وكيلي با صداي آسماني

كودك بودم كه صداي منحصر‌به‌فردش را در مجموعه جاده ابريشم مي‌شنيدم، چهره‌اش را تا سال‌ها نديده بودم و همين باعث مي‌شد، فكر كنم پرويز بهرام فقط صداست؛ صداي خالي.

آن وقت‌ها كه اينترنت و فضاي مجازي نبود، چند مجله و روزنامه انگشت‌شمار هم بيشتر نداشتيم. پرويز بهرام هم كه با تلويزيون و مجله‌ها مصاحبه نمي‌كرد، پس به شخصيت پنهان و مرموزي بدل شده بود كه يك صداي آسماني دارد و ديدن چهره‌اش هم كار ساده‌اي نيست. بعدها فهميدم كه وكيل هم هست و در همان شهري ‌زاده شده كه من و كلي خوش به حالم شد.

پس از آن صدايش را در بعضي فيلم‌ها و سريال‌ها جاي كشيش‌ها و بعضي نقش اول‌هاي مرموز مي‌شنيدم. مثل هري لايم/اورسون ولز در «مرد سوم»، «كارول ريد». بعدتر «اتللو» را با صداي او ديدم كه تا هميشه تاريخ، اتللو و سرگئي باندارچوك را بي‌طنين و رنگ صداي او تصور هم نمي‌شود، كرد. صداي او از آن صداهايي است كه بلافاصله شناخته مي‌شود و در ياد مي‌ماند - حتي توسط عامه مردم - و به ‌كلي شبيه ندارد. همين حالا نام او را كه به ذهن بياوريد، صدايش در مغزتان طنين مي‌اندازد. امتحان كنيد. كرك داگلاس، لارنس اوليويه، اورسون ولز، آنتوني هاپكينز جيمز ميسون و... بازيگراني بودند كه به گمان من بهترين صدايي كه جاي آنها حرف زده و مي‌شد براي‌شان تصور كرد، صداي پرويز بهرام بود. پرويز بهرام و هم‌نسلانش در دوران طلايي دوبله درخشان بودند و حالا در دوران افول اين هنر ارجمند، به كنج انزواي ناخواسته رانده شده‌اند. يكي‌يكي درمي‌گذرند بي‌آنكه به قدر استحقاق‌شان، قدر ديده باشند. مهدي آرين‌نژاد، حسين عرفاني، محمد عبادي، صدرالدين شجره و بهرام زند در سال گذشته از دنيا رفتند. همچنان كه قبل‌تر علي كسمايي، پرويز نارنجي‌ها، فهيمه راستكار، مهين بزرگي، مهين كسمايي، ايرج ناظريان، ايرج مقبلي، منوچهر نوذري، احمدآقالو، ژاله كاظمي، ولي‌الله مومني، حسن عباسي، محمدعلي زرندي، حميد قنبري، نيكو خردمند، حسين معمارزاده، مرتضي احمدي، عطاالله كاملي، كنعان كياني، اصغر افضلي، حسين باغي، احمد رسولزاده، ايرج و كاووس دوستدار، حسين سرشار، اميرهوشنگ قطعه‌اي، احمد مندوب‌هاشمي، مهدي آژير، عبدالله بوتيمار، عطاالله زاهد و خيلي‌هاي ديگر صداي‌شان خاموش شد. صداهايي كه هر يك براي نسل ما و قبل‌تر از ما خاطره ساختند، به قهرمانان سينما جان دادند و بسياري از ما عشق‌مان به سينما را مديون صداهاي جادويي آنهاييم. سينما بي‌رحم است، ولي سينما و تلويزيون ايران با دوبلورها از همه بي‌رحم‌تر بود، خيلي بي‌رحم‌تر.