از شهرنشيني تا شهروندي
مجيد فراهاني
اگر عمده‌ترين هدف انقلاب اسلامي را تلاش براي افزايش نقش و دخالت اراده مردم در اداره امور بدانيم، قطعا سخن بيراهي نگفته‌ايم. اين هدف و رويكرد كه در تمامي شوون زندگي اجتماعي و سياسي جامعه همواره مورد توجه بوده در گفتمان حاكم بر دستگاه شهري از مهم‌ترين اصول و اهدافي است كه تلاش مي‌كنيم از طريق تقويت آن و معطوف كردن اهتمام خود به ايجاد سازوكارهايي براي تسهيل و هموار كردن تحقق گفتمان مشاركت‌گرا، نهاد‌هاي محلي مانند شوراياري‌ها را براي اداره بهتر شهر تقويت و حمايت كنيم. مشاركت و همكاري از مهم‌ترين مولفه‌ها و عوامل تداوم زندگي اجتماعي است و عالي‌ترين و موثرترين نهاد براي ظهور و تبلور اين مشاركت در اداره شهر‌ها، شوراها و شوراياري‌ها هستند. به يك معنا در اينجا شوراياري‌ها را بايد مردمي‌ترين نهادي خواند كه مشاركت اجتماعي را در پايين‌ترين سطوح جامعه براي اداره بهتر، انعكاس سريع‌تر و صريح‌تر مشكلات و بهبود خدمت‌رساني به محلات را در دستور كار خود قرار داده است. در مباحث توسعه و برنامه‌ريزي‌هاي كلان مديريتي در شهر‌ها و ابرشهرها ضرورت پيوند مردم با دستگاه مديريت شهري به منظور هم‌افزايي نياز‌ها و اهداف اصلي مهم است كه نشان مي‌دهد هر فعاليت شهري براي توفيق و به بار نشستن نياز به مشاركت جدي مردم دارد و هر جا اين پيوست و پيوند و هم‌افزايي ايجاد نشده، برنامه‌ها و سياستگذاري‌ها با شكست روبه‌رو شده يا دست‌كم نتيجه و دستاورد خاصي به دنبال نداشته است. در مباحث توسعه كلان هم اين حساسيت و اهميت وجود دارد كه در ذيل گفتمان توسعه از پايين يا جامعه‌محور صورت‌بندي مي‌شود. با توجه به همين موضوع، نهاد مدني شوراياري به مثابه سنگر اول و گام نخست براي طرح و حمايت از توسعه اجتماعي با هدف توسعه شهري، رفاه حداكثري و ...
امنيت مطلوب رواني در شهر‌ها نيازمند توجه جدي و اهميت دادن و اعتبار دادن بيشتري است. به طور كلي به نظر مي‌رسد از اواخر دهه هشتاد ميلادي در تجربيات جهاني توسعه شهري، رويكرد مشاركت‌گرايانه مورد توجه فزاينده و جدي ناظران و كنشگران عرصه توسعه بوده است. بنا بر اين گزاره‌ها و اشاره‌هايي كه شد آنچه در بحث‌هاي مربوط به شوراياري‌ها و لزوم برگزاري گسترده و پررونق آن كمرنگ به نظر مي‌رسد، لزوم توجه به مفهوم «شهروند فعال» است. «شهروند فعال براي تهران آباد» در اين دوره از انتخابات شوراياري‌ها مي‌تواند به عنوان گفتمان و ايده‌اي كه هدف و چشم‌انداز خود را تبديل ساكنان شهر‌ها به شهروندان فعال و مشاركت‌جو تعريف مي‌كند، فضايي را در تهران و محلات شهر به مثابه حلقه و علقه عاطفي و هويتي شهروندان به وجود بياورد كه «تهران آباد» هدفش و «محله آرام» مقصودش باشد. امروز كه شهرداري‌ها در اداره امور شهري با كمبود‌ها و نقصان‌هايي مانند عدم برخورداري از دارآمد پايدار روبه‌رو هستند و با انباشت و تراكمي از گرفتاري‌ها دست‌وپنجه نرم مي‌كنند، تنها راه برون‌رفت از اين بحران‌ها را مشاركت مردم و حضور جدي گروه‌ها و سازمان‌هاي مردمي در اداره شهر‌ها مي‌دانم و از رسانه‌ها، دستگاه‌هاي تبليغاتي، نهاد‌هاي غيردولتي و محلي درخواست مي‌كنم با تشويق مردم و بيان دستاورد‌ها و كاركرد‌هاي شوراياري‌ها در زندگي بهتر به ظهور تهران آباد با شهروندان فعال ياري برسانند. شهرداري‌ها هم وظايفي بر عهده دارند كه در راستاي اعتماد عمومي و حركت به سمت ايجاد شهر «شهروند محور» با شفاف‌سازي، اطلاع‌رساني درست، تعامل دوسويه با شهروندان درباره درآمد‌ها و هزينه‌هاي اداره شهر، بسترساز مشاركت شهروندي در مديريت شهري شوند.