نشست بين‌افغان‌ها در دوحه با صدور بيانيه مشترك پايان يافت
مرگ در ميدان، بيانيه در ميزگرد
شهاب شهسواري
اوضاع افغانستان را اگر از دوحه، پايتخت قطر پيگيري كنيد، همه چيز آرام است و همه طرف‌ها در آستانه رسيدن به توافق، اما اين آرامش چيزي است كه شهروندان افغانستان درون خاك اين كشور نه نشانه‌اي از آن مي‌بينند و نه هنوز گام اميدواركننده‌اي به آن سو برداشته‌اند. بامداد سه‌شنبه، بيش از 70 سياستمدار افغان ازجمله هيات طالبان در نشست گفت‌وگوي بين‌افغان در دوحه از بيانيه مشتركي رونمايي كردند كه خواهان كاهش خشونت‌ها و رساندن تلفات غيرنظاميان به صفر مي‌شد، اما طالبان تاكيد مي‌كند كه غيرنظاميان هدف حملات اين گروه نيست و فقط با اشغالگران مبارزه مي‌كند. از نظر آلمان و قطر، ميزگرد برگزار شده در دوحه با حضور توأمان نمايندگان طالبان و تعدادي از سياستمداران افغان، يك موفقيت محسوب مي‌شود، از دولت ايالات‌متحده امريكا «پيشرفت‌هاي عمده‌اي در مذاكرات آتش‌بس»
به دست آمده و بيانيه مشترك طالبان و سياستمداران افغانستان از «حفظ عزت، مال و جان افغان‌ها» سخن مي‌گويد، اما همزمان انفجار و گلوله در افغانستان، جان بيشترين كساني را كه مي‌گيرد، غيرنظاميان است. براساس آمار سازمان ملل متحد بيش از 3800 غيرنظامي در طول سال 2018 در افغانستان جان خود را بر اثر تنش‌ها ازدست داده‌اند و آمار نشان مي‌دهد كه تلفات غيرنظامي امسال با افزايشي چشمگير نسبت به سال گذشته به بالاترين سطح از زمان سطح آمار سازمان ملل متحد برسد.
18 سال بعد از عمليات نظامي امريكا در افغانستان براي سرنگوني طالبان، اين جنگ همچنان ادامه دارد و شهروندان خسته از جنگ افغانستان، محض برگزاري گفت‌وگوهاي اينچنيني را كورسوي اميدي به سمت صلح و آرامش در كشور مي‌بينند. صديق صديقي، سخنگوي ارگ رياست‌جمهوري افغانستان اين نشست را «يك فرصت خوب براي تبادل‌نظر بين افغان‌ها» توصيف كرد، اما تاكيد كرد «بايد گفت‌وگوها ميان دولت افغانستان و طالبان آغاز شود.» طالبان همچنان از گفت‌وگو با دولت مركزي سر باز مي‌زند و دولت كابل را «حكومت دست‌نشانده اشغالگران» توصيف مي‌كند. با وجود اين موضع‌گيري، مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات‌متحده امريكا برگزاري اين نشست را كه به ادعاي او با حضور «مقام‌هاي ارشد حكومت» برگزار شده بود، مايه خرسندي دانست. در نشست گفت‌وگوي بين‌افغان در دوحه نيز گرچه تعدادي از شهروندان افغان كه مقام‌هاي رسمي از جمله والي و سفير بودند شركت كردند، اما طالبان به شرطي مشاركت در اين نشست را قبول كرده بود كه افراد بدون عنوان حقوقي و در مقام حقيقي خود حاضر شوند. اين اولين‌بار نيست كه نمايندگان طالبان با سياستمداران افغانستان دور يك ميز مي‌نشينند. در طول يك سال گذشته دست‌كم دو نشست مشابه با حضور سياستمداران بلندپايه افغانستان و طالبان در مسكو انجام شده است تا جايي كه در يكي از اين نشست‌ها حامد كرزي، رييس‌جمهور پيشين افغانستان براي نشان دادن وحدت در محل برگزاري نشست به امامت يكي از اعضاي هيات طالبان نماز خواند، اما اين نشست‌ها نتيجه خاصي در بر نداشته‌اند. طالبان اين نشست‌ها را اصولا به معناي مذاكره تعبير نمي‌كند. شير محمد عباس استنكزي، از اعضاي ارشد گروه طالبان در گفت‌وگو با الجزيره در مورد نشست دوحه تاكيد كرده است: «اين نشست جايي است كه هر كس از نظر خودش، ايده‌هايش را در مورد صلح در افغانستان مطرح مي‌كند.»
تاكيد بر كاهش تلفات غيرنظامي
نشست دوحه يكشنبه و دوشنبه اين هفته با حضور 17 نماينده از طالبان و 53 سياستمدار افغانستان به ابتكار ماركوس پوتزل، فرستاده ويژه آلمان در امور افغانستان و پاكستان برگزار شد. ماركوس پوتزل، بيانيه پاياني اين نشست را «درخواستي براي كاهش خشونت در افغانستان» توصيف كرد. مطلق بن مجيد قحطاني، فرستاده ويژه وزارت خارجه قطر براي ميانجي‌گري در بحران، اين نشست را «موفقيت‌آميز» توصيف كرد. او در گفت‌وگو با رويترز گفت: «ما بسيار خرسنديم كه اين بيانيه مشترك به دست آمد، اين يك گام مهم به سمت صلح است.» براساس بيانيه پاياني اين نشست بر كاهش خشونت‌ها، كاهش تلفات غيرنظاميان تا سرحد صفر و تضمين امنيت تاسيسات عامه و مردم تاكيد شد. در بخشي از اين بيانيه روي «تضمين امنيت تمام موسسات عام‌المنفعه از قبيل نهادهاي ديني و مذهبي، شفاخانه‌ها، موسسات تعليمي و تحصيلي ملكي، بازارها، بندهاي آب‌گردان و محلات كار در سراسر كشور، تضمين امنيت موسسات تعليمي از قبيل مكاتب، مدارس، دانشگاه‌ها و ساير موسسات تعليمي» تاكيد شده است. تعهد بر حفظ جان، مال، عزت و منازل رها شده مردم بخش ديگري از مفاد اين قطعنامه است. در اين قطعنامه همچنان از طرف‌هاي درگير جنگ خواسته شده به جاي به‌كارگيري ادبيات تهديد، انتقام‌جويي و جنگ‌طلبانه در بيانات رسمي، از زبان ملايم استفاده كنند. 5 نماينده سياستمداران افغان و 3 نماينده طالبان براي تهيه اين بيانيه 13 ساعت گفت‌وگو و رايزني كردند. بيانيه دوشنبه شب دوحه، كه بعد از نشست
دو روزه نمايندگان طالبان و سياستمداران ارشد افغانستان با ميانجي‌گري آلمان برگزار شد، يك بيانيه غيرالزام‌آور است كه نه امريكايي‌ها و نه طالبان، تعهدي به اجراي آن ندارند. واقعيت اينجاست كه دوطرف همواره هدف خود را محافظت از غيرنظاميان عنوان كرده و طرف مقابل را به كشتار غيرنظاميان متهم مي‌كنند. قاري دين محمد حنيف، از اعضاي هيات طالبان در گفت‌وگو با الجزيره تاكيد كرد: «در نشست دوحه همه روي اين موضوع اشتراك‌نظر داشتند كه مردم افغانستان بايد از حمله در امان باشند، اين خواسته ماست، غيرنظاميان هيچ‌گاه هدف ما نبودند.» روز يكشنبه همزمان با نشست دوحه مركز ولايت غزني شاهد تعدادي از مهلك‌ترين خشونت‌هاي ماه‌هاي اخير بود. انفجار انتحاري در نزديكي يك مركز امنيتي دولتي در غزني باعث كشته شدن 14 نفر و مجروح شدن 180 نفر ديگر ازجمله چندين كودك دانش‌آموز شد. روز يكشنبه سرپرست هيات طالبان در گفت‌وگوهاي دوحه شيرمحمد عباس استنكزي، در واكنش به انتقادها از تلفات غيرنظاميان در حمله انتحاري غزني گفت: «اين اقدام نبرد براي آزادي در مقابل اشغالگران خارجي بود. هدف ما غيرنظاميان نيستند، كساني كه بر اثر حمله كشته شدند همگي ماموران امنيتي و اطلاعاتي بودند، فقط تعدادي از خانه‌هاي اطراف آسيب ديده كه ممكن است باعث جراحت برخي شهروندان عادي شده باشد.» اين اظهارات استنكزي ساعاتي پيش از انتشار بيانيه مشترك نشست دوحه مطرح شد كه در آن از «نزديك كردن تلفات غيرنظامي به صفر» سخن گفته شده بود. در اين بيانيه اشاره‌اي به حملات اخير در افغانستان نشده بود.
اميد به تغيير رويكرد طالبان در مقابل زنان
حضور گروهي از سياستمداران زن افغان در اين نشست و آمادگي طالبان براي شنيدن مطالبات زنان در افغانستان، با خوش‌بيني گروهي از ناظران مواجه شده است. به گزارش طلوع‌نيوز، اناركلي هنريار، شركت‌كننده نشست دوحه گفت: «اين خود نشان‌دهنده اين است وقتي كه طالبان دور يك ميز با زنان نشسته و صحبت مي‌كنند به‌خصوص كه در دوران حكومت‌شان زنان حق بيرون رفتن نداشتند و با انواع مشكلات روبه‌رو بودند ولي امروز اين خود يك تغيير بزرگ است كه طالبان روبه‌رو مي‌نشينند و صحبت مي‌كنند ولي اين را زمان ثابت خواهد كرد كه در عمل چه خواهند كرد.» به نوشته طلوع‌نيوز، ناظران معتقدند طالبان در گفتار، به آزادي بيان و رسانه‌ها، حقوق بشر، كار و آموزش زنان و ارزش‌هاي حقوق بشري ديگر، باورمند شده‌اند؛ اما در عمل، در رفتار طالبان تغييري ديده نشده است. روز دوشنبه در ماراتن 13 ساعته تهيه بيانيه پاياني نشست دوحه، حبيبه سرابي، والي ايالت باميان به عنوان يكي از نمايندگان گروه‌هاي سياسي افغان حاضر شده بود. به گزارش طلوع‌نيوز، سهيل شاهين، سخنگوي طالبان در دوحه مي‌گويد كه طالبان به آزادي بيان، حق كار و آموزش زنان و ارزش‌هاي بشري ديگر در چارچوب قوانين اسلامي پايبند هستند. سهيل شاهين، سخنگوي طالبان در دوحه مي‌گويد: «با آزادي بيان و مطبوعات در چارچوب اصول اسلامي ما قايل هستيم و ما مي‌خواهيم و براي جامعه ضروري است و مطبوعات چون مانند يك حكيم نبض جامعه را مي‌بينند و برايش راه‌حل پيشنهاد مي‌كنند، اما در آزادي بيان اعتقاد بايد سازنده باشد و براي ساختار و ساختن جامعه باشد نه براي تخريب اشخاص و جامعه و زنان مطابق اصول اسلامي حق كار و تعليم را دارند و مطبوعات بايد بي‌طرف باشند.»
سفر جابريانصاري به مزارشريف
«حسين جابريانصاري» معاون امور مجلس و ايرانيان وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران به منظور ديدار و گفت‌وگو با مقام‌هاي افغان به مزارشريف رفت. جابريانصاري شب گذشته وارد مزارشريف شد و مورد استقبال معاون والي و رياست نمايندگي وزارت خارجه در بلخ و همچنين رياست اداره تشريفات وزارت خارجه در ولايت بلخ قرار گرفت. معاون وزير خارجه ايران قرار است با مقامات دولتي افغانستان به منظور رسيدگي به موضوعات كنسولي بحث و رايزني كند. جابريانصاري همچنين در بدو ورود به زيارت آرامگاه منسوب به حضرت علي (ع) رفت و ضمن بازديد با مسوولان روضه شريف ديدار و گفت‌وگو كرد.