نه به بابك زنجاني‌ها
حسين كاشفي
تحريم‌هاي ظالمانه و غير حقوقي ايالات متحده امريكا عليه صادرات نفتي ايران و ضرورت صادرات اين محصول استراتژيك از ايران به منظور مقابله با تحريم‌ها از زاويه‌هاي مختلف مورد بررسي كارشناسان قرار گرفته است. بسياري معتقدند صادرات نفت ايران به هر طريق ممكن بايد صورت بگيرد زيرا نياز ايران به اين صادرات براي تامين ارز و درآمد بسيار مهم است. نويسنده معتقد است بايد به سمت عدم وابستگي به نفت گام برداريم .گام‌هاي موثري در اين زمينه در دولت اصلاحات برداشته شد و با تاسيس صندوق ذخيره ارزي شرايطي ايجاد شد تا بخشي از درآمدهاي ارزي در اين صندوق به منظور تضمين سرمايه‌گذاري پس‌انداز شود. بسياري از كشورهاي توسعه يافته همين اقدام را انجام داده و اكنون وابسته به نفت نيستند. امروز در تمام كشورهاي صادر‌كننده نفت بخش خصوصي در صادرات نفت سهم دارد اما خصوصي‌سازي در اين ارتباط در ايران سخت است. از اين منظور دولت بايد گره‌گشايي كند تا مشكلات جديدي براي كشورمان به وجود نيايد. اگر غير‌عاقلانه در اين ارتباط گام‌برداريم مي‌توان به صادرات نفت تا حدودي ادامه داد و از پيدا شدن بابك زنجاني‌ها در اقتصاد ايران نيز جلوگيري كرد.
- فرض كنيم، نفت تمام شده، درآمد جايگزين پيدا كنيم
در شرايط فعلي كه بيش از 50 درصد بودجه كشور از نفت تامين مي‌شود، در كوتاه‌مدت نمي‌توان از صادرات غير نفتي بهره گرفت. پس بايد اين فرض را در نظر گرفت كه روزي ايران نفت نخواهد داشت اكنون نيز بايد اين‌گونه انديشيد كه نفت نداريم در نتيجه بايد به سوي درآمدهاي جايگزين حركت كنيم. در شرايط كنوني براي مقابله با تحريم‌ها نه به‌صورت غيررسمي بلكه بر اساس اولويت‌هاي ديپلماسي با ساير كشورها وارد گفت‌وگو شويم تا بتوانيم به طرق مختلف منابع لازم براي اداره كشور را تامين كنيم. نبايد از روش‌هاي گذشته در دور زدن تحريم‌ها استفاده شود زيرا هزينه‌هايي از آن مسير به كشورمان تحميل مي‌شود كه جبران‌ناپذير است. هنوز بعد از گذشت سال‌ها پرونده بابك زنجاني به سرانجام نرسيده است.
- بانك‌ها از بنگاه‌داري خارج شوند
با صادرات محصولات كشاورزي يا توليدات داخلي مي‌توان ارز به كشور وارد كرد، مي‌توان عملا وابستگي به درآمد ارزي را كاهش داد. از سوي ديگر بايد به سمت سياست‌هايي گام برداشت كه بانك‌ها از بنگاه‌داري خارج شوند. اگر در بلندمدت بتوانيم صنايع پايين دستي را تقويت كرده و محصولات پتروشيمي را صادر كنيم، ضمن ايجاد اشتغال ارزآوري دو چنداني سهم كشورمان مي‌شود.
از تجربه جنگ استفاده كنيم
در زمان جنگ كشور با وجود محدوديت‌ها نفت را صادر مي‌كرد، اكنون نيز بايد با در نظر گرفتن محدوديت‌هاي مختلف به صادرات نفت پرداخت. البته اين صادرات نبايد باعث رشد بابك زنجاني‌ها شود بلكه بايد به سمت روش‌هاي ديگري گام برداشت. با فروش نفت به بخش خصوصي مي‌توان عملا گام‌هايي برداشت. اكنون مي‌توان زمينه‌هايي را فراهم كرد كه راه صادرات نفت افزايش يابد.