گروه اجتماعي
اين روزها از وزارت كشور اخبار خوبي در حوزه زنان منتشر نمي‌شود. حالا نه تنها زنان شايسته به وزارت منصوب نشدند كه با سياست‌هاي وزير كشور هيچ يك از آنان به استانداري هم نرسيد. در دولت گذشته چهار فرماندار در دولت حسن روحاني منصوب شده بودند كه حالا نه تنها به تعدادشان افزوده نشده است بلكه خبرهاي ضد و نقيضي در رسانه‌ها منتشر شده مبني بر اينكه استاندار سيستان و بلوچستان نظر مساعدي به ادامه فعاليت دو فرماندار زن اين استان نشان نداده است. تاكنون يكي از اين فرمانداران استعفا كرده و خبرهايي از فشار براي استعفاي حميرا ريگي، فرماندار شهرستان منتشر شده كه استانداري سيستان و بلوچستان تاكنون به اين خبر واكنش نشان نداده است. اما چرا در حالي كه سال 96 رو به پايان است به جز تعداد معدودي از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هاي اجرايي بقيه به هنوز دستور رييس‌جمهوري براي استفاده از زنان و جوانان عمل نكرده‌اند؟ در اين راه چه موانعي وجود دارد؟ فراكسيون زنان مجلس براي اين موضوع و ساير موضوعات حوزه زنان چه رويكردي را در پيش گرفته است؟ براي پاسخ به اين پرسش‌ها با «زهرا ساعي» نماينده مردم تبريز در مجلس شوراي اسلامي كه تحصيلكرده جغرافياي سياسي در مقطع دكترا است گفت‌وگو كرده‌ايم. او در اين گفت‌وگو تلويحا كم كاري وزير كشور در استفاده از زنان شايسته در پست‌هاي اجرايي اين وزارتخانه را پذيرفت اما قول داد كه فراكسيون زنان مجلس با رايزني و حفظ ارتباط با وزارت كشور اين مطالبه را پيگيري كند.
خانم ساعي! برخلاف اينكه آقاي رييس‌جمهور براي انتصاب جوانان و زنان در وزارتخانه‌ها دستور روشني صادر كرده‌اند اما بسياري از دستگاه‌ها هنوز به اين دستور عمل نكرده‌اند. مشخصا وزارت كشور يكي از وزارتخانه‌هايي است كه به نظر مي‌رسد تاكنون عملكرد اميدوار‌كننده‌اي نداشته است. شما در اين باره چه موضعي داريد؟
دولت آقاي روحاني با گفتمان اعتدال و عقلانيت روي كار آمد و انتظار مي‌رود با توجه به همين گفتمان در تمامي حوزه‌ها از جمله زنان اين اعتدال را مشاهده كنيم. در دولت يازدهم حركت‌هاي خوبي براي انتصاب زنان در مديريت‌هاي مياني شكل گرفت و به كار‌گيري زنان در حوزه‌هاي سياسي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي در مجموع رضايت‌بخش بود. آقاي روحاني براي دولت دوازدهم قول داده بودند كه از زنان توانمند كشور بيشتر استفاده شود. حتي بحث وزارت زنان هم مطرح بود كه ما هم پيگير بوديم و بارها اين را خواستيم. با خود آقاي روحاني و معاونان ايشان هم رايزني‌هاي متعددي داشتيم. در نهايت كه مشخص شد انتخاب وزير زن فعلا ميسر نيست، ايشان قول دادند در سطح معاونان حتما از زنان استفاده كنند. بعدا هم كه پيگيري كرديم قرار بر اين شد وزرا يك معاون جوان و يك معاون زن انتخاب كنند. در برخي وزارتخانه‌ها اين اتفاق افتاده است. مثلا در وزارت ارتباطات و وزارت نفت مي‌بينيم كه معاون زن منصوب كرده‌اند و فارغ از نگاه جنسيتي هم زناني كه منصوب شده‌اند جزو مديران لايق و توانمند اين دستگاه‌ها بوده‌اند. البته برخي هم اين كار را نكرده‌اند. ما در هر فرصتي اين مطالبه را مطرح مي‌كنيم. خانم‌ها بايد بتوانند فرصت‌هاي برابر را تجربه كنند. اگر مي‌خواهيم بگوييم كه توسعه يافته هستيم با حذف زنان به عنوان نيمي از پيكره جامعه، از فرآيند توسعه دور مي‌مانيم.
وزرايي كه هنوز به دستور آقاي رييس‌جمهور عمل نكرده‌اند چه دلايلي را مطرح كردند چه موانعي وجود دارد كه اجازه نمي‌دهد زنان در پست‌هاي مديريتي بالا به كار گرفته شوند؟
ما هر وقت كه با وزرا صحبت كرده‌ايم تاكنون استقبال كرده‌اند و قول داده‌اند در ماه‌هاي آتي معاون زن منصوب كنند. خب برخي وزرا اين كار را كرده‌اند و در سطح مديران كل استاني هم انتصاب‌هاي قابل توجهي را داشته‌اند. اما در مورد بقيه كه كاري نكرده‌اند ما كماكان پيگير هستيم ولي دليل مشخصي را مطرح نكرده‌اند. البته در زماني كه بحث انتخاب وزير زن مطرح بود مسوولان مي‌گفتند زنان صاحب علم و تخصص كافي هستند اما براي وزارت كم‌تجربه‌اند و همين را مانع انتخاب وزير زن مي‌دانستند. حالا كه بحث به سطح معاون وزير رسيده ديگر نمي‌توان كم‌تجربگي را بهانه كرد چون بسياري از زنان در دستگاه‌ها داراي تجربه كافي هستند و مي‌توانند با خدمت در سطح معاون وزير براي آينده پرورش پيدا كنند و بعدا بتوانند در سمت‌هاي بالاتر منصوب شوند.
توضيحات كساني كه زنان را براي وزارت كم‌تجربه مي‌دانستند چقدر براي شما قانع‌كننده بوده است؟
به هر حال نمي‌توان كتمان كرد كه ما زنان توانمند در كشور داريم. حالا نمي‌گويم تعداد شان خيلي زياد است. ولي مطمئنا كساني هستند كه بتوان به عنوان وزير انتخاب كرد. منتها نگاه مردسالارانه‌اي كه در جامعه وجود دارد بايد به مرور كمرنگ شود. عدم‌اعتمادي كه به زنان وجود دارد موانعي را ايجاد مي‌كند كه به راحتي اجازه نمي‌دهد زنان در جايگاهي مثل وزير انتخاب شوند.
حالا از انتخاب نشدن وزير زن كه چشم بپوشيم، مي‌بينيم حتي وزارت كشور به زنان در سطح فرمانداري هم اعتماد نكرده است و گويا اين برخلاف قول وزير كشور در زمان راي‌اعتماد بوده است؟
در دولت قبل ما چهار فرماندار زن داشتيم كه روند دلگرم‌كننده‌اي بود. اما در اين دولت هنوز اين اتفاق نيفتاده و ما هم پيگير اين موضوع هستيم. واقعا تعداد زيادي از زنان وجود دارند كه مي‌توانند به عنوان فرماندار انتخاب شوند. حيف است اين توانمندي‌ها مورد غفلت قرار گيرد. بايد روند خوبي كه در دولت گذشته شروع شده بود، ادامه يابد.
البته به نظر مي‌رسد كه آقاي رحماني‌فضلي خيلي با شما موافق نباشند؟
بله، در بحث وزارت كشور اين وضعيت وجود دارد. ما از معاون پارلماني وزير و شخص خود وزير مجدانه خواسته‌ايم و خواهيم خواست كه اين رويه قطع نشود. حتي ما شنيده‌ايم در برخي مناطق كه فرماندار زن فعاليت مي‌كرده‌اند اين خانم‌ها را دارند كنار مي‌گذارند.
منظورتان فرمانداران زن فعال در سيستان و بلوچستان است؟
بله، اين خبرها را ما هم شنيده‌ايم و نگراني‌مان را منتقل كرده‌ايم. ضمن اينكه اميدواريم در استان‌هاي ديگر هم فرمانداران زن منصوب شوند.
اگر وزارت كشور به اين خواسته شما توجه نكند چه راهكاري پيش روي شماست؟
به هر حال مجلس سازوكار خودش را دارد. ما تلاش‌مان اين است با آرامش و گفت‌وگو كار را پيش ببريم و اگر نياز است وزرا را قانع كنيم با تعامل اين اتفاق بيفتد. رايزني‌هاي‌مان را با همين رويكرد ادامه مي‌دهيم در نهايت اگر نتيجه نگرفتيم آن وقت بايد دوباره در فراكسيون زنان براي اقدامات بعدي تصميم‌گيري كنيم.
البته توجه دولت به مديريت زنان از حيث تقسيم‌بندي جنسيتي ارزشي ندارد بلكه بايد سازوكارها به نحوي تغيير كند كه به طور طبيعي زنان توانمند فرصت مشاركت پيدا كنند وگرنه انتصاب فانتزي چند زن در وزارتخانه‌ها نمي‌تواند به يك روند موثر تبديل شود؟
دقيقا ما هم نگاه‌مان جنسيتي نيست. الان معاونان وزرا انتخاب‌هاي خوبي بوده‌اند و فانتزي هم نبوده‌اند. زن و مرد هر دو جزو سرمايه‌هاي اجتماعي كشور هستند. نبايد به دليل زن بودن، زنان شايسته كنار گذاشته شوند و همين‌طور هم نبايد كسي هم به صرف زن بودن منصوب شود. بلكه ما خواستار اين هستيم كه نگاه شايسته‌سالارانه حاكم شود. اگر اين توان و ظرفيت ديده نشود فرصت به تهديد تبديل شود و ممكن به نوعي سرخوردگي اجتماعي جامعه زنان منتج شود. متاسفانه هميشه موضوعات زنان سياسي مي‌شود بايد به دور از حاشيه‌سازي سياسي در بستر مناسب اين مطالبات را دنبال كنيم. بايد دقت كنيم كه تغييرات و رفع موانع يك شبه اتفاق نمي‌افتد و نمي‌شود ساختار مديريتي را فوري تغيير دهيم. به عقيده من در اين چهار دهه بعد از انقلاب روند خوب بوده اما گاهي اين روند كند شده و گاهي سرعت گرفته است. به هر حال من افق خوبي پيش‌روي جامعه زنان مي‌بينم.
يكي از نقدهايي كه مطرح مي‌شود اين است كه اساسا بسياري از زنان شايسته در بدنه اداري شناخته‌شده نيستند. اين را قبول داريد؟
بله. با پيگيري‌هايي كه هم فعالان سياسي و هم فراكسيون زنان مجلس انجام داده‌اند براي شناسايي اين زنان اتفاقات خوبي افتاده است. تعدادي از زنان توانمند را شناسايي كرده‌ايم و به وزرا هم معرفي كرده‌ايم.
براي اين كار بانك اطلاعاتي تهيه كرده‌ايد يا اين معرفي‌ها غيرنظام‌مند بوده‌اند؟
نه به آن شكل بانك اطلاعاتي تهيه نكرده‌ايم. اما خب اطلاعاتي به دست ما مي‌رسد. در طول هفته با خيلي از اين زنان ديدار داريم و جلسه مي‌گذاريم و رزومه‌هاي‌شان را مي‌بينيم و به نوعي اين افراد را معرفي مي‌كنيم در جاهايي كه نياز است از ظرفيت‌هاي‌شان استفاده شود.
از گرفتار شدن موضوعات مربوط به زنان در حاشيه‌هاي سياسي سخن گفتيد. عمده طرح‌هايي كه در حوزه زنان در مجلس مطرح شده درباره‌شان اخبار ضد و نقيض منتشر مي‌شود. چه موانعي پيش روي تصويب قوانين در اين حوزه پيش‌روي شماست. اگر فرصت اين مجلس از دست برود ممكن است همان سرخوردگي اجتماعي كه به آن اشاره كرديد گريبانگير نيمي از جامعه شود؟
ما در حوزه زنان طرح‌هاي متعددي را دنبال مي‌كنيم كه هر يك ويژگي‌ها و جزييات مربوط به خودشان را دارند. مثلا حوزه زنان سرپرست خانوار راه‌حل‌هاي ويژه‌اي مي‌خواهد. براي زنان سرپرست خانوار در برنامه ششم براي نخستين‌بار ما به صورت شفاف برنامه مشخصي را پيش‌بيني كرديم. ما رايزني‌هاي‌مان را با نهادهاي ديگر مثل حوزه علميه و نهادهاي بيرون از مجلس دنبال مي‌كنيم تا برخي حساسيت‌ها كاهش پيدا كند. در ديدار با علما و دانشگاهيان مطالبات زنان را هميشه منتقل مي‌كنيم. اين كار كمك مي‌كند مسائل در بستري آرام دنبال شود. اما به هر حال درباره برخي موارد ميان ديدگاه‌هاي مدرن و سنتي فاصله وجود دارد و جمع‌بندي گاهي سخت مي‌شود. با تصويب اين لايحه بسياري از خلأهاي قانوني را مي‌توان پوشش داد و در نهايت به نفع جامعه زنان است.
براي سال 97 چه برنامه‌اي داريد. كدام مطالبات را دنبال مي‌كنيد؟
بحث لايحه تامين امنيت زنان و خصوصا زنان آسيب‌ديده لازم است به نتيجه برسد و سريع‌تر در مجلس مطرح شود تا بتوانيم قانون خوب و شفاف و كامل تدوين كنيم. در كنار اين بايد سازوكارهاي حمايت تشكل‌هاي غيردولتي از زنان آسيب ديده را هم تدوين كنيم. اين آسيب بيشتر نشود. پيشگيري مهم است. نهادهاي مسوول بايد نشاط اجتماعي را تقويت كنند. از طرف ديگر نبايد اجازه دهيم كودكان معصوم به راحتي آسيب ببينند. در بودجه هم مصوبه خوبي براي بيمه زنان سرپرست خانوار داشته‌ايم كه بايد اجرايي شود و با نظارت مجلس بودجه‌ها تخصيص پيدا كند.
ما هر وقت كه با وزرا صحبت كرده‌ايم تاكنون استقبال كرده‌اند و قول داده‌اند در ماه‌هاي آتي معاون زن منصوب كنند. خب برخي وزرا اين كار را كرده‌اند و در سطح مديران كل استاني هم انتصاب‌هاي قابل توجهي را داشته‌اند. اما در مورد بقيه كه كاري نكرده‌اند ما كماكان پيگير هستيم ولي دليل مشخصي را مطرح نكرده‌اند.
ما هم نگاه‌مان جنسيتي نيست. الان معاونان وزرا انتخاب‌هاي خوبي بوده‌اند و فانتزي هم نبوده‌اند. زن و مرد هر دو جزو سرمايه‌هاي اجتماعي كشور هستند. نبايد به دليل زن بودن، زنان شايسته كنار گذاشته شوند و همين‌طور هم نبايد كسي هم به صرف زن بودن منصوب شود. بلكه ما خواستار اين هستيم كه نگاه شايسته‌سالارانه حاكم شود. اگر اين توان و ظرفيت ديده نشود فرصت به تهديد تبديل شود و ممكن به نوعي سرخوردگي اجتماعي جامعه زنان منتج شود.