بازار ارتباطات سيار دست كيست؟

اپراتورهاي سيار به دليل گستردگي زيرساخت و فراگيري دامنه خدمات، بزرگ‌ترين بازيگران بازار ICT به حساب مي‌آيند كه زمينه بروز و ظهور كسب‌وكارهاي فراواني را فراهم كرده‌اند و عملا بخش‌هاي مختلف اين صنعت روي پلت‌فرم‌هاي ارتباطي آنها توسعه داده شده‌؛ اما گرداننده اصلي بازار ارتباطات همراه طي 10 سال اخير كدام شركت بوده است؟

طبق آخرين گزارش‌هاي آماري و تحليلي، سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات به صراحت خبر از آستانه ورود ضريب نفوذ تلفن همراه به 109درصد تا پايان سه ماهه سوم سال گذشته مي‌دهد كه بيش از 88 ميليون و 722هزار مشترك را شامل مي‌شود. با وجود اينكه آمار مربوط به سال 97 همچنان به صورت كامل ارايه نشده، اما بررسي و مشاهده نمودارهاي مربوط به تعداد مشتركان، نوعي از بروز شرايط اشباع در بازار ارتباطات را حكايت مي‌كند كه با اين حال منجر به توقف رشد اين شاخص در بازار ICT نشده است. مقايسه شاخص «تعداد مشتركان» نشان مي‌دهد، در سه ماهه سوم سال گذشته تعداد مشتركان تلفن همراه با 1.9 رشد به نسبت مدت زمان مشابه سال قبلش (سال 1396) مواجه شده است. با توجه به تاريخچه آماري كه از سوي رگولاتور ارتباطي درباره وضعيت بازار ارتباطات كشور از سال 1385 ارايه شده است، بايد گفت «شركت ارتباطات سيار ايران» در سال‌هاي 1385 و 1386 تنها بازيگر فضاي ارتباطي كشور در بخش سيار بوده كه با آغاز فعاليت اپراتور دوم، رسما وارد فضاي رقابتي شد.

شفافيت و رقابت

با وجود تمامي ديدگاه‌ها و نقدهاي اقتصادي كه شفافيت بازار را در گرو رقابتي‌تر شدن آن و البته محكوميت برندهاي قديمي به افت جايگاه شديد (و در بدترين حالت، خروج از بازار) مي‌دانند، اما آمارها نشان مي‌دهد شركت ارتباطات سيار ايران با فعال شدن ايرانسل بخشي از سهم بازارش را به شكل طبيعي از دست مي‌دهد.

اما اين تمام ماجرا نيست؛ با فعال شدن اپراتور دوم عملا اپراتورهاي ارتباطي وارد فضاي رقابتي شدند كه نتيجه آن كشف ظرفيت‌هاي جديد و مغفول بازار اين حوزه بود.

همين امر منجر به رشد نمايي تعداد مشتركان تلفن همراه شد به گونه‌اي كه سال گذشته، بازار ارتباطات موبايلي كشور با 573 درصد در تعداد مشتركان به نسبت سال 1385 مواجه شد.جذابيت موضوع از همين جا شروع مي‌شود. تصور عموم اين است كه برندهاي قديمي با پديدار شدن برندهاي نوظهور، به ورطه افت جايگاه و ممكن است حتي در بدترين حالت «شكست» كشانده شوند زيرا ساختار كهنه آنها مانع چابك‌سازي مورد نياز براي رقابت با برندهاي جديد مي‌شود.اين موارد در كنار هزينه‌هاي سربار حاكم بر بنگاهي دولتي، مزيد بر علت مي‌شود كه بنگاه‌هاي خصوصي با تمركز بر هزينه فايده، از ميدان رقابت خارج شوند و بازار را دو دستي به برند جديد تحويل دهند.

شركت ارتباطات سيار ايران كه زماني بازار ارتباطات همراه كشور را به صورت انحصاري در دست داشت، اكنون با حضور دو برند فعال ديگر در اين بازار، همچنان رهبر بازار ارتباطات مبتني بر «تلفن همراه» است.

خصوصي‌سازي شركت ارتباطات سيار ايران، عرضه بخشي از سهام آن در بازار بورس، چابك‌سازي ساختار رسمي و اداري، به‌كارگيري نخبگان و متخصصان داخلي در تيم فني و راهبري، ارايه خدمات مطابق با نياز و خواسته مشتركان، حركت بر مدار «تحول ديجيتالي»، جوان‌گرايي در سطوح مديران ارشد و مياني همراه با دلايل ديگر، مي‌تواند تنها بخش‌هايي از پازل موفقيت اين اپراتور در جايگاه بازار رقابتي ايران باشد. موفقيت راهبرد استراتژيك اين اپراتور باعث شده ضمانت راهبري بازار ارتباطات در بخش همراه در ميان ساير بازيگران خصوصي و نيمه خصوصي برعهده اين اپراتور باشد. رشد چشم‌گير ارزش بازار اپراتور اول در چند سال اخير نيز گوياي اين واقعيت است.

تعداد مشتركان و سهم بازار اپراتورهاي ارتباطي

در يك آمار مقايسه‌اي و تطبيقي كه از شاخص‌هاي سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي به دست آمده، گذشته اين صنعت رقابتي از منظر تعداد مشتركان و سهم بازار اپراتورهاي ارتباطي كاملا قابل مشاهده است. اين آمار، جايگاه رقابتي اپراتورها را از بدو فعاليت اپراتور دوم ارتباطي در كشور نشان مي‌دهد. در سال 87، همراه اول بيش از 23ميليون نفر مشترك داشت و ايرانسل بيش از 11ميليون. آن سال بيش از 66 درصد از سهم بازار به اپراتور همراه اول اختصاص يافت و 33 درصد به ايرانسل. سال 91 مشتركان همراه اول به عدد بيش از 35 ميليون رسيدند و سهم بازارشان 60 درصد شد، ايرانسلي‌ها از 23 ميليون گذر كردند و بيش از 39درصد از سهم بازار را به خودشان اختصاص دادند. اما آن سال يك ماجراي متفاوت نيز وجود داشت. اينكه رايتل به ميدان آمد و با 237هزار مشترك، 0.40 درصد از سهم بازار را از آن خود كرد.اين روال رو به رشد ادامه داشت تا اينكه تعداد مشتركان سال 97 (منتهي به سه ماهه سوم) در همراه اول 53 ميليون رو پشت سر گذاشت، ايرانسلي‌ها از 33ميليون گذر كردند و تعداد رايتلي‌ها به عدد 1.6ميليون رسيد. درصد سهم بازار همراه اول در اين سال از 65 درصد گذشت، ايرانسلي‌ها 37 درصد را پشت سر گذاشتند و رايتلي‌ها 1.82.بر اساس اينفوگرافي و آماري كه حوزه «تلفن همراه» سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي ارايه كرده؛ همراه اول، ايرانسل و رايتل سه اپراتور بزرگ كشور به ترتيب بازار ارتباطات سيار را با رتبه‌بندي كه ذكر كرديم در دست گرفته‌اند. بر اساس اين گزارش، رمز پيشي گرفتن اپراتورها از يكديگر رابطه مستقيم با تعداد مشتركان شان دارد.

ارايه خدمات بهتر، كيفيت مناسب‌تر مكالمه و اينترنت و ميزان پوشش دهي در جذب مشترك براي اپراتورهاي بزرگ كشور، نقش اصلي را ايفا مي‌كند و اپراتورها با در نظر گرفتن اين مسائل مي‌توانند درصد بيشتري در بازار ارتباطات سيار را در دست بگيرند.