گروه ديپلماسي| 53 سال پيش، ادوارد هاينريش فن‌كلايست اشمنتسين، نظامي سرشناس آلماني اجلاسي را بنيان گذاشت كه در آغاز «كنفرانس امنيتي بين‌المللي» و نيز «كنگره دفاع‌شناسي» نام داشت و براي مقابله امنيتي بلوك غرب با شوروي سابق بود، اما پس از فروپاشي شوروي سابق و اتحاد دو آلمان، به يكي از مجامع بين‌المللي مهم در عرصه امنيت جهاني تبديل شده است و در فوريه هر سال برگزار مي‌شود. اين اجلاس كه به دليل اهميت، به اجلاس داووس امنيتي نيز شهرت دارد، به محلي براي گردهمايي سران و مقامات عالي كشورها، انديشمندان و صاحب‌نظران عرصه امنيتي، علوم سياسي و روابط بين‌الملل تبديل شده است كه طي آن، شركت‌كنندگان حاضر در نشست مهم‌ترين مسائل مربوط به مسائل امنيت جهاني به ارايه نظر مي‌پردازند.
با شروع كار دولت يازدهم، جمهوري اسلامي ايران تلاش كرده است تا با حضور در نشست‌ها و مجامع مختلف به ارايه ديدگاه‌هاي خود در رابطه با مهم‌ترين مسائل مرتبط با روابط بين‌الملل پرداخته و راهكارهاي خويش را در اين چارچوب ارايه كند و در همين چارچوب محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان در طول دو سال گذشته از جمله شركت‌كنندگان در اين اجلاس مطرح جهاني بوده است. با وجود اين، قرار است در اقدامي كم‌نظير، تهران شنبه هفته آينده به مدت يك روز و با حضور نمايندگان 60 كشور، ميزبان اجلاس امنيتي مونيخ باشد و در اين راستا، فرانك والتر اشتاين‌ماير وزير امور خارجه آلمان، هلگا اشميد معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا، برخي وزراي امور خارجه از جمله وزراي امور خارجه افغانستان، عراق، لبنان و كويت و
قائم مقام وزير امور خارجه سوريه به تهران خواهند آمد.
واشنگتن، پكن ، مسكو و حالا تهران
بر اساس اطلاعاتي كه در سايت كنفرانس امنيتي مونيخ آمده است اجلاسي كه روز شنبه برابر با 17 اكتبر در تهران برگزار خواهد شد، در قالب همكاري‌هاي دولت‌هاي ايران و آلمان خواهد بود. در اين اطلاعيه آمده است: اصلي‌ترين شركت‌كنندگان اين نشست وزراي امور خارجه ايران، آلمان و افغانستان خواهند بود. قرار است در اين نشست يك‌روزه در خصوص اجراي توافقنامه وين و برنامه هسته‌اي ايران، تاثيرات اجراي توافق هسته‌اي بر مسائل انرژي و اقتصاد، نقش منطقه‌اي تهران و همچنين معماري امنيتي خاورميانه صحبت شود.
بنياد كنفرانس امنيتي مونيخ علاوه بر يك نشست سالانه بين‌المللي كه در مونيخ آلمان برگزار مي‌شود، معمولا جلسات و نشست‌هاي در سطح عالي را در گوشه و كنار جهان برگزار مي‌كند. بنياد كنفرانس امنيتي مونيخ براي بررسي مهم‌ترين مسائل منطقه‌اي با دولت‌هاي مركزي در كشورها و همچنين نهادهاي محلي براي برگزاري نشست‌هايي كه به نشست‌هاي «گروه اصلي» شهرت دارد، مشورت و رايزني‌هايي انجام مي‌دهد. اين نشست‌ها به حضور نمايندگان حداكثر 60 كشور محدود خواهد شد و در سايه نشست‌هاي گروه اصلي، سياستمداران از كشورهاي مختلف فرصت اين را پيدا مي‌كنند كه با همتاهاي خود در خصوص مسائل امنيتي منطقه و همكاري‌هاي دوجانبه و چند جانبه رايزني‌هايي داشته باشند. نخستين دور نشست‌هاي گروه اصلي در واشنگتن در سال 2009 ميلادي برگزار شد. جز واشنگتن كه تاكنون دو بار ميزبان اين نشست‌ها بوده است، مسكو (2010)، پكن(2011)، دوحه(2013)، دهلي‌نو( 2014)و وين (2015) هم ميزبان نشست‌هاي گروه اصلي پيش از ايران بوده‌اند. پس از نشست تهران در سال جاري 2015 هم آديس بابا در اوايل 2016 و پكن در اواخر اين سال و واشنگتن در سال 2017 ميزبان نشست گروه اصلي كنفرانس امنيتي مونيخ خواهند بود.
آنچه در نشست تهران مطرح خواهد شد
بحران و جنگ در سوريه، يمن و عراق، نقض حقوق بشر، رشد خشونت و گروه‌هاي تروريستي مانند داعش، جبهه‌النصره و جيش‌الاسلام، مهاجرت ميليون‌ها نفر به سوي اروپا و خشكسالي تنها بخشي از مشكلات امنيتي و سياسي خاورميانه در سال‌هاي گذشته هستند. اجلاس امنيتي مونيخ كه روز شنبه در تهران برگزار خواهد شد، نيم نگاهي به تمام اين مسائل خواهد داشت. اين در حالي است كه در سال‌هاي گذشته، جمهوري اسلامي ايران از منظر بسياري از كشورهاي غربي، به عنوان بخشي از معضل در خاورميانه محسوب مي‌شد و هرگاه در خصوص مسائل امنيتي مساله‌اي مطرح مي‌شد، آنها نيم‌نگاهي به جمهوري اسلامي ايران نداشتند يا در بخشي از گزارش‌هاي خود مدعي حمايت ايران از تروريسم بودند يا ايران را متهم به نقض حقوق بشر مي‌كردند و از اين طريق دست به ترويج پروژه ايران‌هراسي مي‌زدند. اينك ايران موفق شده است با برگزاري چنين اجلاسي اين فرايند را به صورت معكوس تبديل كند؛ به عبارتي ديگر جمهوري اسلامي ايران به عنوان بخشي از مشكل نگريسته نمي‌شود بلكه به عنوان بخشي از راه‌حل براي بحران‌ها و معضلات منطقه‌اي در نظر گرفته مي‌شود. اجلاسي كه قرار است روز شنبه در تهران برگزار شود، برخلاف آنچه در رسانه‌هاي داخلي ايران آمده است اجلاسي مقدماتي نيست بلكه نشست و اجلاسي جدا از آن اجلاسي كه در مونيخ برگزار مي‌شود، محسوب مي‌گردد.
چرا تهران ميزبان شد؟
با دستيابي جمهوري اسلامي ايران و گروه 1+5 به برنامه جامع اقدام مشترك و فراهم شدن فضا براي كنشگري بيشتر براي كشورمان، دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي وزارت امور خارجه با توجه به بحران‌هاي منطقه‌اي، به كنفرانس امنيتي مونيخ پيشنهاد برگزاري چنين نشستي را داد. البته فرايند موافقت با برگزاري چنين نشستي كار ساده‌اي نبود. جايگاه ژئوپولتيك ايران در منطقه خاورميانه، نقش ثبات‌زاي ايران در ايجاد امنيت در منطقه و باثبات‌ترين كشور خاورميانه موجب شده تا ولفگانگ ايشينگر، رييس كنفرانس امنيتي مونيخ با برگزاري اين اجلاس در تهران موافقت كند. دستيابي به برجام نيز بيش از هر چيز ديگري موجب شد تا نظر آلمان‌ها جلب شود.
اجلاس تهران چه اهدافي را دنبال مي‌كند؟
كنفرانس مونيخ با نگاهي امنيتي تشكيل شده است و درصدد گسترش امنيت در عرصه‌هاي مختلف در مناطق مختلف دنيا است. به همين دليل كنفرانس امنيتي مونيخ براي مناطق مختلف نسخه‌هاي امنيتي مختلفي را صادر مي‌كند. در اين اجلاس، سياستمداران عالي كشورها و انديشمندان مطرح مختلف از سراسر دنيا حاضر مي‌شوند و به غير از مراسم افتتاحيه، مطالب نشست‌هاي دروني محرمانه باقي مي‌ماند و اين مي‌تواند موجب شود تا مسوولان بتوانند راحت‌تر براي حل مشكلات تصميم‌گيري و مسائل‌شان را مطرح كنند. به نظر مي‌رسد با توجه به بحران‌هاي پي‌در‌پي منطقه‌اي، حضور كشورهاي مختلف بتواند موجب همفكري و همراهي كشورهاي منطقه‌اي و بين‌المللي در جهت دستيابي به راهكاري مشترك در جهت حل و فصل بحران‌هاي منطقه‌اي شود. با اين حال، براساس حقوق بين‌المللي، هيچ كشور يا گروهي نمي‌تواند تصميمات الزام‌آوري براي يك يا چند كشور بگيرد و تنها نهادي كه از اين اختيار برخوردار است، شوراي امنيت سازمان ملل متحد است كه تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد مي‌تواند تصميماتي الزام‌آور براي يك يا برخي كشورها اتخاذ كند.
در اين اجلاس چه كشورهايي حضور دارند؟
دعوت‌كننده اصلي براي حضور و شركت در اجلاس امنيتي مونيخ، برعهده برگزاركننده نشست‌ها يعني آلمان‌ها است. با وجود اين، از آنجايي كه اجلاس تهران با همكاري دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي وزارت خارجه و كنفرانس امنيتي مونيخ برگزار مي‌شود، ايران نيز مهماني را براي حضور در اين نشست داشته باشد. با اين حال، شنيده مي‌شود كه نهاد آلماني برگزاركننده كنفرانس امنيتي مونيخ، تمامي كشورهاي منطقه خاورميانه را براي حضور در اجلاس تهران دعوت كرده است، اما به دليل شرايط خاص خاورميانه و برخي رقابت‌هاي منطقه‌اي، به نظر مي‌رسد برخي كشورهاي حاشيه خليج فارس و در راس آنها عربستان سعودي نمايندگاني عاليرتبه براي حضور در اين نشست نفرستند.
هلگا اشميد براي شركت در اين نشست به تهران مي‌آيد
شامگاه روز دو‌شنبه حسين اميرعبداللهيان، معاون امور عربي و آفريقاي وزارت امور خارجه براي رايزني در جهت حل و فصل مسائل منطقه‌اي و به ويژه بحران سوريه به بروكسل سفر كرد و در اين راستا، روز سه‌شنبه به مدت شش ساعت با فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپايي و هلگا اشميد، معاون موگريني ديدار كرد. ديداري كه به گفته طرفين سازنده بوده است و حالا قرار است هلگا اشميد نيز در اين اجلاس حضور داشته باشد و از راهكارهاي تهران و ديگر كشورهاي منطقه‌اي براي حل و فصل مسائل منطقه‌اي بيش از پيش آگاه شود. گفته مي‌شود نمايندگان 60 كشور جهان در اجلاس حاضر مي‌شوند و تا لحظه نگارش اين گزارش، حضور فرانك والتر اشتاين ماير، وزير امور خارجه آلمان و جبران باسيل، وزير امور خارجه لبنان قطعي شده است و براساس شنيده‌ها احتمال حضور برخي وزراي امور خارجه كشورهاي منطقه وجود دارد.