اكسيرهاي مرگ!
شينا انصاري
ما روزانه در معرض آلاينده‌هاي شيميايي مختلف قرار داريم. رنگ‌ها، مواد آرايشي، بقاياي سموم در محصولات غذايي و... مي‌توانند سلامت ما را تهديد كنند. شوربختانه در يك سده گذشته، انسان مدرن، مغرور از پيشرفت‌هاي علمي خود، روي زمين كارخانه عظيمي براي ساخت انواع تركيبات شيميايي پديد آورده است. با وجودي كه كاربرد مواد شيميايي جديد، عمدتا با اعلام هشدار مراكز علمي و رعايت برخي ملاحظات انجام مي‌شود، اما غالبا اعلام خطر براي مصرف يك آفت‌كش، حلال رنگ، افزودني غذايي مجاز، پوشش خاص درون ظروف آشپزخانه و بسياري از موارد ديگر پس از مصرف چندساله آن صورت مي‌گيرد. بدين صورت كه ما خود را به مانند موجودي آزمايشگاهي براي آزمودن محصولات تكنولوژيك خويش درآورده‌ايم. هرچند وقت يك‌بار نيز ماده‌اي به عنوان جهش‌زا يا سرطان‌زا و سمي از رده خارج مي‌شود، اما همزمان ده‌ها ماده جديد جاي آن را مي‌گيرد و كاربرد همگاني مي‌يابد تا زماني كه آثار زيان‌بار احتمالي آن مشخص و اعلام شود. به عنوان نمونه در كشور ما با وجود پايين بودن ميزان مصرف سموم شيميايي در مقايسه با ميانگين جهاني، آنچه قابل تامل است كاربرد بي‌رويه آفت‌كش‌ها، مصرف سموم نامتعارف بخصوص به دليل تحريم‌ها طي سال‌هاي اخير و عدم رعايت فاصله زماني مجاز پس از سمپاشي تا عرضه (دوره كارنس) و نتيجتا وجود بقاياي سموم در محصولات است. جالب اينجاست كه فروشگاه‌هاي سموم گرچه موظف به ارايه آفت‌كش در قبال نسخه هستند، اما در عمل، اين مواد خطرناك را به هر شهروند عادي عرضه مي‌كنند. طرفه آنكه رسانه‌هاي جمعي هم مصرف انواع خانگي آن را تبليغ كرده و مردم بدون اطلاع از پيامدهاي تماس با آنها، افشانه‌هاي خوش بوي مهلك را بر همه چيز از در و ديوار، ظروف و حتي محل بازي كودكان مي‌پاشند تا از مزاحمت چند مگس يا پشه خلاصي يابند و به جاي آن محيط زيست خود را مسموم كنند. در مزارع نيز، گاه در يك دوره كشت، بر جاليز تا 15 بار سم پاشيده و براي حصول اطمينان از موثر بودن، غلظت آفت‌كش را تا چندين برابر حد توصيه شده بالا مي‌برند. در مورد صيفي‌جات، گاه بلافاصله پس از سمپاشي، محصول برداشت و به بازار عرضه مي‌شود و ممكن است در همان روز نخست با چاشني سم به مصرف برسد. گو اينكه اگر در مبادي ميدان‌هاي ميوه و تر‌بار از اين محصولات نمونه‌برداري شود و بقاياي سموم مورد سنجش قرار گيرد، مشخص خواهد شد كه چه ميزان از اين محصولات، صلاحيت عرضه به بازار مصرف را ندارند. تاسف‌بارتر سمپاشي فضاهاي سبز و درختان غيرمثمر شهري است؛ شهرداري‌ها براي جبران قصور خود در انتخاب گونه‌هاي غير‌سازگار با اقليم، باراني از سم را بر فضاهاي سبز مي‌پاشند تا درختان حاشيه خيابان را از آفات حفظ كنند.
البته مواجهه ما با تركيبات شيميايي صرفا محدود به آفت‌زداها نمي‌شود، وجود مواد شيميايي متنوع همچون حلال‌ها، رنگ‌ها، افزودني‌ها، مواد نگهدارنده غذا، تركيبات جديد صنعتي و مواد آرايشي در پيرامون ما نشان مي‌دهند كه آلاينده‌هاي خطرناك محيط زندگي ما از آنچه مي‌پنداريم به ما بسيار نزديك‌ترند! شايد براي مقابله با اين حجم گسترده از توليد و مصرف مواد شيميايي كه زندگي بشر امروز را تهديد مي‌كند، به قول «آلدولئوپولد پدر علم اكولوژي»، ما نيازمند رويكردي جديد هستيم، رويكردي كه ما را از انسان فاتح طبيعت به انسان طبيعت‌گرا و رابطه ما را با زمين از ارباب و رعيتي به عضوي از مجموعه زيستمندان آن تغيير دهد!
«با نگاهي به فصل اكسيرهاي مرگ كتاب بهار خاموش»