اجراي قطعنامه آتش‌بس شوراي امنيت
در هاله‌اي از ابهام
آتش غوطه
ادامه دارد
شهاب شهسواري
با گذشت 3 روز از قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد براي برقراي آتش‌بس سراسري 30 روزه در سوريه، همچنان درگيري‌ها در نقاط مختلف اين كشور، به ويژه غوطه شرقي دمشق ادامه دارد. سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه در نشست خبري مشترك با همتاي پرتغالي‌اش روز دوشنبه اعلام كرد قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد مادامي كه همه طرف‌هاي درگيري در سوريه در مورد چگونگي اجراي آن به توافق نظر نرسند، قابل اجرا نخواهد بود. لاوروف در عين حال تاكيد كرد كه چنين آتش‌بسي قابل تعميم به جنگ ارتش سوريه عليه «گروه‌هاي تروريستي» در غوطه شرقي نخواهد بود. همزمان گروه‌هاي معارض در غوطه شرقي بار ديگر روز دوشنبه اتهام استفاده از گاز كلر توسط ارتش سوريه در منطقه غوطه را مطرح كردند. به گفته اين گروه‌ها يك كودك در اين حمله بر اثر خفگي جان خود را از دست داده است. وزير خارجه روسيه، اتهام استفاده از سلاح‌هاي شيميايي توسط دولت سوريه در غوطه شرقي را تكذيب كرد. طي هفته گذشته و پس از آغاز عمليات سنگين نيروهاي ارتش سوريه براي آزادسازي اين منطقه از تسلط گروه‌هاي شبه‌نظامي، شرايط غيرنظاميان به‌شدت در مخاطره قرار گرفته است. غوطه شرقي كه زماني به عنوان يك حومه پرجمعيت در شرق دمشق ميزبان بيش از 2 ميليون شهروند بود، طي چهار سال گذشته از زمان تصرف اين منطقه توسط گروه‌هاي شبه‌نظامي مخالف دولت به مركز رويارويي نظاميان سوريه و مخالفان تبديل شده است. طي اين مدت بخش اعظم ساكنان غوطه از اين منطقه فرار كرده‌اند و برآورد مي‌شود اكنون فقط 350 هزار نفر از ساكنان غيرنظامي در اين منطقه باقي مانده‌باشند. بر اساس گزارش گروه موسوم به ناظر حقوق بشر سوريه كه در لندن مستقر است، روز يكشنبه 14 شهروند غيرنظامي در حملات ارتش به غوطه شرقي جان خود را از دست دادند. اين گروه روز دوشنبه هم از كشته شدن يك خانواده 9 نفره در حملات هوايي ارتش سوريه خبر داد و تعداد كشته‌شدگان در غوطه شرقي طي 8 روز گذشته را 556 نفر اعلام كرد. همزمان مقام‌هاي سازمان ملل متحد نسبت به ادامه نبرد در غوطه شرقي هشدار دادند. آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد در سخناني در جلسه افتتاحيه نشست سالانه شوراي حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو تاكيد كرد: «غوطه شرقي ديگر نمي‌تواند صبر كند، اكنون بهترين فرصت است كه جهنم روي زمين در سوريه متوقف شود. » همزمان زيد رعد الحسين، رييس دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد نيز تاكيد كرد كه غوطه شرقي يكي از اصلي‌ترين نگراني‌هاي حقوق بشري كنوني در جهان به حساب مي‌آيد. همزمان مقامات روسي هم از ادامه خشونت‌ها از سوي شبه‌نظاميان مسلح مستقر در غوطه شرقي اظهار نگراني كرده‌اند. ديميتري پسكف، سخنگوي كرملين به خبرنگاران گفت: «تروريست‌ها اسلحه‌هاي‌شان را زمين نگذاشته‌اند، آنها جمعيت غيرنظامي را به گروگان گرفته‌اند و عامل اصلي شرايط وخيم در غوطه شرقي هستند. » به گزارش رويترز، صدراعظم آلمان، آنگلا مركل و رييس‌جمهور فرانسه، امانوئل ماكرون، در يك تماس تلفني مشترك با ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه تماس گرفتند و در مورد اوضاع سوريه با او گفت‌وگو كردند. بر اساس اين گزارش دو رهبر اروپايي از پوتين خواسته‌اند تا نسبت به اجراي كامل آتش‌بس يك ماهه در سوريه اطمينان حاصل كند. از ميان گروه‌هاي شبه‌نظامي كه در منطقه غوطه شرقي حضور دارند، دو گروه جيش الاسلام، شبه نظاميان نزديك به عربستان سعودي و فيلق الرحمان كه مشهور به نزديكي با دولت قطر است، اعلام كرده‌اند به آتش‌بس اعلام شده از سوي شوراي امنيت احترام خواهند گذاشت. با اين حال گروه تروريستي هيات تحرير الشام يا جبهة‌النصره كه وابسته به گروه القاعده محسوب مي‌شود نه در مورد پايبندي به آتش‌بس بيانيه‌اي صادر كرده است و نه دولت سوريه و روس‌ها اين گروه را بخشي از آتش‌بس تصويب شده توسط شوراي امنيت به حساب مي‌آورند. در عين حال روز دوشنبه سرگئي لاوروف در نشست خبري خود تاكيد كرد جيش الاسلام و احرار الشام نيز شامل آتش‌بس مصوب سازمان ملل متحد نمي‌شوند. به گفته لاوروف اين دو گروه از جمله گروه‌هايي هستند كه وارد اتحاد با جبهة‌النصره شده‌اند. لاوروف تاكيد كرد: «شركاي جبهة‌النصره بخشي از آتش‌بس در سوريه نيستند و عمليات ارتش سوريه و متحدانش عليه تمامي اين گروه‌ها، مشروع است.»دولت سوريه همچنين معتقد است كه آتش‌بس اعلام شده از طرف شوراي امنيت بايد شامل نيروهاي تركيه كه عمليات شاخه زيتون را در شمال غربي سوريه اجرا مي‌كنند اعمال شود، اما بكير بوزداغ، معاون نخست‌وزير تركيه با وجود اعلام پشتيباني از قطعنامه سازمان ملل متحد، گفته است كه عمليات خود را در منطقه عفرين ادامه خواهد داد و شامل آتش‌بس اعلام شده در اين قطعنامه نمي‌شود. سوريه همچنين از دولت‌هاي ايالات متحده امريكا و رژيم صهيونيستي نيز خواسته است به آتش بس اعلام شده از سوي شوراي امنيت پايبند باشند. شوراي امنيت سازمان ملل متحد در سه جلسه پياپي، پنجشنبه، جمعه و شنبه گذشته موفق شد موافقت همه اعضا را براي تصويب اين قطعنامه جلب كند. هدف از آتش بس 30 روزه سراسري در سوريه، رساندن كمك‌هاي بشردوستانه و درماني به مناطق جنگ زده و خارج كردن مجروحان از مناطق تحت محاصره است. به نوشته روزنامه گاردين هرچند كه اين قطعنامه خواهان اجراي «بدون تعلل» آتش‌بس شده است، اما در واقع هيچ زمان مشخصي براي آغاز اين آتش‌بس مشخص نشده است و در عين حال ساز و كار مشخصي در مورد نحوه اجراي آتش‌بس و راهكارهاي عملي براي خروج مجروحان و حمايت از امدادگران در آن نيامده است.
تلاش ايتاليا براي از سرگيري رابطه دمشق با اروپا
ايتاليا كه سواحلش در درياي مديترانه، ميزبان اصلي سيل مهاجران سوري به اروپاست، تلاش‌هاي خود را براي از سرگيري روابط اروپا با دمشق شدت بخشيده است. به گزارش ايسنا به نقل از روزنامه الاخبار لبنان رم ارتباط با سوريه را در سطح عاليرتبه از بيش از دو سال پيش آغاز كرده است. اما بعد از مدتي تعليق در اين روابط اروپايي‌ها تصميم گرفتند بعد از نتايج ميداني اخير در سوريه روابط‌شان را ازسر بگيرند. ازسرگيري روابط بيش از دو ماه است كه اتفاق افتاده و دو موضوع اصلي اين روابط مبارزه با تروريسم و آوارگان سوري در خاك كشورهاي اروپايي است. در مقابل نيز دمشق خواهان درج موضوع محاصره اقتصادي و تحريم‌هاي اروپا در دستوركار و بررسي جدي آن شده و اصرار كرده بود كه تماس سياسي باشد. اخيرا رييس اطلاعات ايتاليا به دمشق رفت تا پرونده‌هاي مشترك را بررسي كند. مسوولان ايتاليايي اعلام كردند كه دمشق نتايج مثبتي درباره محاصره اقتصادي از جانب اروپا را مشاهده خواهد كرد. آنها به وي وعده دادند كه با شركاي اروپايي به ويژه طرف آلماني در اين زمينه صحبت خواهند كرد. هر چند كه فرانسه و انگليس با هرگونه همكاري با دمشق مخالفند. پاريس خواهان همكاري با سوري‌ها اما از طريق ميانجيگري طرف سومي مثل تهران يا ديگر هم‌پيمانانش است اما اينها ايفاي چنين نقشي را رد كرده‌اند.
روسيه آتش‌بس را از امروز آغاز مي‌كند
ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه دستور توقف حملات هوايي اين كشور در غوطه شرقي سوريه را صادر كرده است. وزارت دفاع روسيه در بيانيه‌اي اعلام كرد اين آتش‌بس از ساعت 9 صبح تا 14:00 امروز به وقت محلي به منظور ارسال كمك‌هاي بشردوستانه در جريان خواهد بود. اين بيانيه همچنين خاطرنشان مي‌كند پوتين دستور ايجاد يك گذرگاه براي خروج غيرنظاميان از غوطه شرقي را صادر كرده است.