هميشه باش
محسن آزموده
چندي است دوست و همفكر قديمي دكتر هادي خانيكي، دكتر مقصود فراستخواه، تعبير گويا و كارآمد «كنشگران مرزي» را براي توصيف و فهم برخي فعالان عرصه روشنفكري و سياست و فرهنگ ايران ارايه كرده است. كنشگران مرزي به بيان دكتر فراستخواه، افرادي هستند كه «در مرز ميان جامعه و دولت تردد مي‌كنند؛ به عبارتي گاهي در حواشي و گاهي در نزديكي مركز قدرت هستند، ولي به دليل تحصيلات، سبك زندگي، روحيات خاص و تفاوت‌هاي فردي و تربيت و منافع و حرفه، به گونهاي هستند كه با اينكه در دولت يا در حاشيه آن حضور دارند، اما در متن جامعه ونهاد‌هاي واسط نيز حاضرند و به جامعه بي توجه نيستند، صداي جامعه را مي‌شنوند، مطالبات اجتماعي را مي‌فهمند و درك ملي دارند».
بدون هرگونه اغراق و بيهيچ شك و ترديدي، هادي خانيكي، مصداق تام و تمام اين تعريف از «كنشگران مرزي» است. خانيكي يك چهره شناخته شده دانشگاهي در حوزه علوم ارتباطات است. در كنار حسن نمكدوست و يونس شكرخواه و مهدي فرقاني و دهها استاد برجسته و نام‌آشناي ديگر از شاگردان برجسته «پدر علم ارتباطات» ايران، پروفسور معتمدنژاد است و آثار دانشگاهي ارزشمندي در اين حوزه دارد، همزمان يك فعال سياسي جدي و به اصطلاح «پا كار» و از چهرههاي علمي مطرح اصلاحطلبان نيز هست. در دوره رياست‌جمهوري سيد محمد خاتمي، مشاور او در امور رسانه و مطبوعات و سپس در امور فرهنگي بود، عضو حزب مشاركت و عضو حزب اتحاد ملت ايران نيز هست و از اينكه «سياسي» تلقي شود، ابايي ندارد. اما در كنار اين دو چهره، آنچه خانيكي را براي عموم فعالان سياسي و اجتماعي ايران شهره ساخته، حضور فعالانه و پيگيرش در حوزه عمومي در مقام يك روشنفكر كنشگر است؛ روشنفكري كه نه فقط در رسانهها و مطبوعات حضور دارد، بلكه در مراسم و همايشها و نشستها و گردهمآييهاي عمومي حاضر ميشود و در كنار مردم ميايستد. از اين منظر خانيكي، دانشگاهي-روشنفكر- سياستمداري است كه در مرز ميان سه ميدان ايستاده است: دانشگاه، جامعه و سياست.
اين حضور جدي و موثر به خصوص براي ما روزنامه‌نگاران بسيار ارزشمند و مغتنم است. اهميت اين موضوع را بيش از هر كسي اهالي رسانه درك مي‌كنند؛ يعني كساني كه به اقتضاي شغل و حرفه‌شان روزانه با اين هر سه حوزه سر و كار دارند و ناگزيرند از مراجعه به افراد و چهرههايي كه دستي بر آتش اين سه ساحت دارند. چرا كه كم نيستند دانشگاهيان باسوادي كه به هر دليلي از محافظه‌كاري و ترس گرفته تا برجعاجنشيني و خودبرتربيني، از حضور در فضاي عمومي ابا دارند، يا سياستمداران جاه طلبي كه متاسفانه بهرهاي از دانش و بينش دانشگاهي ندارند و اظهارنظرهاي‌شان خالي از تعمق و تامل است. بگذريم از دانشگاهياني كه به «خدمتكاران» قدرت بدل مي‌شوند و تعهدي نسبت به جامعه احساس نميكنند، يا فعالان عرصه عمومي كه سواد درست و حسابي ندارند و بدون بينش عمل مي‌كنند. حساب روشنفكراني هم كه مرزبندي خود را با قدرت حفظ مي‌كنند و همواره منتقد يا ناظر باقي ميمانند، بايد جدا و تاكيد كرد كه بدون شك حضور اين گروه نيز ضروري و حياتي است.
خانيكي با تاكيد موكدي كه همواره بر ايده گفتوگو دارد، به آشتي و نزديك شدن فضاها اعتقاد دارد و در مقام يك كنشگر مرزي، حضوري همواره در عرصه علم و اجتماع و سياست دارد. بزرگداشت او در كتابخانه ملي درواقع اداي احترام به انسانهاي اهل گفتوگو و فعالي است كه در سياهترين شبها نور اميد را ميبينند و اطرافيان فسرده و خموده را به آن فرا ميخوانند.
*اشاره به عنوان فيلم مستند «تو ديگر نيستي» كه قرار است امشب در «شب هادي خانيكي» در كتابخانه ملي به نمايش درآيد.