اعتراض انجمن منتقدان و نويسندگان به دبير جشنواره فجر و چند واكنش ديگر
آقاي دبير! كمي شجاع‌تر و شفاف‌تر لطفا
الهام نداف
صحبت‌هاي محمد حيدري، دبير جشنواره فيلم فجر در برنامه «هفت»، نتيجه عكس داد و به جاي كاهش حواشي، بر جنجال‌هاي رسانه‌اي افزود. حالا علاوه بر فيلمسازان، شوراي مركزي انجمن منتقدان و نويسندگان سينمايي نيز، آمارها و ارقام و البته دلايل دبير جشنواره را براي بي‌نظمي در كاخ جشنواره، بحث‌برانگيز دانستند و براي اعاده حيثيت اعضاي خود، نامه‌اي در خصوص نحوه ثبت‌نام اعضاي انجمن ارايه كردند.
اين شورا در نامه خود، به صحبت‌هاي حيدري در خصوص ثبت‌نام اعضاي انجمن اين‌گونه پاسخ داده است: «جمعه شب ١٧ دي ماه در برنامه سينمايي «هفت» و درگفت‌وگوي مجري اصلي برنامه با دبير محترم سي و پنجمين جشنواره فيلم فجر به شكل شائبه برانگيزي از ثبت‌نام ١٧٠٠ عضو انجمن منتقدان و نويسندگان سينمايي براي حضور در سالن نمايش رسانه‌ها در ايام برگزاري جشنواره خبر داده و عنوان شد كه بسياري از اين افراد نمونه مطلب مجعول ضميمه ثبت درخواست خود كرده‌اند، مدتي قبل هم مدير محترم روابط عمومي جشنواره به همين نكته اشاره داشتند. متاسفانه با اين شكل از اطلاع‌رساني چنين تصور غلطي به وجود آمده – يا سعي شده به وجود آيد – كه ازدحام هر ساله در سالن سينماي رسانه ناشي از حضور ١٧٠٠ عضو انجمن منتقدين و نويسندگاني است كه بسياري از آنان تقلب كرده‌اند و مطلب ديگران را به نام خود جا مي‌زنند.»
در ادامه اين نامه و جهت تنوير افكارعمومي، شوراي مركزي انجمن منتقدان و نويسندگان سينماي ايران، يادآوري كرده كه اين انجمن400 عضو دارد و مطابق فهرست ارايه شده حدود 220 نفر براي حضور در جشنواره فجر ثبت‌نامه كرده‌اند. طبيعي است كه حضور 220 نفر در سالني 1500 نفره، ازدحام به وجود نمي‌آورد و بايد ديد 1500 كارت باقي مانده بر چه اساسي صادر مي‌شود.
شوراي مركزي انجمن منتقدان و نويسندگان سينماي ايران در بخش ديگري از نامه خود، تاكيد كرده: «صرف نظر از اينكه اساسا منوط كردن دريافت كارت جشنواره به ارايه نمونه مطلب بدعتي است كه درستي يا نادرستي آن براي جشنواره ملي فيلم فجر جاي چون و چراي بسيار و اعتراض دارد، مطابق ليست ارايه شده از سوي روابط عمومي جشنواره به انجمن، تنها تعدادي از اين ٢٢٠ نفر مطالبي بدون امضا ضميمه درخواست خود كرده بودند كه متفاوت است با ثبت مطلب ديگران به نام خود. »
در پايان اين شورا ابراز اميدواري كرده كه دبير جشنواره سي‌وپنجم فجر با دقت نظر و رعايت امانت در ارايه اطلاعات و آمار دقيق، شأن و جايگاه جشنواره تحت مديريت خود و نهادهاي مرتبط با جشنواره را حفظ كند. آماري كه چندان درست به نظر نمي‌رسد و محمد رسول‌اف، كارگردان سينما در نامه‌اي كه در اختيار سينماسينما قرار داده، به اين مساله اشاره كرده است. او كه با فيلم «لرد» متقاضي حضور در جشنواره فجر بود، در واكنش به حذف فيلمش از بخش رقابتي، عنوان كرد تا جايي كه مي‌تواند از خودسانسوري دوري مي‌كند. اين در حالي است كه رسول‌اف به حجت‌الله ايوبي، رييس سازمان سينمايي با صراحت گفته براي حضور فيلم «لرد» در جشنواره فجر، هر گونه مميزي وارد شده به فيلم را اعمال مي‌كند: «آنها ترجيح مي‌دهند فيلم را خفه كنند. حرفهاي دبير محترم جشنواره در برنامه هفت مرا شگفت‌زده كرد. اميدوارم ايشان بابت پنهان كردن نقش مميزي در عدم انتخاب «لرد» براي جشنواره فجر، نه در پيشگاه حق، نه در پيشگاه مردم، فقط در برابر وجدان خودشان شرم زده نباشند.»
به نظر مي‌رسد كنار گذاشتن برخي فيلم‌ها به دليل نداشتن كيفيت، ساده‌ترين راه فرار هيات انتخاب از تصميم‌گيري‌شان است؛ مساله‌اي كه مهدي صباغ‌زاده، كارگردان بازمانده از بخش رقابتي جشنواره فجر هم به آن اشاره مي‌كند: «وقتي بخواهند يك اثر را كنار بگذارند به هر طريق ممكن اين كار را مي‌كنند و بهانه‌هاي مختلفي مثل نداشتن كيفيت را مي‌آورند. من واقعا نمي‌دانم بر چه مبنايي «خانه كاغذي» را از بخش مسابقه كنار گذاشتند. شخصا از فيلمم دفاع مي‌كنم و مي‌توانم بگويم كه «خانه كاغذي» يكي از بهترين فيلم‌هاي امسال است و مردم درباره آن قضاوت مي‌كنند.»
او دليل كنار گذاشتن فيلمش را نزديك شدن به خطر قرمزها عنوان كرد. موضوعي كه به زندگي و آسيب‌هاي روزنامه‌نگاران و نويسندگان مربوط مي‌شود و به گفته صباغ‌زاده به مذاق هيات انتخاب خوش نيامده است.
اما در ميان اين واكنش‌ها، همچنان سهم كيانوش عياري و عوامل فيلم «كاناپه» از باقي فيلمسازان بيشتر است. شبنم عرفي‌نژاد، كارگردان جوان سينماي ايران كه چندي پيش با فيلم «پشت در خبري نيست» در گروه هنر و تجربه حضور داشت، در فيلم «كاناپه» به عنوان دستيار كارگردان عياري را همراهي مي‌كرد. او در صفحه شخصي خود عدم حضور جديدترين اثر عياري در بخش رقابتي جشنواره فجر را خنده‌دار توصيف كرد، كارگرداني كه به عقيده عرفي‌نژاد معني سينماست و آثارش مورد توجه بزرگان اين حوزه بوده و در جشنواره‌هاي معتبر نام سينماي ايران را سر زبان مي‌انداخت، حالا اسير مميزي و سانسور شده است: «فيلم كاناپه كه به‌شدت فيلم شريف و ساده و داراي زبان سينمايي بسيار درستي است از ديد دوستان هيات انتخاب تلويزيوني است، اما دليل اين نيست، دليل رد فيلم همان استفاده از پوستيژ بر سر بازيگران زن فيلم است كه در صحنه‌هاي داخلي و مقابل محارم روسري بر سر ندارند بازيگران شجاعي كه موي خود را از ته تراشيده‌اند و كلاه گيس بر سر گذاشته‌اند و هيچ كجاي فيلم اثري از بدحجابي ديده نمي‌شود. بياييد شجاع باشيم همان‌طور كه كيانوش عياري شجاعانه ايستاد و با جيب خالي با عوامل حرفهاي سينما فيلمش را ساخت تا سينماي ايران بازهم حرفي براي گفتن در سينماي دنيا داشته باشد.»
اين حواشي در حالي سرعت مي‌گيرد، كه بيش از 20روز به برگزاري جشنواره فجر زمان باقي مانده است. حجت‌الله ايوبي، رييس سازمان سينمايي هنوز واكنشي به اعتراضات نشان نداده و هيات انتخاب هم فعلا ترجيح مي‌دهد، سكوت كند.