آن روي سكه گردشگري
الهام معيني جزني
در صنعت گردشگري كه بهتر است از آن به عنوان دانش گردشگري نام ببريم براي مناطقي كه مورد توجه گردشگران قرار ميگيرد، روشي مهاري درنظر ميگيرند تا حضور بيش از اندازه گردشگران باعث ايجاد تبعات منفي در آن محدوده نشود. اين روش كه ظرفيت تحمل گردشگري نام دارد در ابعاد گوناگوني چون ظرفيت تحمل فيزيكي، اجتماعي، اقتصادي، اكولوژيكي ادراكي (ذهني) مورد محاسبه قرار ميگيرد.
در ظرفيت فيزيكي، تعداد گردشگراني كه از لحاظ فيزيكي ميتوانند در يك منطقه حضور يابند به شرطي كه مزاحمتي در تجربه گردشگري ديگران ايجاد نكنند را محاسبه ميكنند. اين ظرفيت براي مناطق ساحلي، تاريخي، جنگلي، شهري و غيره متفاوت است.
در ظرفيت اكولوژيكي دغدغه اصلي، آسيب نخوردن حياتوحش منطقه در پي حضور گردشگران است.
در ظرفيت اقتصادي مولفههاي پيچيدهتر اقتصادي حضور دارند. كارشناسان ميگويند: رونق گردشگري باعث خرسندي مردم محلي ميشود اما ممكن است از جايي به بعد آسيبزا باشد، درست در جايي كه گردشگري باعث افزايش قيمت اجاره مسكن، زمين و حتي مواد خوراكي ميشود، بنابراين در توسعه ابعاد اقتصادي گردشگري بايد به هوش و به گوش آثار تورمي هم باشيم.
ظرفيت تحمل اجتماعي- فرهنگي بهطور معمول از دو بعد مورد شناسايي قرار ميگيرد. درجه مداراي جامعه ميزبان نسبت به حضور گردشگران و آثار منفي گردشگران در فرهنگ بومي منطقه.
ظرفيت تحمل ادراكي كاملا ذهني و تشخيصي است و ممكن است افراد مختلف اعداد متفاوتي را براي آن محاسبه كنند. اين ظرفيت عبارت است از تعداد گردشگراني كه حضور آنها در جامعه ميزبان اثري مثبت دارد و باعث ميشود كه كيفيت تجربه گردشگر دستخوش مسائل ناخوشايند نشود.
متخصصان گردشگري ميگويند جامعه ميزبان براي توسعه گردشگري ظرفيت مشخص دارد و رشد بيش از آن، باعث پديدآمدن معضلات اجتماعي، اقتصادي، زيستمحيطي و فرهنگي ميشود كه علاوه بر تخريب امكانات مقصد، كاهش سرمايهگذاريهاي گردشگري را در پي خواهد داشت. از طرف ديگر تاكيد ميكنند توجه بيش از حد به ظرفيت تحمل نيز باعث آسيب رساندن به گردشگري منطقه خواهد شد؛ زيرا هر منطقه، ويژگيهاي خاص خود را دارد و از اينرو ظرفيت تحمل، بايد برپايه ويژگيهاي منطقه مورد بررسي قرار گيرد.
اين موضوع ميطلبد كه مسوولان گردشگري علاوه بر سنجش آستانه تحمل جامعه ميزبان به صورتي برنامهريزي كنند كه معيارهاي فوق، توسعه گردشگري را به حالت تدافعي و منفعل درنياورده و در لذت بردن گردشگران خللي ايجاد نكند. كاري سخت و هوشمندانه كه بهطور يقين با استفاده از روشهاي آماري و نظريههاي نوين علمي قابل اجراست.