تركيه و ديوارهاي بي‌اعتمادي
محمود فاضلي
ديواركشي و موانع امنيتي مرزي ميان كشورها پيشينه تاريخي دارد؛ بسياري از تمدن‌هاي كهن براي دور نگه‌داشتن كشور خود از دشمن متخاصم، ديوارهاي عظيم دفاعي حول محدوده خود برپا كردند. آنها از اين طريق ضمن مشخص كردن مرزهاي خود بعضا از فرار كردن شهروندان خود به آن‌سوي مرزها جلوگيري مي‌كردند. در حالي كه در اروپا مرز بعضي از كشورها با علائم بسيار ساده جدا مي‌شوند و ورود و خروج اتباع خود را به كشورهاي‌شان دايما ساده‌تر مي‌كنند، اما در بعضي از نقاط جهان كشورهايي هستند كه با كشيدن ديوارهايي از نوع بتوني و سيم خاردار، به دنبال امنيت بيشتري براي خود هستند. احداث اين ديوارها اگر در كوتاه‌مدت فوايدي داشته باشد اما فاصله ميان ملت‌هاي منطقه را افزايش مي‌دهد. روزگاري كلانشهر قسطنطنيه (استانبول) به‌خاطر ديوارهاي بلند و محكمش مشهور بود. اين ديوار 22 كيلومتري دورتادور شهر را احاطه كرده بود. حاكمان كنوني تركيه بار ديگر به سياست ديواركشي با همسايگان روي آورده‌اند. سومين ديوار بلند جهان با عنوان «سد ترك» پس از ديوار چين و ديوار مرزي امريكا- مكزيك اين‌بار در مرز تركيه و سوريه در حال اتمام است. در پي قرار گرفتن طرح تكميل ايجاد موانع فيزيكي و روشنايي مرزهاي بين‌المللي در برنامه 100 روز اول دولت اردوغان، وزارت كشور تركيه سرعت بيشتري به فعاليت خود داده و اعلام كرده است از 2949 كيلومتر مرزهاي تركيه 888 كيلومتر آن مجهز به ديوارهاي بتني و سيم خاردار شده است. 97 درصد از فعاليت‌هاي مربوط به احداث ديوارهاي بتني كه 802 كيلومتر است به اتمام رسيده است. در بخشي از مرز تركيه با ايران نيز كار فنس كشي و سيم خاردار با زيرساخت بتني و راه نوار مرزي براي تسهيل گشت زني مرزبانان به طول 144 كيلومتر در سال گذشته شروع شده است. در فواصل معيني از اين ديوار، دروازه‌هايي براي استفاده نيروهاي ارتش تركيه در شرايط اضطراري تعبيه شده است كه اين دروازه‌ها در قبال حملات راكت و تيراندازي‌ها با سلاح‌هاي سنگين، مقاومند. در طول ديوار احداث شده برجك‌هاي ديده‌باني به ارتفاع 15 متر و نيز دروازه‌هاي خاص براي تردد مرزبانان تعبيه شده است. ديوار مرزي تركيه با همسايگان دو متر عرض، سه متر ارتفاع و هر كدام از قطعات بتني آن نيز هفت تن وزن دارد. ارتفاع ديوار مرزي تركيه با سيم خاردار نصب شده روي آن چهار‌متر بوده و قطعات ديوار بتني احداث شده قابليت حمل و انتقال دارد. تركيه هدف از احداث ديوار در سرحدات خود را كنترل تحركات روزافزون گروه‌هاي تروريستي، مقابله با نسل جديد تهديدات تروريستي عليه تركيه به ويژه شبه‌نظاميان وابسته به حزب كارگران كردستان و جلوگيري از عبور و مرور غيرقانوني از مرز اعلام كرده است. آنكارا پس از لشكركشي به خاك سوريه با عنوان عمليات «سپر فرات» در 3 دي 1395، به بهانه پاكسازي مناطق شمالي سوريه از وجود تروريست‌هاي داعشي و شبه‌نظاميان كرد، ساخت اين ديوار امنيتي را آغاز كرد. تركيه در واقع زماني كه متهم شد از داعش حمايت مالي مي‌كند يا اينكه منابع نفتي آنها را خريداري مي‌كند، براي حفاظت از مرزهاي خود راه ديواركشي را در پيش گرفت.ساخت چنين ديواري از سوي آنكارا در شرايطي است كه همسايگان تركيه از جمله يونان و بلغارستان، بارها تركيه را به بي‌توجهي در جلوگيري از ورود مهاجرين غيرقانوني متهم كرده‌اند. بلغارستان براي جلوگيري از ورود مهاجرين غيرقانوني قاچاق به اين كشور ديواري 30 كيلومتري در مرز مشترك 275 كيلومتري با تركيه احداث كرد. يونان نيز با بودجه بودجه 3.2 ميليون يورويي ديواري 10 كيلومتري در مرزهاي خود با تركيه احداث كرد. اين ديوار به‌منظور جلوگيري از ورود هزاران مهاجرين غيرقانوني از تركيه به يونان و با هدف بستن راه ورود مهاجران غيرقانوني به اروپا اتخاذ شد.