افغانستان قرباني بي‌برنامگي رييس‌جمهور امريكا

به راحتي مي‌توان گفت كه افغانستان يكي از بدترين دوره‌هاي امنيتي خود را پس از حمله امريكا در سال 2001 به اين كشور پشت سر مي‌گذارد. مقامات دولتي افغان نيز روز گذشته اعلام كردند، در يكي از بدترين حملات در پايتخت افغانستان طي هفته‌هاي اخير يك حمله‌كننده انتحاري طالبان روز دوشنبه وارد بخش غربي كابل شده و خود را منفجر كرده است كه طي آن 35 كشته و 40 تن ديگر زخمي شدند. گفتني است اين حمله در نزديكي خانه حاجي محمد محقق، معاون رييس اجرايي افغانستان رخ داده است، بخشي از پايتخت جمعيتي عمدتا شيعه دارد كه در آنجا زندگي مي‌كنند. گزارش‌ها از پايتخت افغانستان حاكي از آن است كه بمبگذاري انتحاري روز دوشنبه بيشتر پرسنل دولتي را هدف قرار داده بود و برخي ديگر معتقدند خانه معاون رييس اجرايي افغانستان مورد اصلي هدف بوده است. لازم به ذكر است كه در افغانستان روز به روز خشونت‌ها گسترده‌تر از قبل مي‌شود؛ به گونه‌اي كه از ابتداي سال جاري ميلادي بيش از 1700غير نظامي در افغانستان جان خود را در حملات از دست داده‌اند. از ابتداي سال جاري ميلادي افغانستان با موج شديدي از حملات مواجه بوده كه مسووليت بيشتر آنها را طالبان بر عهده گرفته است. حمله روز گذشته را نيز طالبان افغانستان مسووليت آن را برعهده گرفت. علي احمد يكي از ساكنان منطقه انفجار روز دوشنبه به رويترز گفت: من در مغازه‌ام بودم كه به‌طور ناگهاني صداي يك انفجار وحشتناك را شنيدم كه در نتيجه آن تمام پنجره‌هاي مغازه من شكسته شد. نجيب دانشي، سخنگوي وزارت كشور در ساعات اوليه پس از انفجار اعلام كرد: در اين انفجار حداقل 24 نفر كشته و 40 تن ديگر زخمي شدند كه اين تلفات مي‌تواند افزايش يابد. يكي ديگر از مقامات ارشد افغانستان كه نخواست نامش فاش شود در گفت‌وگو با رويترز بعد‌تر اعلام كرد كه رقم اصلي كشته‌شده‌ها 35 نفر است. اما ذبيح‌الله مجاهد، سخنگوي طالبان افغانستان در توييتر خود مدعي شد كه در اين انفجار 37 مامور اطلاعاتي افغان كشته شده‌اند. مجاهد در توييت خود مسووليت حمله را پذيرفت و گفت دو اتوبوسي كه مورد هدف اصلي قرار گرفتند دوماه است كه تحت نظارت قرار داشتند. نيروهاي امنيتي دولت گفته‌اند، يك اتوبوس كوچك متعلق به وزارت معادن در اين انفجار نابود شده است. اما اداره كل امنيت ملي و آژانس اطلاعاتي افغانستان گفت كه هيچ يك از پرسنل آنها در اين حمله انتحاري مورد آسيب قرار نگرفته است. به گفته مسوولان امنيتي افغانستان، هيچگاه ماموران امنيتي به وسيله اتوبوس جابه‌جا نمي‌شوند. وزارت كشور در بيانيه‌اي اعلام كرده است كه سه خودروي غيرنظامي و 15 مغازه در انفجار نابود شده‌اند. در نيمه اول سال جاري ميلادي حداقل 1662 غيرنظامي در افغانستان كشته شده‌اند.
گزارش‌ها از محل انفجار حاكي از اين است كه ساعاتي پس از حمله، پليس به صورت كامل منطقه را تحت كنترل خود درآورد و آن را محاصره كرد تا آتش‌نشانان بتوانند بقاياي قربانيان را پاك كنند و تصاوير نشان مي‌دهد كه پنجره‌هاي بسياري از ساختمان‌ها در منطقه شكسته است. تعدادي افراد پس از اين انفجار به دنبال دوستان و بستگان خود در اين واقعه تروريستي حاضر شدند. برخي مغازه‌داران و خانواده‌هاي آنان به دنبال اجسادي بودند كه خبر از نزديكان‌شان دهد. فردي ديگر به دنبال دوست خود در محل حاضر شد و فردي ديگر با لباس‌هاي خوني شاهد خانواده‌اش بود كه از دست داده بود. يكي از حاضران به خبرنگار نيويورك‌تايمز گفت كه من در حال جست‌وجو براي بدن مرده دوستم هستم. من به سه بيمارستان رفتم اما او آنجا نبود. چه بايد به خانواده‌اش بگويم؟ يك دانشجوي افغان كه در نزديكي محل انفجار در يك خوابگاه زندگي مي‌كند نيز گفت كه انفجار به‌شدت قدرتمند بود. او گفت با صدايي از خواب بيدار شدم كه به ناگاه تمام پنجره‌ها روي سرم خراب شد و بدنم هنوز از ترس مي‌لرزد. طبق آمار سازمان ملل متحد، كابل در سال جاري ميلادي حداقل 20 درصد از تلفات غير نظامي كل كشور را شامل مي‌شود كه از جمله آن مي‌توان به 150 كشته در حمله انتحاري و انفجار يك كاميون در ماه مه ‌گذشته اشاره كرد. تروريست‌هاي داعش نيز دو هفته پيش به يك مسجد در پايتخت حمله كرد كه حداقل چهار نفر كشته شدند.
گروه تروريستي طالبان، ابعاد مبارزه خود با دولت افغانستان و نيروهاي ناتو را افزايش داده است. اين گروه توانسته طي چند روز اخير موجي از حملات را در سراسر كشور آغاز كند كه اكنون بيش از نيمي از استان‌هاي افغانستان را درگير خود كرده است. در حال حاضر نا امني در تمام مناطق افغانستان موج مي‌زند و تنها شرايط به يك انفجار يا حملات انتحاري مقطعي ختم نمي‌شود، بلكه مبارزه‌اي همه‌جانبه ميان سربازان افغان و طالبان وجود دارد. طبق گفته سخنگوي استاني پليس افغانستان، ده‌ها تن از سربازان افغاني تحت محاصره نيروهاي طالبان در ناحيه شمال استان فارياب به سر مي‌برند. به گفته مقامات افغانستاني شرايط جنگي در استان‌هاي بغلان، بدخشان و قندوز در شمال افغانستان و قندهار، هلمند و اروزگان در جنوب نيز جريان دارد.

دعوا برسر افغانستان در كاخ سفيد
از طرفي بسياري معتقدند گسترش خشونت و درگيري در افغانستان در حالي افزايش يافته كه دولت جديد ايالات متحده هيچگونه استراتژي مشخصي را در قبال افغانستان دنبال نمي‌كند و هيچ محاسبه تاكتيكي در اين زمينه تاكنون ارايه نداده است. بسياري اعتقاد دارند كه نياز به ارسال نيروي بيشتر امريكايي براي تقويت و آموزش نيروهاي افغان تحت هدايت ناتو وجود دارد و در اين زمينه بايد به نيروهاي افغان كمك شود زيرا بسياري معتقدند كه طالبان و گروه‌هاي شبه‌نظامي در افغانستان از بي‌برنامگي ايالات متحده در اين زمينه بهترين سود و استفاده را مي‌برند. روز گذشته نيز پوليتيكو گزارشي را منتشر كرد كه طبق آن نشان مي‌دهد در كاخ سفيد اختلافات جدي ميان تيم امنيتي ترامپ و شخص رييس‌جمهور در خصوص افغانستان جريان دارد. طبق اين گزارش هفته گذشته مقامات ارشد كابينه ترامپ و مشاوران ارشد امنيت ملي امريكا در جلسه با شخص وي حضور داشتند تا نهايتا در مورد راهبرد جديدي براي طولاني‌ترين جنگ امريكا به توافق برسند. آنها ماه‌ها است كه با ترامپ بر سر افزايش شمار نيروهاي نظامي در افغانستان اختلاف دارند كه ظاهرا به نتيجه چنداني نيز نرسيده است.
اما طبق گفته دو منبع آگاه از جلسه، شوراي امنيت ملي امريكا اين جلسه را به عنوان يك نمايش مستهجن توصيف كردند. حتي يك منبع سوم كه يكي از مقامات بلندپايه كاخ سفيد به شمار مي‌آيد تاييد مي‌كند كه بحث داغي در جريان بوده كه طي آن كلمات ركيكي نيز ردوبدل شده است كه نشان مي‌دهد طرفين نتوانسته‌اند در خصوص افغانستان به يك جمع‌بندي مناسب دست پيدا كنند. اين منابع اعلام كردند كه ترامپ از تصويب اين برنامه سر باز زده و آن را مجددا به تيم امنيت ملي ارجاع داده و خواستار كار بيشتر روي آن شده است. او سه‌شنبه هفته پيش اين نارضايتي را رسما به نمايش گذاشت. او در نخستين سخنراني عمومي خود در مورد افغانستان كه پس از طي شش ماه از حضور خود در كاخ‌سفيد انجام داد، گفت: من مي‌خواهم بفهمم چرا ما 17 سال آنجا بوده‌ايم؟! او در پاسخ به اين سوال كه آيا نيروهاي بيشتري به افغانستان ارسال مي‌كند نيز گفت: خواهيم ديد. تحليل‌ها حاكي از آن است كه رفتار ترامپ نشان‌دهنده درك نكردن دشواري‌هاي جنگ بي‌وقفه افغانستان است كه نيازمند حضور نيروهاي جديد و تازه نفس در اين كشور است. جيمز متيس، وزير دفاع امريكا نيز ماه گذشته ميلادي عنوان كرد كه «ما در افغانستان برنده نيستيم.»
با اين وجود طبق گفته مقامات ارشد كنوني و سابق امريكايي، شرايط نشان مي‌دهد كه از صحبت‌هاي رييس‌جمهور چيزي جز ترديد نسبت به مشاور امنيت ملي خود يعني ژنرال مك‌مستر نيست و عملا شرايط نشان مي‌دهد برنامه‌هاي او منطبق بر خواسته‌هاي دونالد ترامپ نيست. به گفته منابع آگاه، مك‌مستر سعي كرده است تا به بررسي سياست‌هاي جنگ‌هاي بزرگ و طولاني امريكا بپردازد كه ماموريت شخصي او بود و سخت تلاش كرد تا استراتژي جديدي را كه شامل افزايش نسبتا كافي نيروهاي نظامي و تعهد به حضور حداقل چهار سال ديگر در افغانستان طبق يك جدول زمانبندي كه با شركاي امريكا در ناتو هماهنگ شده بود، ارايه دهد. اما به نظر مي‌رسد ركس تيلرسون، وزيرخارجه و جيمز متيس، وزير دفاع نسخه اوليه را متوقف كردند زيرا آنها باور داشتند كه به دليل اينكه مشاوران سياسي ترامپ به ويژه استيو بنن، استراتژيست ارشد كاخ سفيد هيچگونه آگاهي نسبت به جنگ ندارد از آن حمايت نخواهد كرد. تيلرسون مي‌گويد من اين را به رييس‌جمهور ارايه نمي‌دهم. يك مقام ارشد سابق ايالات متحده در مورد اين روند توضيح مي‌دهد كه به اعتقاد آنها گزارش مك‌مستر چندان خواندني نبوده است. با اين حال شرايط حاكم بر امنيت ملي امريكا نشان نمي‌دهد كه خروجي قانع‌كننده‌اي براي دونالد ترامپ در زمينه افغانستان داشته باشد. شايد دونالد ترامپ براي اينكه چيزي كه خود مي‌خواهد عملي كند را به مانند برجام تيم بررسي موضوع افغانستان را نيز تغيير دهد و همه امور در اختيار افرادي همچون استيور بنن قرار بگيرد كه هيچ رويكرد و نگاه درستي به اين نوع مسائل ندارند.