مهدي چمران در گفت‌وگو با «اعتماد»:
هيچ مديري
به فكر بعد از خودش نيست
قانون منع به كارگيري بازنشستگان اخيرا تصويب و با استقبال بسياري مواجه شده است. به نظر شما آثار مثبت و منفي اجراي اين مصوبه چيست؟
استقبالي كه مي‌گوييد به اين خاطر است كه هميشه بعد از تصويب هر طرحي در مجلس روي نكات مثبت آن تاكيد مي‌شود در حالي كه ممكن است نكات منفي نيز داشته باشد. وجه مثبت قانون منع به‌كارگيري بازنشستگان نيز اين است كه مي‌تواند موجب جوانگرايي در پيكر دولت شود به خصوص اينكه گفته شد اين قانون بايد در مشاغل سطح بالا نيز رعايت شود. البته من از اين بابت احساس خطر نيز مي‌كنم.
چه خطري در اين جوانگرايي وجود دارد؟
احتمالا اجراي اين طرح موجب افزايش تعداد كارمندان دولت نخواهد شد. اين فكر وجود ندارد كه به ازاي تعداد بازنشستگان بايد نيروي جديد وارد شود. قاعدتا همان نيروهايي كه در دولت هستند، جابه‌جا خواهند شد. مشكل ديگر اين است كه جوانان فارغ‌التحصيل در جامعه به خاطر نداشتن سرمايه و مشكلات ديگر به دنبال مشاغل دولتي هستند. اين روحيه خطر بزرگي است كه موجب فربه شدن دولت مي‌شود. دولت از اول انقلاب تاكنون حدود پنج برابر شده است. آفت ديگر اين روحيه اين است كه ابتكار جوانان در كارهاي توليد را مي‌خشكاند. به نظر من بايد متوجه اين خطر باشيم. منظورم اين نيست كه براي اين جوانان كار ايجاد نكنيم بلكه معتقد هستم بايد براي آنان كار خلاقانه و توليدزا ايجاد كنيم تا به كار دولتي روي نياورند.
با توجه به اينكه قانون اخير چندان در افزايش سطح اشتغال كارايي نخواهد داشت و موجب جابه‌جايي‌هاي درون سازماني مي‌شود، بفرماييد به نظر شما مديران و كارمندان جوان در سطح مياني، تجربه و مهارت كافي براي قرار گرفتن در سطوح عالي را دارند؟ اين كادرسازي طي ساليان گذشته انجام شده است؟
مشكل اصلي ما اين است كه كادرسازي نمي‌كنيم. هر فردي در مسووليتي كه قرار دارد كار خود را انجام مي‌دهد و به فكر اين نيست كه بعد از او چه كسي بايد آنجا را اداره كند. فكر مي‌كنند هميشه بايد خودشان سركار باشند در حالي كه ما بايد يك يا دو نسل بعد از خود را تربيت كنيم تا قابليت جايگزيني را داشته باشند. تجربه دوران جنگ نشان مي‌دهد كه جوانان بعد از ورود به صحنه توانستند كارهاي جهادي كه انتظار نمي‌رفت را انجام دهند. البته مشكلات و ايراداتي نيز وجود داشت اما به هرحال در كنار مردان باتجربه قرار گرفته و آموختند.
با كنار گذاشتن مديران بازنشسته از مشاغل دولتي يك خلأ مديريت ايجاد خواهد شد كه بايد با استفاده از ظرفيت نيروهاي جوان رفع شود. فكر مي‌كنيد اين فرصت نصيب چه كساني خواهد شد؟ امكان دارد كه اين خلأ موجب ايجاد يك فضاي رانت، فساد و پارتي‌بازي شود؟
قطعا امكان دارد. به هرحال يك مدير بازنشسته كنار مي‌رود و از سطح پايين‌تر بايد افرادي بالا بيايند. در اين موقعيت مسائل سياسي و جناحي خيلي دخيل است. متاسفانه شاهد رويكرد جناحي و سياسي در جابه‌جايي‌ها در دولت يا شهرداري‌ها هستيم. يكسري افراد جديد تحت عنوان جوانگرايي يا نيروهاي مطمئن وارد سيستم و دستگاه مي‌شوند و آنها نيز رسوب مي‌كنند و مي‌مانند. ابتداي صحبت كه به حجم دولت اشاره كردم منظورم همين بود نخواستم به مسائل سياسي و جناحي بپردازم. بله، اين خطر نيز وجود دارد كه با كنار رفتن يك مدير باتجربه و كارآمد فردي جاي او را بگيرد كه كاملا سياسي و جناحي فكر مي‌كند نه تخصصي. اين رويكرد حتما مشكل‌آفرين خواهد بود.
روابط دوستانه و فاميلي نيز به اندازه نگاه‌هاي سياسي موثر است، نيست؟
حتما همين طور است. اين آفت را همين حالا هم شاهديم. من شاهدم برخي علنا مي‌گويند بلافاصله بعد از اينكه آمديم بايد پشت خود را ببنديم. اين يعني تا هميشه در اين سازمان خواهيم ماند. يكي از مشكلات عمده، سيستم اداري ما است. همه مشكلات به مديران فرسوده و قديمي مربوط نيست. بسياري از مشكلات نيز ناشي از عملكرد همين مديران جوان است. به عنوان مثال يك مشكل مالي بزرگ در كشور را يك جوان سي‌ساله به وجود آورد. بر همين اساس معتقدم كه نبايد صرفا بر جوان بودن تكيه كرد. بايد كارآمدي و به خصوص علايق ذاتي و دروني به انقلاب، مكتب و ايدئولوژي را نيز در نظر داشت. حتي خارجي‌ها كه ايدئولوژي ما را ندارند علاقه و توجه به كشور را جايگزين مي‌كنند و براي همين هم پيشرفت مي‌كنند.
با توجه به آفت‌هاي احتمالي كه در مورد آن صحبت كرديم، به ثمربخش بودن و موثر واقع شدن اين مصوبه خوشبين هستيد؟
بله، من خوشبين هستم. ان‌شاءالله كه در اجرا درست عمل شود. اميدوارم كه مديران بخواهند كار كنند و دنبال مسائل جناحي نباشند زيرا اين رويكرد در شرايط فعلي خيانت به كشور است.