سوداي شهرك‌سازي در شمال
نيوشا طبيبي
تعدي و تجاوز به زمين‌هاي كشاورزي و باغ‌ها در مناطق خوش آب و هوا موجب تغيير كاربري مفيد و چشم‌اندازهاي زيبا و سبز به ويلاهايي خالي از سكنه كه فقط در ايام تعطيل پر مي‌شوند شده است. بسياري از روستاهاي شمال ايران به ويژه در استان مازندران مورد هجوم ويلاسازان قرار گرفته و ديگر چيزي از چشم‌اندازهاي طبيعي در آنها باقي نمانده است. جمعيتي كه در ايام تعطيل روانه شمال كشور مي‌شوند، لاجرم حجم انبوهي زباله توليد مي‌كنند. به دليل فقدان سيستم كارآمد جمع‌آوري پسماند در بسياري از مناطق، اين زباله‌ها سر از اعماق جنگل‌ها و حاشيه رودخانه‌ها به درمي‌آورند و شيرابه آنها ريشه گياهان را مي‌سوزاند و خاك را مسموم مي‌كند. آمار تصادفات در جاده‌هاي منتهي به مناطق شمالي در ايام موصوف بالا مي‌رود، ترافيك سنگين سبب اتلاف ميليون‌ها ليتر بنزين و سرگرداني مسافران در راه‌ها و هزينه‌اي سنگين بر كشور تحميل مي‌شود. اما روند ويلاسازي در شما ادامه دارد. بنگاه‌هاي آن مناطق خريداران را با ارايه تسهيلات ويژه به خريد ويلا و آپارتمان تشويق مي‌كنند و بر اين سيل جمعيت مي‌افزايند. مردم محلي زمين‌هاي كشاورزي خود را به سوداي دريافت پولي قابل توجه به ويلاسازان مي‌فروشند و آينده نسل‌هاي بعدي ساكن اين منطقه را به مخاطره مي‌كشانند. بديهي است كه ورود تعداد زيادي گردشگر به يك منطقه سبب رونق و شكوفايي اقتصادي آن خطه مي‌شود، سطح رفاه ساكنان بالاتر مي‌رود و مشاغل بسياري ايجاد مي‌شوند اما آيا اين شكوفايي و رونق در اقتصاد استان‌هاي شمالي بروز كرده يا نه؟ آيا بيكاري به پايين‌ترين حد خود در آن سامان رسيده است؟ اين موج گردشگري به جاي آنكه سبب رونق منطقه شود به زيرساخت‌هاي طبيعي آن صدمه زده، خسارات عظيم ملي ناشي از افزايش مصرف سوخت و تلفات جاده‌اي را در پي دارد. اگر نيك بنگريم، شهرك‌هاي ويلايي وصله‌هاي ناجوري در كنار شهرها و روستاهاي مناطق شمال كشور هستند كه لطمات فراوان زيست‌محيطي، اقتصادي و فرهنگي به منطقه وارد مي‌كنند. اگر ساخت مناطق تفريحي، ويلاها، هتل‌ها و مهمان‌‌پذيرها براساس الگويي مشخص و بر روال دقيقي انجام گرفته بود بي‌شك فرصتي بي‌مانند براي رشد مناطق شمال كشور پديد مي‌آمد. هنوز هم مي‌توان با اتخاذ روش‌‌هاي محدود كننده، جلو گسترش كار شهرك‌سازان را گرفت از برپايي خانه‌هاي بوم‌گردي حمايت و آنچه از فرهنگ‌هاي بومي آن مناطق باقي مانده است را حفظ و حراست كرد. اما شهرك‌سازان از حاشيه‌هايي امن استفاده مي‌كنند تا به كار ناصواب خود ادامه دهند و دستگاه‌هاي دولتي هم اقدامي عملي براي محدود كردن حوزه آنها انجام نمي‌دهند. يك نمونه از اين شهرك‌ها كه برپايي آنها از همه جوانب مستلزم ايراد خسارت به محيط زيست و اراضي و منابع ملي است در جنوب سلمانشهر(متل قو) و در جنگل تيلاكنار برپا شده. شهرك‌ساز با تخريب جنگل اقدام به ساخت‌وساز كرده و امروز پسماندهاي ساكنان اين شهرك زمين‌هاي اطراف را آلوده مي‌كنند.