مذاكرات امريكا و طالبان
در سكوت
رضا شريفي
زمزمه‌هاي مذاكره ميان امريكا و طالبان افغانستان مجددا بلند شده است. در همين راستا، نشست سه‌روزه‌اي كه در قطر بين طالبان و زلماي خليل‌زاد به نمايندگي از ايالات متحده، در راستاي احياي روند صلح كشور جنگ‌زده افغانستان برگزار شده بود، روز يكشنبه اين هفته به پايان رسيد. اين خبر توسط يك منبع رسمي طالبان و نيز افراد ديگر نزديك به اين گروه جهادي اعلام و تاييد شده است. طالبان اعلام كرد كه هدف اصلي اين مذاكرات، تضمين و تثبيت جدول زماني براي خروج نيروهاي امريكايي و همچنين ناتو از افغانستان بوده و اين مهم براي زمينه‌سازي مذاكرات صلح داخلي در افغانستان آينده صورت مي‌گيرد.
به گزارش الجزيره، يك گروه پنج نفري مذاكره‌كننده از طرف طالبان، هفته گذشته با سفر به مسكو براي اولين‌بار در نشست صلح افغانستان به ميزباني روسيه شركت كردند. سهيل شاهين، يكي از سخنگويان طالبان منتسب به دفتر اين گروه در قطر، هفته گذشته در مسكو به خبرنگاران گفت: «فاز دوم اين مذاكرات بايد بين خود گروه‌هاي افغان برگزار شود تا امكان تشكيل يك دولت ائتلافي و ايجاد صلحي فراگير مهيا شود.». اين گفته‌ها در شرايطي بيان شد كه گروه جهادي طالبان در مذاكرات اخير با خليل‌زاد، خواهان دو مساله مهم شده است آزادي زندانيان خود و حذف محدوديت‌هاي بين‌المللي سفر براي سران شناخته شده اين گروه. گفتني است كه طالبان در اوايل ماه جاري ميلادي نيز در بيانيه‌اي مفصل خواستار همين موارد به شمول برداشته شدن تحريم مسافرتي سران خود، آزادي زندانيان خود و همچنين شناسايي رسمي دفتر اين گروه در قطر شده بود.
دفتر طالبان در دوحه قطر ابتدا در سال 2013 براي تسهيل مذاكرات صلح گشوده شد اما كوتاه زماني پس از افتتاح، به خاطر فشارهاي وارده به علت نصب پرچم در بيرون اين دفتر (پرچمي كه در دوران حكومت طالبان در افغانستان مورد استفاده بود)، اين نمايندگي تعطيل شد. توضيح اينكه، افتتاح اين دفتر مورد اعتراض مكرر و رسمي حامد كرزاي، رييس‌جمهوري وقت افغانستان قرار گرفت و در پي آن، وي تلاش‌هاي صلح را بارها متوقف كرد با اين ادعا كه اين دفتر (نمايندگي) در دوحه قطر به عنوان سفارت غير رسمي يك دولت در تبعيد مورد استفاده قرار مي‌گيرد، امري كه براي دولت وقت افغانستان قابل قبول نبود. در نتيجه اين نمايندگي غير رسمي تعطيل و پرچم مربوطه پايين كشيده شد. البته بعد از اين وقايع مذاكرات با گروه طالبان در نقطه‌اي ديگر در دوحه قطر صورت گرفته است.
الجزيره گزارش مي‌دهد كه شخص ديگري نزديك به مذاكرات اخير (كه به علت حساسيت مذاكرات حاضر به افشاي هويت خود نيست) به اين خبرگزاري گفته كه نماينده امريكا، خليل‌زاد خواهان رسيدن به توافق در عرض تنها شش ماه است، جدول زماني كه براي گروه طالبان بيش از حد كوتاه و غيرقابل قبول محسوب مي‌شود. از سوي ديگر امريكا خواهان برقراري آتش‌بس در ايام مذاكرات بوده كه گروه طالبان آن را نپذيرفته است. وي البته اضافه مي‌كند كه تاكنون هيچ گونه توافقي بر سه مورد درخواستي اين گروه جهادي يعني آزادي زندانيان آنها، لغو تحريم‌هاي مسافرتي و گشايش دفتر رسمي آنها در دوحه صورت نگرفته است. شايان ذكر است كه در مذاكرات دوحه، خيرالله خيرخواه، فرماندار سابق طالبان در هرات و محمد فاضل، يك فرمانده سابق طالبان حضور داشته‌اند، دو نفري كه بين پنج نفر زنداني اصلي گروه طالبان در گوانتانامو بوده و در سال 2014 با سرباز امريكايي، بو برگدال مبادله شدند؛ اين سرباز امريكايي در سال 2009 هنگام گشت‌زني بيرون از پايگاه نظاميان امريكايي در افغانستان توسط طالبان ربوده شده بود.
دونالد ترامپ رييس‌جمهوري امريكا در سخنراني معروفي در آگوست سال گذشته به شدت سياست تبادل زنداني دولت قبلي ايالات متحده را به باد انتقاد گرفته و براي نبرد با طالبان خواستار ارسال نيروهاي نظامي بيشتر به افغانستان شده بود. البته اين سياست، تاثير مثبت قابل توجه‌اي در جهت صلح و ثبات مناطق جنگ‌زده افغانستان نداشته بلكه بيشتر به تشديد مخاصم‌ها و افزايش حملات طالبان انجاميد و همچنين به حملات فزاينده گروه داعش به اقليت شيعه در افغانستان دامن زد. در نتيجه اين وضعيت، دولت ترامپ تصميم به گشودن باب مذاكرات ديپلماتيك مستقيم با گروه طالبان مي‌گيرد، مذاكرات صلحي كه اين گروه جهادي حاضر به شركت در آن با حضور طرف افغان، يعني دولت به گفته آنها «دست نشانده غرب» در كابل نشده بود.
شخص آگاه ديگري نزديك به گروه طالبان و مذاكرات دوحه به الجزيره گزارش داده كه اين گروه براي به تعويق انداختن انتخابات آتي رياست‌جمهوري در افغانستان، ايالات متحده را تحت فشار قرار داده است. اين اقدام گروه طالبان با نيت تعيين يك دولت انتقالي (موقت) بي‌طرف صورت گرفته، دولتي كه گروه طالبان، عبدالستار سيرت، فردي با تحصيلات اسلامي (طالب) و با اصالت تاجيكي را براي رياست آن پيشنهاد كرده است.
به گزارش وال‌استريت ژورنال از قول فردي آگاه به روند مذاكرات، اين دومين باري است كه در چهار ماه گذشته، خليل‌زاد به نمايندگي از امريكا با گروه طالبان در دوحه مذاكره داشته است؛ اگرچه مقامات امريكايي تاكنون از بيان هر گونه اظهارنظر رسمي در مورد اين مذاكرات خودداري كرده‌اند.