مسير بازگشت‌ناپذير آنارشيست‌ها
محمود فاضلي
ريشه كلمه «Anarchism» از «Anarkia» است كه در زبان يوناني به معناي بدون رهبري و القاي هرگونه قدرت سازمان يافته است. طبيعتا براي بنيانگذار انديشه‌هايي كه بعدها به آنارشيسم منتهي شد بايد سراغ يونان باستان رفت. مكتب اپيكوري را اپيكور، در سال 306 قبل از ميلاد در آتن پايه‌گذاري كرد. اپيكور سعادت انسان را در لذت روحاني مي‌دانست كه از طريق دور ماندن از مسائل و حوادث رنج‌آور زندگي و آلام و درد جسماني ميسر مي‌گشت. به باور او، انسان با پرهيز از مشاركت در كارهاي عمومي و فعاليت‌هاي اجتماعي مي‌تواند به سعادت برسد، در واقع او انسان را موجودي اجتماعي و سياسي نمي‌دانست. به همين دليل اپيكور از اشتغال در امور سياسي و حكومتي پرهيز مي‌كرد. از ديدگاه او انسان عاقل در امور سياسي و مسائل مربوط به حكومت دخالت نمي‌كند، زيرا مشاركت و فعاليت‌هاي سياسي باعث گرفتاري و بدبختي انسان مي‌شود و اوقاتي را از انسان مي‌گيرد كه مي‌توانست جهت لذت‌هاي روحاني صرف كند. سال 270 پيش از ميلاد نيز «زنون» فيلسوف يونان باستان و بنيان‌گذارِ مكتب رواقي در مخالفت با انديشه حكومت آرمان شهر افلاطون، از جامعه آزاد، بدون وجود دولت طرفدارى مى‌كند.
آنارشيسم در زبان سياسي به معناي نظامي اجتماعي و سياسي بدون دولت، يا بطور كلي جامعه‌اي فاقد هرگونه ساختار طبقاتي يا حكومتي و سلسله مراتب قدرت است. آنها تمركز قدرت سياسي را عامل فساد و در نهايت به زيان انسان‌ها مي‌دانند. آنارشيسم، يك جنبش سياسي و نظريه‌اي است كه وجود هرگونه قدرت سازمان‌يافته اجتماعي را رد مي‌كند. از اهداف آنارشيسم جلوگيري از تمركز قدرت در دست فرد، گروه و طبقه، يا آزادي حداكثر ممكن براي فرد است. آنارشيسم قوانين دولت‌ها را سرچشمه تجاوز و خاستگاه همه بدي‌هاي اجتماعي مي‌داند و به همين دليل خواستار از ميان رفتن همه دولت‌هاست. آنارشيست‌ها، جامعه‌اي بي‌سامان نمي‌خواهند، بلكه به نظامي مي‌انديشند كه بر اثر همكاري آزادانه پديد آمده باشد، كه بهترين شكل آن، از نظر آنارشيست‌ها، ايجاد گروه‌هاي خودگردان است.
در سال‌هاي اخير فعاليت‌ها و آثار آنارشيست‌هاي يوناني كم نبوده است. اگر چه محله «اكسارخيا» كانون تجمع آنارشيست‌هاي پايتخت يونان است اما آنها مي‌توانند همه جا حضور داشته باشند! اصلي‌ترين برنامه‌اي كه آنارشيست‌هاي يوناني همه‌ساله در يونان خودنمايي مي‌كنند، سالگرد قيام خونين دانشجويان يونان عليه حكومت سرهنگ‌ها در 17 نوامبر سال 1974 ميلادي است. آنارشيست‌ها معمولا پس از پايان راهپيمايي به اين مناسبت و در حالي كه معمولا همه‌ساله هزاران پليس اعضاي گروه‌هاي آنارشيستي در اطراف دانشگاه پلي تكنيك آتن با نيروهاي ضد شورش پليس درگير مي‌شوند.
سازماندهي تظاهرات به مناسبت سالگرد مرگ آلكسيس گريگوروپولوس يك تظاهركننده 15 ساله كه در سال 2008 به دست نيروهاي پليس كشته شد، از ديگر فعاليت‌هاي آنارشيست‌هاست. بي‌ترديد در هفت سال اخير مهم‌ترين فعاليت‌هاي آنارشيست‌ها مبارزه با برنامه رياضت اقتصادي ديكته شده از سوي اتحاديه اروپا بوده است. از ديدگاه آنارشيست‌ها، ده‌ها سال است سلطه مصرف‌پرستي مردم را فقيرتر كرده است بنابراين تسليم شدن به خواسته‌هاي آنها معنا ندارد. آنها با آغاز بحران رياضت اقتصادي هميشه پاي هرج‌ومرج‌ها و خشونت‌هاي بعضا كوري بوده‌اند كه از سوي دولت‌هاي مختلف سركوب شده است.
در يك سال اخير گروه جديدي به نام «روبيكون» كه يك گروه آنارشيستي در يونان است و نام آن از رودخانه‌اي در ايتاليا گرفته شده است وارد عرصه سياسي اين كشور شد. در دوران امپراتوري روم باستان قانون وضع كرده بودند كه ژنرال‌ها و لژيون‌هاي‌شان از عبور از رود روبيكون به سمت جنوب منع شوند تا از وقوع جنگ داخلي و كودتا جلوگيري شود. سزار از اين رود عبور كرد كه موجب جنگ داخلي شد. در ادبيات يوناني «عبور از روبيكون» به معناي رفتن مسير بازگشت ناپذير يا كار از كار گذشته است.
احزاب سياسي اين كشور از آنچه «تجاوز اعضاي گروهك‌هاي آنارشيستي» مي‌خوانند انتقاد و نسبت به سرايت بي‌قانوني و بي‌نظمي در تمامي عرصه‌هاي جامعه هشدار مي‌دهند. در سال‌هاي اخير شماري از روزنامه‌نگاران راستگرا و نمايندگان پارلمان مورد ضرب و شتم افراد آنارشيست قرار گرفته‌اند. آنارشيست‌هاي يونان همچنين متهمند در پاره‌اي از حملات به اتومبيل‌هاي شركت‌هاي بزرگ بين‌المللي، بانك‌ها (به عنوان نمادهاي ضد مردمي و نظام سرمايه‌داري) و همچنين چند سفارتخانه خارجي نقش داشته‌اند.