خدمات متقابل حوزه و دانشگاه
بيژن جهانگيري٭
مكررا بر ارتقاي تعامل و خدمات متقابل حوزه و دانشگاه تاكيد شده است. از نشانه‌هاي بارز اين خدمات مي‌توان گنجاندن دروس خاص در تمام برنامه‌هاي آموزشي دانشگاه‌ها و تاسيس دفاتر مقام‌معظم رهبري را در اين موسسات نام برد. اما اينكه دانشگاه‌ها متقابلا چه خدمتي به اهالي عاليقدر حوزه از علماي عظام تا طلاب كرده‌اند چندان روشن نيست.
با ايمان به بركت خدمات متقابل فوق به گوشه‌اي از مطلب پرداختم و درصدد تهيه فهرستي از خدمات احتمالي حوزه به دانشگاه و دانشگاهيان بر‌آمدم. فهرست توانمندي‌هاي حوزه طولاني است و همين‌طور است فهرست احتياجات دانشگاه‌ها. عقد بين اين دو، موضوع نوشته حاضر است.
با گروهي از دانشجويان تحصيلات تكميلي (دانشجويان كارشناسي ارشد و دانشجويان دوره‌هاي دكترا) به بحث نشستيم. احتياجات روزمره ايشان را پرس‌و‌جو كردم. احتياجات اوليه. پاسخ‌ها روشن بود و ساده و يكنواخت. مسكن و خوراك. مي‌گفتند كه مسكن مناسب و در‌خور ندارند. از كيفيت خوابگاه‌ها و وضع غذا گله‌مند بودند. به مشروح گله‌ها نمي‌پردازم ولي ساخت و عرضه خوابگاه‌هاي نمونه و تامين ساير خدمات رفاهي را سرمايه‌گذاري مثبتي با اثر عميق و ماندگار در پرورش فرهنگ متعالي اين جوانان بر‌گزيده مي‌دانم. هر‌چند حرفي نيست كه تامين خدمات فوق با دولت است و در درجه بعد با خانواده‌هاي مربوط اما اين هم پرسشي است مناسب كه آيا با گسترده بودن مسووليت‌ها و توانايي‌هاي مالي، از حوزه هم در اين زمينه كاري بر‌مي‌آيد؟ به‌زعم نگارنده پاسخ مثبت است. نگاهي داشتم به سايت آستان قدس رضوي. فعاليت‌هاي گسترده و متنوع اين بنياد و خصوصا خدمات اجتماعي آن در كنار ساير خدمات حيرت‌آور است و قابل ستايش و تحسين. گمان ندارم توانايي‌هاي ساختمان‌سازي اين بنياد مقدس مشابه كشوري، داشته باشد. در سايت مورد اشاره با ارايه شرح و تصوير ده‌ها هزار متر ساختمان ساخته شده يا در حال ساخت، به گوشه‌اي ازاين توانايي‌ها اشاره شده است.
در پرتال جامع آستان قدس رضوي، خدمات اين بنياد زير عنوان‌هاي خدمات فرهنگي، پزشكي، اقتصادي، آموزشي و اجتماعي شرح داده شده است. در قسمت اقتصادي از پروژه‌هاي ساختماني متعددي از قبيل پروژه مشهد مال (در زميني به مساحت متجاوز از 75 هزار متر‌مربع)، پروژه جهان مال يك (در زميني به مساحت 67 هزار متر‌مربع)، پروژه جهان مال دو، پروژه اقامتي بهار، پروژه مشاركتي اطلس، پروژه مشاركتي سرو، پروژه برج مسكوني قدس و پروژه‌هاي مسكوني متعدد ديگر نام برده شده. طبق نوشته سايت، پروژه‌هاي ساختماني داراي كاربري‌هاي تجاري- اقامتي، مطب پزشكان و مسكوني هستند. از ساير فعاليت‌هاي اقتصادي و به عنوان نمونه شايسته، مي‌توان شركت داروسازي ثامن و شركت‌هاي صنايع غذايي را نام برد. غرض از ذكر موارد فوق آوردن شواهدي است بر تاييد توانايي‌هاي ساختماني و اقتصادي منحصر‌به‌فرد بنياد آستان قدس رضوي. نمونه‌اي از توانايي‌هاي حوزه و زمينه‌اي براي خدمات حوزه به دانشگاه. بر‌مي‌گردم به قسمت اول نوشته حاضر و موضوع خوابگاه‌ها. اهميت فرهنگي و بنيادي كيفيت خوابگاه‌ها و خدمات آنها محتاج شرح و تفصيل نيست. به عنوان نتيجه و درعمل، همت و كوشش در ساخت و اداره مناسب «خوابگاه‌هاي زنجيره‌اي آستان‌قدس رضوي» را در كنار دانشگاه‌هاي سراسر كشور پيشنهاد كرده و آن را گامي شايسته و بايسته در فهرست خدمات مقبول حوزه به دانشگاه و دانشگاهيان مي‌دانم. طلب بزرگي و بزرگ منشي از بزرگان.
به دو نكته ديگر هم بايد اشاره كنم. اول اينكه تقديم چنين خدماتي در كشور ما داراي سوابق تاريخي است كه يكي از بهترين محل‌هاي بررسي و آشنايي با آن بحق، كتابخانه آستان قدس رضوي است و دوم اينكه عرضه اين قبيل خدمات از طرف مراجع ديني به دانشگاه‌ها، در تاريخ گذشته و وضع حال‌حاضر، شماري از دانشگاه‌هاي صاحبنام جهان هم جايي دارد خواندني.
٭استاد دانشگاه تهران