امروز سالگرد درگذشت اردشيرمحصص است
هنرمندان بزرگ گوشه‌نشين را ببينيم
كامبيز درمبخش
چهارده يا پانزده ساله بودم كه با آثار اردشيرمحصص آشنا شدم. كمي بعدتر و در بزرگسالي دوستي بين ما رقم خورد تا اينكه از ايران مهاجرت كرد. كمي بعد از مهاجرتش نامه‌نگاري مي‌كرديم، اما در جريان زندگي در غربت و روزمر‌گي و گرفتاري‌هاي زندگي، اين نامه‌نگاري‌ها هم قطع شد. اردشيرمحصص، به‌شدت گوشه‌گزين بود و تا آخر عمر هم تنها ماند. هنرمندي كه خودخواسته از ديد عموم دور شده بود و خود را دور كرده بود. اما اين دوري و گوشه‌گزيني، نبايد مانع از ديدن او مي‌شد.
از ديدن هنرمندي كه به معناي واقعي كلمه «آرتيست» بود و با آثاري درخشان و بي‌نظير، جهان را ترك كرد. اردشير محصص، كاريكاتوريست و تصويرگري بي‌مثال بود، اما به اندازه بزرگي هنرش ديده و شناخته نشد.
هنرمندي كه نسل‌هاي جوان‌تر كمتر از نسل‌هاي ديگر او را شناختند و تا همين دوسه سال پيش، تقريبا چيزي از او نمي‌دانستند. اين گمنامي براي هنرمندي شبيه محصص اتفاق عجيبي نيست؛ شخصيت هنرمند گوشه‌گزين بود و در كنار اين گوشه‌گزيني، نه آثارش منتشر مي‌شد و نه نمايش داده مي‌شد.
اين ديده نشدن، طبيعي است چون ميزان توجه عمومي به فرهنگ و هنر بسيار بسيار پايين است و نمي‌شود از چنين جامعه‌اي توقع داشت تا هنرمندي مثل اردشيرمحصص را ببيند، بشناسد و با هنرش آشنا شود.
در جامعه 75ميليون‌نفري كه تيراژ كتابش به هزار تا هزاروپانصد نسخه مي‌رسد و سرانه مطالعه عمومي، با همين تيراژ پايين به‌شدت كم است، در جامعه‌اي كه تنها قشر خاصي كه محدوده آنها به چند ميليون نفرهم نمي‌رسد، كتاب مي‌خوانند، فيلم مي‌بينند، موسيقي گوش مي‌دهند و به دنبال هنر هستند و مخاطب خاص ناميده مي‌شوند، ديده نشدن اردشيرمحصص و درك نشدن آثارش چندان عجيب نيست.
اين فرهنگ ناهنجار ما است كه هنرمنداني مثل محصص را ناديده مي‌گيرد و مسير رشد فرهنگ و هنر را سخت مي‌كند. ناهنجاري كه مديران فرهنگي بايد آن را دقيق و درست ببينند و راه‌حلي براي اصلاح و تغييرش پيدا كنند تا نسل جوان با هنرمندان بزرگ و تاثيرگذار سرزمين خود، آشنا شود.
پي‌نوشت: اردشيرمحصص در 18 مهر سال 87 درگذشت. هنرمندي كه احمد شاملو درباره او گفته بود: « اگر قلم عبيد چاقوي جراحي است، قلم اردشير نيز چنين است». هنرمندي كه به اندازه درخشش كارهايش در نسل جوان ايراني شناخته نشد و همين ناشناسي و ناآگاهي نسل جوان ايراني، سوال اصلي ما از كامبيز درمبخش درباره اين كاريكاتوريست و تصويرگر بزرگ ايراني بود.