي‌شود. مردم هم به‌جاي رفتن به سالن‌هاي كنسرت و سينما، موسيقي و فيلم دلخواه خود را از اينترنت تهيه مي‌كنند و حتي زحمت خريدن سي‌دي فيلم يا موسيقي مورد نظر را هم به‌خود نمي‌دهند. در دنياي مجازي همه‌چيز كوچك و كوچك‌تر شده و رغبت مردم به سمت قصه‌ها و فيلم‌هاي طولاني كم‌شده است. ٭منتقد سينما
اين تكان‌هاي اجتماعي را جدي بگيريم
فريدون صديقي٭
تاثير شبكه‌هاي اجتماعي در حيات اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و هنري جامعه اگرچه تدريجي، تا حدودي نامحسوس يا كند به نظر مي‌رسد، اما يك تاثير جدي است. به ويژه در جامعه ما كه جامعه جواني به شمار مي‌رود و متاثر از مناسباتي است كه در دستكاري سبك زندگي نقش مهمي ايفا مي‌كند، امروز نسل جوان در گريز از سنت‌هاي ديرين و روي آوردن به مناسبات نوين ارتباطي، بي‌ملاحظه وارد كارزار مي‌شوند يا به نوعي در به‌هم ريختگي مناسبات ديرين شتاب به خرج مي‌دهند. براي اينكه خود را همسو و همگرا با فضاهاي نوين ارتباطي بدانند.
بنابراين گريز از سنت‌ها و گريز از عادت‌ها به نوعي تبديل به يك سبك اعتراضي براي تغيير در چگونه زيستن شده است. در واقع شكاف نسلي جدي‌تر و عيان‌تر مي‌شود. نسل پيشين در اين جاماندگي همگرايي با نسل جوان تنها او را سرزنش مي‌كند. رويگرداني از رسانه‌هاي سنتي، همگاني مثل راديو، تلويزيون و مطبوعات يكي از نشانه‌هاي بارز اين شكاف نسلي است كه ساده‌ترين نتيجه آن در برون‌رفت از سنت‌ها و عادت‌هايي خواهد بود كه حالا بيش از هر وقت ديگري رنگ مي‌بازند. نتيجه اين‌نوع نگاه كاهش دردناك تيراژ كتاب حتي تا 150 نسخه، افت جدي تيراژ مجلات و روزنامه‌ها و نيز كاهش مخاطب راديو وتلويزيون و تنها بسنده‌كردن به يكي دو برنامه سرگرم‌كننده در حد برنامه 90 و خندوانه است. اين تكان‌هاي اجتماعي، تكان‌هاي مطالعاتي و نقصان دانش افزايي را بايد جدي گرفت. ٭ روزنامه‌نگار