پناهندگان لهستاني در ايران...
هارون يشايائي
امروزه كه دولت لهستان متاسفانه چشم خود را به مناسبات انسان‌دوستانه و روابط گذشته ملت‌هاي ايران و لهستان بسته است و براي خوش‌خدمتي به امريكاي دونالد ترامپ ميزباني جلسه‌اي كه از چنان اهميتي برخوردار نيست كه به‌رغم فرصت‌طلبي دولت‌ها بر دوستي تاريخي ملت‌ها اثر بگذارد، در شهر ورشو حضور دولت‌هاي گوناگون را پذيرفته كه به اعتراف وزير خارجه امريكا قصدي جز تحريك مردم جهان عليه ملت و دولت ايران در آن جلسات مورد نظر نيست...!
بي‌آنكه مقصد طلبي از مردم لهستان در كار باشد، يادآوري بخشي از تاريخ نه‌چندان دور مناسبات مردم ايران و لهستان شايد براي مردم لهستان درسي آموزنده باشد و موجب شود كه دولت لهستان در مقابل مردم خود جوابگو باشد.
در سال 1942 ميلادي (1321) در گيرودار جنگ دوم جهاني، بيش از يكصد هزار نفر زن، مرد و كودك لهستاني متشكل از مسيحي و يهودي از ستم ارتش نازي هيتلر از يك‌طرف و هجوم ارتش سرخ استالين از طرف ديگر جان سالم به در برده و از طريق مرزهاي شمال ايران به آغوش ملت ايران پناه آوردند.
پناهندگان هيچ امكاني براي ادامه زندگي در اختيار نداشتند و اين مساله در شرايطي بود كه ايرانيان به دليل تنگناهاي ناشي از جنگ دچار مشكلات فراوان بودند. با اين همه خانواده‌هاي ايراني پناهندگان را با آغوشي باز پذيرفتند و با ميهمان‌نوازي خصلتي خود پذيراي پناهندگان در مدتي نسبتا طولاني شدند. از جمعيت پناهندگان لهستاني حدود 10 هزار نفر آنها يهودي بودند كه شرايط زندگي آنها به لحاظ رعايت فرايض ديني مختصات مخصوص به خود داشت.
انجام عبادت در روزهاي شنبه (شبات) و ساير روزها در معابد مخصوص (كنيسا) قابل قبول و شدني بود و ستايش خداوند در اجتماعات بيش از 10 نفر سنتي ديرپا در ميان يهود بوده و هست.
ثبت عقود شرعي ازدواج و غيره انجام ختنه پسران با شرايط معلوم شده مذهبي و رعايت اصول (كشروت) غذاهايي كه با انجام ذبح شرعي يهوديان آماده شده باشد، الزاماتي بود كه به وسيله جمعيت اندك يهوديان تهران براي پناهندگان فراهم شد و آنها توانستند در كنار كنيساي قديمي يهوديان در خيابان سي تير كوچه سيمي، كليساي مخصوصي به خود بسازند و از نقاط مختلف تهران در آنجا جمع شده و فرايض ديني خود را به جاي آورند.
لازم به ذكر است كه يهوديان لهستاني تبار يهوديان ايراني كه تبار «سفاراد» دارند در انجام عبادات روزانه و اعياد تفاوت‌هايي دارند و از اين رو در كنيساي مخصوص به خود جمع مي‌شدند كه اين كنيسا هنوز پابرجاست و به وسيله نمازگزاران ايراني اداره
مي‌شود.
با توجه به ادامه زندگي يهوديان لهستاني در سال‌هايي كه به‌خصوص به دليل شيوع بيماري تيفوس در ايران، مرگ و مير مردم بالا گرفته بود، بيمارستان دكتر سپير در حاشيه محله كليميان تهران در منطقه عودلاجان در ارائه خدمات درماني بهداشتي به پناهندگان لهستاني از هيچ كمكي فروگذار نكرد و شيوع بيماري تيفوس را در ميان آنها كنترل كرد.
سال‌ها گذشت و تعدادي از لهستاني‌هاي يهودي به دلايل مختلف جان به جان‌آفرين تسليم كردند و مقبره‌هاي آنها بعد از گذشت هفتاد سال هنوز در گورستان كليميان تهران نگهداري مي‌شود.
در سال 2002 ميلادي نمايندگان سياسي دولت لهستان در ايران همراه با شخصيت‌هاي ديني خود و وابسته نظامي لهستان در تهران در محل گورستان كليميان تهران حضور يافتند و ضمن قدرداني از توجه يهوديان ايران به لهستاني‌ها در جريان جنگ جهاني از گورستان مخصوص لهستاني‌ها بازديد كرده و با مقامات انجمن كليميان و رهبر ديني كليميان ايران ملاقات كردند.