دومينوي عادي‌سازي رابطه رژيم اسراييل با كشورهاي عربي آغاز شده است. در روزهايي كه جهان سرگرم پرونده قتل جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار سعودي يا فرجام پرونده تخلف‌هاي تيم دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در انتخابات سال 2016 است، تل‌آويو گاهي در سكوت و گاهي با هياهوهاي بسيار از مذاكرات پشت پرده با كشورهاي عربي خبر مي‌دهد.
4 آبان بود كه بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اسراييل در سفري بي‌سابقه و از پيش اعلام نشده وارد مسقط شد و پس از ديدار با سلطان قابوس و رايزني‌هايي كه هيچ‌كس از محتواي آن خبردار نشد، پايتخت عمان را ترك كرد. سفر نتانياهو در ميان كشورهاي اسلامي با موجي از انتقاد و در رسانه‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي با گمانه‌زني‌هاي بسيار همراه شد. در آن مقطع زماني برخي كارشناسان ايران، سوريه و فلسطين را سوژه‌هاي اصلي روي ميز مذاكراتي بي‌بي و سلطان دانستند و برخي اين سفر را آغازي ساده براي عادي‌سازي رابطه كشورهاي عربي با تل‌آويو دانستند. با گذشت بيش از يك ماه از آن سفر روز گذشته نخست‌وزير رژيم اسراييل از بخشي از دستاوردهاي آن رونمايي كرده و گفت: سلطان عمان با درخواست تل‌آويو براي عبور پروازهاي مسافري از حريم هوايي اين كشور موافقت كرده است. بنيامين نتانياهو كه در جمع سفراي اسراييل در كشورهاي خارجي مي‌گفت، تاكيد كرد كه پادشاه عمان با عبور پروازهاي مسافري شركت اِل- آل از حريم هوايي عمان موافقت كرده است. بي‌بي در ادامه سخنانش تاكيد كرد كه وقت آن فرا رسيده كه عربستان سعودي نيز چنين مجوزي را صادر كند تا پروازهاي اسراييلي زمان كمتري را براي سفر به هند و جنوب شرقي آسيا طي كنند.
نخست‌وزير رژيم اسراييل كه اين روزها در داخل به دليل پرونده فساد مالي و سوءاستفاده از قدرت تحت شديدترين فشارها قرار دارد، اين اتفاق را نتيجه تلاش‌هاي ديپلماتيكي دانست كه تل‌آويو در اين مدت در تماس با رهبران عمان صورت داده است. روزنامه اسراييلي هاآرتص در گزارش اظهارات نخست‌وزير رژيم اسراييل اعلام كرد كه دولت سودان نيز مجوز عبور پروازهاي اسراييلي به مقصد امريكاي جنوبي را صادر كرده است. به گزارش اين روزنامه مشخص نشده است كه پروازهاي مسافربري رژيم اسراييل از چه زماني مي‌توانند از حريم هوايي سودان استفاده كنند. نتانياهو در بخش‌هاي ديگري از اظهاراتش ادعا كرد كه رابطه تل‌آويو و آنكارا نيز در مرحله بهبود قرار دارد. وي در جايگاه استدلال‌آفريني براي اين ادعايش گفت: «رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه ديگر به جاي هر دو روز يك بار، هر شش روز يك بار من را «هيتلر» خطاب مي‌كند».
رايزني‌هاي فشرده پشت پرده
اين اظهارات نخست‌وزير رژيم اسراييل بلافاصله در رسانه‌هاي منطقه‌اي بازتاب پيدا كرد. به گفته بسياري از كارشناسان مسائل جهان عرب و منطقه، امروز ديگر مي‌توان مطمئن‌تر از گذشته اعلام كرد كه تل‌آويو سياست بهبود رابطه با كشورهاي عربي- اسلامي را با جديت تمام دنبال مي‌كند و مبارزه با ايران، اصلي‌ترين انگيزه رژيم اسراييل از اين اقدام‌ها است. اين تحليل كه سياست‌هاي دونالد ترامپ، دست رژيم اسراييل را در منطقه باز كرده در تك به تك رفتارهاي بي‌بي مشهود است. نخست‌وزير رژيم اسراييل در سايه اين آسودگي خيال سياست خصومت‌زدايي از رابطه با كشورهاي عربي را در پيش گرفته و البته كه با چراغ سبز برخي از آنها مانند عربستان سعودي، امارات، بحرين و اين اواخر عمان روبرو شده است. اسراييل براي نزديكي به كشورهاي عربي از دو ابزار استفاده مي‌كند: احساس خطر مشترك از افزايش قدرت ايران و مشوق‌هاي اقتصادي. به عنوان نمونه ماه گذشته ميلادي بود كه نخست‌وزير رژيم اسراييل و رييس‌جمهور چاد موافقت خود را براي از سرگيري رابطه دوجانبه كه از سال 1972 قطع شده بود، اعلام كردند. استفاده از حريم هوايي چاد ميوه همان رايزني‌هايي بود كه نخست‌وزير رژيم اسراييل انجام داد.
خبر صدور مجوز از سوي سودان براي استفاده اسراييل از حريم هوايي اين كشور قابل توجه بود. در حالي كه رسانه اسراييلي هاآرتص مي‌نويسد نتوانسته از دولت خارطوم تاييد يا تكذيب اين خبر را دريافت كند، برخي ديپلمات‌هاي اسراييلي جزيياتي از مذاكرات تل‌آويو با خارطوم را منتشر كرده‌اند. به گفته اين ديپلمات‌ها،
دو طرف در چندسال اخير در پشت‌پرده رفت و آمدهايي در سطح پايين داشته‌اند و دليل آن هم محافظه‌كاري دولت سودان بوده است. براساس گزارش هاآرتص خارطوم اصرار داشته كه اين رايزني‌ها علني نشود. خبر صدور مجوز از سوي سودان براي استفاده اسراييل از حريم هوايي اين كشور در حالي منتشر شده است كه اسراييل سال‌ها سودان را متحد ايران در منطقه مي‌دانست و حتي در بزنگاه‌هاي زماني اين كشور را به كريدوري براي قاچاق سلاح از ايران به غزه متهم كرده بود. برخي از ديپلمات‌هاي اسراييلي مي‌گويند سودان در چند سال اخير از ايران دور شده و همين مساله مذاكره با خارطوم را براي تل‌آويو آسان‌تر كرده است.
فلسطين، خط قرمزي كه فراموش شد
هاآرتص در تحليلي درباره رابطه كشورهاي عربي با اسراييل مي‌نويسد: «در چندماه اخير، اسراييل بر حجم تلاش‌ها براي ايجاد رابطه با كشورهاي سني به خصوص حوزه خليج فارس افزوده است. اين كشورها در سال‌هاي گذشته هم دغدغه مشتركي به نام ايران شيعه داشتند كه آنها را نگران توسعه نفوذ ايران مي‌كرد.» در سال‌هاي گذشته، فلسطين هميشه ترمزي براي نزديكي كشورهاي عربي به اسراييل بود كه اكنون به نظر مي‌رسد اين ترمز ديگر از قدرت محرك سابق برخوردار نيست. كشورهايي مانند عربستان و بحرين به‌شدت نگران تاثيرپذيري جمعيت شيعه خود از ايران هستند و به همين دليل فكر مي‌كنند نزديكي به اسراييل مي‌تواند راه چاره باشد.
عادي‌سازي رابطه با سعودي، دستور كار مشترك موساد - كاخ سفيد
همزمان با انتشار خبر موافقت سودان و عمان براي استفاده هواپيماهاي مسافربري اسراييل از حريم هوايي اين كشورها، خبر ديگري هم مبني بر تلاش نخست‌وزير رژيم اسراييل براي عادي‌سازي رابطه با عربستان تا پيش از دور بعدي انتخابات سراسري در اسراييل منتشر شد.
براساس گزارشي كه از يكي از شبكه‌هاي تلويزيوني اسراييل پخش شد، رييس سازمان موساد اسراييل و امريكا تلاش دوجانبه و فشرده‌اي را براي تحقق اين مساله آغاز كرده‌اند. انتخابات سراسري بعدي در اسراييل طبق موعد بايد در نوامبر سال 2019 برگزار شود هرچند كه بسياري از دولتي‌ها در تل‌آويو پيش‌بيني مي‌كنند كه اين انتخابات به تاريخي زودتر و ابتداي سال آتي ميلادي موكول شود. يك منبع آگاه در دولت اسراييل كه رسانه‌هاي اسراييلي از وي با عنوان مقامي عاليرتبه ياد كرده‌اند، ادعا كرده است كه اسراييل با برخي از كشورهاي عربي تماس‌هاي متنوع و متعددي داشته و در تمام آنها تاكيد شده كه امروز كشورهاي عربي بايد با اسراييل عليه ايران متحد شوند. با وجود بزرگنمايي خطر ايران از سوي اسراييل، تحليلگران اسراييلي اعتقاد دارند كه اعراب انگيزه‌هاي امنيتي و اقتصادي نيز براي عادي‌سازي رابطه با اسراييل دارند.
شبكه 10 اسراييل در تازه‌ترين گزارشي كه در اين زمينه منتشر كرده به سفر رييس‌جمهور چاد به اسراييل در ماه نوامبر سال جاري اشاره كرده و ضمن بي‌سابقه خواندن اين سفر آن را بسترسازي براي عادي‌سازي رابطه اسراييل با كشورهاي سودان، مالي و نيجر كه همگي مسلمان هستند، خواند. نتانياهو در آن ديدار در حالي كه دوشادوش رييس‌جمهور چاد ايستاده بود ابراز اميدواري كرد كه به زودي سفرهاي بيشتري ميان سياستمداران رده بالاي كشورهاي عربي به تل‌آويو و برعكس صورت خواهد گرفت. همزمان برخي از رسانه‌هاي اسراييلي از بحرين به عنوان ديگر كشور عربي در حوزه خليج فارس ياد مي‌كنند كه تل‌آويو بر عادي‌سازي رابطه با آن هم سرمايه‌گذاري كرده است.
اشتياق اعراب با مشت‌هاي خالي
نتانياهو در تمام سخنراني‌ها و جلسات درون حزبي از آغاز روند رو به توسعه رابطه با كشورهاي عربي به عنوان دستاورد خود ياد كرده و ادعا مي‌كند كه رهبران قبلي اسراييل براي عادي‌سازي رابطه با كشورهاي عربي حاضر به امتيازدهي‌هاي فوق‌العاده بودند اما امروز اين كشورها در نتيجه سياست‌هاي شخص بي‌بي بدون هيچ امتيازي و با پاي خود به سمت عادي‌سازي رابطه آمده‌اند. به عنوان نمونه نتانياهو به پيشنهاد آريل شارون به اعراب براي عادي‌سازي رابطه در ازاي تخريب تمام شهرك‌سازي‌هاي غيرقانوني در نوار غزه اشاره مي‌كند. نتانياهو اخيرا در اين باره گفته بود: چنين پيش‌شرط‌هايي براي عادي‌سازي رابطه با اعراب در زمان من نه مطرح و نه اجرايي خواهند شد. ما با ايستادگي بر مواضع خود توانستيم حمايت جهاني را جلب كنيم!
تقلاي رام‌الله براي جلسه فوري اتحاديه عرب
در حالي كه كشورهاي عربي محافظه‌كاري و سياست حذر از نزديك شدن به اسراييل تا تداوم بحران انساني در فلسطين را به حاشيه رانده‌اند، بزرگ‌ترين قربانيان اين روند مردم فلسطين خواهند بود. حتي رسانه‌هاي اسراييلي هم در تحليل‌هاي خود به اين مساله اشاره كرده و تاكيد مي‌كنند كه نزديكي كشورهاي عربي به اسراييل اين پيام را به فلسطين مخابره مي‌كند كه در حال از دست دادن دوستان خود در جهان اسلام هستند. اخيرا مشاور ارشد محمود عباس رهبر تشكيلات خودگردان فلسطين به روزنامه اسراييلي هاآرتص گفته بود كه رام‌الله در تلاش براي جلب نظر كشورهاي عربي و اسلامي براي برگزاري نشست فوري اتحاديه عرب و سازمان همكاري‌هاي اسلامي است چرا كه نگران نزديك شدن كشورهايي چون چاد، سودان، بحرين، عمان و عربستان سعودي به تل‌آويو و عادي‌سازي روابط دوجانبه است.
حمايت هدفدار از وليعهد سعودي
براساس برخي از اخبار رسيده، نتانياهو در دو ماه اخير و از زماني كه پرونده قتل جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار سعودي در كنسولگري عربستان در تركيه باز شده، رييس‌جمهور امريكا را براي تداوم حمايت از محمد بن سلمان، وليعهد سعودي تحت فشار قرار داده است. براساس گزارشي كه واشنگتن‌پست اخيرا منتشر كرده نتانياهو به مقام‌هاي دولت ترامپ گفته بود كه محمد بن سلمان شريكي استراتژيك در مبارزه با ايران است. همزمان به نظر مي‌رسد كه تل‌آويو روند پشت پرده عادي‌سازي رابطه رياض با تل‌آويو را از طريق وليعهد جوان پيش برده و اكنون نگران تخريب آن با بركناري يا به حاشيه رانده شدن محمد بن سلمان است. در همين راستا، اسراييلي‌ها هر چند قتل خاشقجي را اقدامي ناپسند خوانده‌اند اما تاكيد داشته‌اند كه حفظ ثبات در عربستان سعودي براي امنيت منطقه ضروري است.