تقويت حضور نظامي امريكا
در قبرس و هشدار روسيه
محمود فاضلي
هشدار سخنگوي وزارت خارجه روسيه به قبرس مبني بر اينكه به امريكا اجازه تقويت حضور نظامي و استقرار ادوات نظامي در اين كشور را نمي‌دهد و در صورتي كه قبرس اجازه استقرار تشكيلات نظامي امريكا را بدهد، اقدامات مناسبي در اين مورد اتخاذ خواهد كرد و چنين حركتي ناگزير منجر به پيامدهاي خطرناك و بي‌ثبات‌كننده براي اين جزيره خواهد بود، شرايط جديدي را در منطقه ايجاد كرده است. به باور مسكو، واشنگتن در حال انجام اقداماتي براي اطمينان يافتن از امكان تقويت حضور نظامي خود در قبرس است. هدف از چنين اقداماتي مقابله با نفوذ رو به رشد روسيه در منطقه پس از عمليات موفقيت‌آميز نيروي هوا فضاي روسيه در سوريه است. مسكو نمي‌تواند زمينه ضدروس اين طرح‌ها را درنظر نگيرد. سخنگوي دولت قبرس نيز در واكنش به اظهارات سخنگوي روسيه تاكيد كرده است «حضور نظامي ارتش امريكا در جزيره هرگز هدف ما نبوده و اين تهديد مستقيم مسكو نيست.»
نيكوس كريستوليدس، وزير امور خارجه قبرس در گفت‌وگوي تلفني با لاوروف همتاي روسي خود درخصوص روابط قبرس و روسيه، افزايش روابط دو كشور، تحولات منطقه مديترانه شرقي و مسائل مربوط به اتحاديه اروپا گفت‌وگو كرد. گفت‌وگويي كه طرفين ظاهرا برنامه ملاقات در ماه‌هاي آينده را نيز در دستور كار قرار دادند. طرف روسي نيز در اين تماس درخصوص اظهارات سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه مدعي شد سخنگو در پاسخ به سوال خبرنگاري كه احتمال دخالت امريكا در قبرس از وي سوال كرده بود، واكنش نشان داده است.
به نظر مي‌رسد مواضع روسيه در واكنش به سخنراني اخير رييس‌جمهور قبرس باشد. نيكوزيا انتظار دارد امريكا كه براي مشاركت در همكاري سه‌جانبه بين يونان، قبرس و رژيم صهيونيستي ابراز علاقه كرده، مشاركت عملي خود را نيز ابراز كند. به ادعاي مسكو، واشنگتن انتظار پتانسيل ايجاد بخش‌هايي از منطقه را به عنوان پايگاه نظامي براي خود درنظر دارد و مذاكراتي با نيكوزيا براي گسترش همكاري نظامي داشته است.
در شرايطي كه طرف روسي تفاهمنامه قبرس و امريكا را نوعي نظامي‌گري و حضور بيشتر در منطقه مي‌داند طرف قبرسي مدعي است هرگز هدفش نظامي كردن قبرس نيست و با استفاده از موقعيت جغرافيايي‌اش تسهيلاتي را براساس توافقنامه انجام داده است. قبرس منكر وجود هرگونه پايگاه نظامي مخفي امريكا در اين كشور است، اما برخي منابع خبري امريكايي معتقدند وزارت خارجه امريكا در چهار سال گذشته مبلغ 70 ميليون دلار براي ايجاد پايگاهي در قبرس هزينه كرده است. در ماه نوامبر قبرس و امريكا تفاهمنامه‌اي را در زمينه تمايل هر دو كشور براي كشف فرصت براي تعميق همكاري‌هاي دوجانبه در بخش امنيت، مبارزه با تروريسم، بلاياي طبيعي، امنيت سايبري و مبارزه با پولشويي امضا كردند كه موجب نگراني روسيه شده است. در ماه‌هاي اخير به‌ويژه در اواخر نوامبر نيز كشتي‌ها و ناوشكن‌هاي نيروي دريايي امريكا در بنادر و هواپيماهاي اين كشور در فرودگاه‌هاي قبرس حضور داشته‌اند.
البته سخنگوي وزارت خارجه روسيه قبل از مواضع جديد خود، اعلام داشته بود امريكا به‌دنبال رسيدن به تفاهم در قبرس است و طرف قبرسي را به زور براي امضاي توافقنامه در ميز مذاكره حاضر خواهد كرد. دولت امريكا تمايل به رسيدن به نتيجه در مذاكرات با قبرس دارد. اظهار تمايل رييس‌جمهوري قبرس درخصوص حضور امريكا در همكاري‌هاي سه‌جانبه ميان اسراييل، قبرس و يونان و تشكيل ائتلاف سياسي، نظامي و اقتصادي مي‌تواند مكانيزم لازم را در رابطه با ثبات و امنيت منطقه و تامين بازارهاي لازم و سرمايه‌گذاري در اين بخش فراهم آورد. به اعتقاد مسكو «واشنگتن درصدد تحميل پذيرش شرايط توافق در حل مساله قبرس است و ميليتاريزه شدن آينده قبرس مي‌تواند به زيان منافع آن كشور در منطقه شود و ما به‌شدت از آن نگران هستيم.» موضع روسيه مي‌تواند بي‌ارتباط با جلسه مشترك و سه‌جانبه ميان وزراي دفاع قبرس، مصر و يونان در قاهره و لزوم همكاري‌هاي نظامي و دفاعي و گسترش مناسبات لازم در اين زمينه نباشد.
وزير امور خارجه قبرس اخيرا مدعي شده است تحولات موجود در منطقه هر روز عليه موضع‌گيري دولت تركيه شكل مي‌گيرد. تركيه هر اندازه هم
در مورد مبحث انرژي و مساله قبرس كه مهم‌ترين موضوع مديترانه شرقي است، از سر انكار حقايق برآيد، شرايط موجود نشان مي‌دهد مواضع آنكارا منفعلانه بوده و حتي در آغاز عمليات اكتشافي و تحقيقاتي نيز جديتي ندارد. همچنين يك روز پس از انتشار خبر پيشنهاد شركت‌هاي انرژي «اني و توتال» براي فعاليت و همكاري در بلوك 7 واقع در منطقه انحصاري و اقتصادي قبرس (EEZ) اردوغان، نسبت به اقدامات قبرس در درياي مديترانه شرقي هشدار داد. به اعتقاد او، اين اقدام قبرس مخاطره‌آميز بوده و خطر آن بيشتر خود قبرس را در بر مي‌گيرد. رفتار بي‌رحمانه يونان (كه توسط كشورهاي اروپايي پشتيباني مي‌شود) و عمل دولت قبرس در اين زمينه تهديدي است كه خطر آن بيشتر متوجه خود آنهاست. ما از حقوق خود براساس قوانين و توافقنامه‌هاي بين‌المللي دفاع خواهيم كرد و به هر كسي كه مصمم است ما را متوقف كند، هشدار مي‌دهيم. حتي گروه‌هايي در تركيه هستند كه معتقدند امريكا ديگر نگاهي متحدانه به تركيه ندارد و امريكا با وجود برخورداري از تعداد زيادي از پايگاه‌هاي خود و همچنين نيروهاي ناتو در تركيه در درياي سياه، سوريه و مديترانه، حضور
محاصره گونه‌اي را نشان مي‌دهد. اردوغان حتي پا را فراتر گذاشته و يونان را تهديد مي‌كند، آتن براي رسيدن به اهداف خود، نيكوزيا را به بازي گرفته و ملعبه دست خود كرده است. ادامه رفتار ناسالم آتن و با اهميت جلوه دادن موضوع تقسيم حقوق ناشي از انرژي توسط دولت قبرس موجب بروز شرايطي خواهد شد كه هيچ كس مايل به تجربه آن نيست.