درباره نمايش «كاسپار»
نمايشي براي همه كس و هيچ كس
محسن معيني٭
2- به عنوان كارگردان نمايش «كاسپار»، ديدن نمايش جديدم را به جمعي از دوستان پيشنهاد نميكنم: ديدن كاسپار به كساني كه از جنازه ميترسند و با طعم تلخ ميانهيي ندارند، همه ليبرالها، بانكدارها، مديران كمپانيهاي خودروسازي، كساني كه نياز دارند نمايشي ببينند تا تجربهيي زيبا و آرام، شاد يا روشنفكرانه داشته باشند، آنها كه ناراحتي قلبي و عصبي دارند، كساني كه نمايشهاي كلاسيك ـ به هر معنا- را دوست دارند و نمايشهاي بلاتكليف آزردهشان ميكند، تئاترهاي قصهگو را دوست دارند، همه كساني كه ساديسم و مازوخيسم را ناهنجاري ميدانند و نه يك موضوع فلسفي و فكركردن از نظرشان نوعي بيماري است، كساني كه اعصاب فريادكشيدن بازيگران روي صحنه را ندارند و... هرگز پيشنهاد نميشود. اين عزيزان بزرگوارانه از ديدن اين نمايش خودداري كنند. كاسپار معترض است. كاسپار ادا و اطوار شبهروشنفكري و شبه هر چيز را دردناك و مبتذل ميداند. كاسپار هر وقت كه به لكنت ميافتد، خوشبخت است. نمايش كاسپار شلخته است، منطقگريز است، از نظامهاي زيباييشناسي كلاسيك پيروي نميكند و... كاسپار نمايشي است براي همهكس و هيچكس (نيچه زيباي من).
1- هانتكه را چند سال پيش در سفري كه براي ديدن اتريش رفته بودم، به واسطه «ويم وندرس» ديدم. چند ساعتي را در آپارتمانش در مورد علايقمان، «هيدگر» و «فلسفه و تئاتر معاصر» گفتوگو كرديم. آن روزها در حومه پاريس زندگي ميكرد و چند روزي آمده بود به وطنش. من هم آن روزها ميخواستم برگردم به وطنم. پس وطن موضوع گفتوگوي ما شد و او اين جمله «دوراس» را تكرار ميكرد كه «وطن من كلمه است». پيش از ديدن هانتكه اجراي گروه «روهر» به كارگرداني «چولي» از نمايش كاسپار را ديده بودم و دوستش داشتم. هانتكه اما از آن اجرا متنفر بود. حالا اما با تواضع عرض ميكنم اجراي گروه تئاتر «شرنگ» را از متن هانتكه و اجراي چولي بسيار بيشتر دوست دارم و ديدن بازي شلخته - در معناي پستمدرنش ـ اما صادقانه و زلال سوپراستارهاي جوانم روي صحنه و تلاش همكاران هنرمندم در پشت صحنه برايم لذتبخش است. كاسپار نمايشي است كه پاي آن ميايستم. ميدانم اندكي شيفته آن خواهند شد و بسياري آن را دوست نخواهند داشت و بسيارتري از آن متنفر خواهند شد، چون اساسا كاسپار موجودي دوستداشتني نيست. نمايش ما در بخش خصوصي با تهيهكننده باسوادي در بخش خصوصي، در سالني خصوصي و براي آدمهايي با دردها، تاملات و زيباييشناسي خصوصي به اجراي عمومي رفته است!
3- كاسپار دهمين نمايش من است و پاسخي به چند تامل در همه اين سالها و البته كه ديدنش به كساني كه نسبتي با اين تاملات دارند، پيشنهاد ميشود.
٭كارگردان نمايش كاسپار