جهان معلمي و معلم جهاني

اگر «World Teachers’ Day» را در گوگل سرچ كنيم، مي‌بينيم كه 5 اكتبر روز جهاني معلم نام‌گذاري شده است. وقتي يك موضوع يا مناسبتي جهاني مي‌شود يعني مرز نمي‌شناسد يعني از رنگ و نژاد و قوم و مذهب فراتر مي‌رود و امري است انساني كه براي انسان و صلح و امنيت و آرامش و توسعه و پيشرفت بشر در دهكده جهاني كاربرد دارد، به همين دليل هر موضوع يا مناسبتي كه مغاير اين فلسفه باشد، جهاني نخواهد شد چون نه تنها تعامل انساني را برقرار نمي‌كند بلكه به تقابل هم دامن مي‌زند. با همين فلسفه يونسكو روزي را به عنوان روز جهاني معلم نام‌گذاري كرده است. سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد را به اختصار يونسكو مي‌نامند. اين سازمان در سال 1945 ميلادي، درست پس از پايان جنگ جهاني دوم و با اين استدلال پا گرفت كه جنگ‌ها نخست در ذهن بشر شكل مي‌گيرد، پس دفاع از صلح نيز بايد از ذهن بشر شروع شود. نماينده ايران در سال 1946 ميلادي(1325 شمسي) اساسنامه يونسكو را امضا كرد. دو سال بعد در تير ماه 1327 مجلس شوراي ملي عضويت قطعي ايران را به تصويب رساند و سرانجام اساسنامه كميسيون ملي يونسكو در سال 1328 هـ.ش توسط هيات وزيران تصويب شد. بعد از پيروزي انقلاب اين اساسنامه مورد بازنگري قرار گرفت و پس از تاييد وزارت فرهنگ و آموزش عالي در جلسه مورخ 29 شهريور ماه سال 1366 در هيات وزيران به تصويب رسيد. ايران يكي از اعضاي اوليه اين نهاد وابسته به سازمان ملل است. مركز عمل و معرف هر كشور در يونسكو، كميته ملي يونسكو است. اين كميته كه در راس آن يك مقام دولتي قرار دارد، برقراري ارتباط بين يونسكو و نهادهاي علمي، آموزشي و فرهنگي داخل كشور را برعهده دارد. در شوراي عالي كميته ملي يونسكو وزراي علوم(رييس كميسيون)، خارجه، ارشاد اسلامي، آموزش و پرورش و رييس سازمان حفاظت از محيط زيست و صدا و سيما و 7 تن از شخصيت‌هاي علمي و فرهنگي كشور از ميان مدرسان و اعضاي هيات علمي دانشگاه‌ها و محققان و هنرمنداني كه در زمينه‌هاي علمي، فرهنگي، ارتباطي و تعليم و تربيت داراي تجربه باشند، حضور دارند. دبيركل كميته ملي يونسكو هم با ابلاغ وزير علوم منصوب مي‌شود. در چهل و چهارمين اجلاس وزراي آموزش و پرورش كه در تاريخ 3 تا8 اكتبر سال 1994 در شهر ژنو برگزار شد، فدريكو مايور مديركل وقت پيشنهاد كرد كه مجمع روزي را به نام روز معلم اعلام كند. اين پيشنهاد از سوي مجمع تصويب شد. در اين اجلاس 70 وزير، 27 معاون وزير و38 ناظر از 135 كشور جهان حضور داشتند.

امريكا و انگليس كه قبلا از يونسكو خارج شده بودند در اين اجلاس حضور نداشتند. از ايران نيز هياتي به رياست محمدعلي نجفي در اين اجلاس شركت كرده بود. اعضاي هيات ايراني عبارت بودند از سيروس ناصري، غفراني، نادرقلي قورچيان، عباس صدري، محمود مهرمحمدي و حسين معيني. هيات ايراني به اين پيشنهاد راي مثبت داد. از سال 95 تاكنون اين روز با صدور اطلاعيه و چاپ پوستر و طرح شعار‌هاي جذاب در مورد معلمان جشن گرفته مي‌شود. امسال هم با شعار «معلمان جوان آينده‌سازان جهان» اين روز گرامي داشته شده است. امري كه آموزش و پرورش ما بيش از هر جاي ديگر به آن نيازمند است هم نيازمند نيروهاي جوان هم ايده‌هاي جوان. ممكن است اين سوال مطرح شود كه چرا مخصوصا 5 اكتبر به عنوان روز جهاني معلمان انتخاب شد؟ تنها به اين دليل كه بيانيه مشترك يونسكو و سازمان بين‌المللي كار پيرامون وضعيت آموزگاران روز 5 اكتبر 1966 امضا شده بود. در تاريخ 5 اكتبر 1966 ميلادي پس از كنفرانس ويژه مقام و منزلت معلم كه توسط يونسكو در شهر پاريس برگزار شد، توصيه‌نامه‌اي در 13 فصل و 146 بند تهيه و منتشر شد. اما اين جهان معلمي است كه از اين حرفه تصويري جهاني مي‌سازد چراكه معلمي هم خود داراي اهميت است هم ويژگي‌هاي اين حرفه خاص و مهم است چراكه انساني‌ترين حرفه است هم موضوع انسان و پرورش انسان است هم خدمات‌گيرنده و خدمات‌دهنده انسان هستند و اين ويژگي‌ها از معلم، حرفه‌اي ساخته است به وسعت جهان و از دنياي معلمي گستره‌اي مي‌سازد به تنوع و گستردگي بشر لذا وقتي از روز جهاني معلم سخن به ميان مي‌آيد بايد متمركز بر 5 شاخص جهانشمول معلم شد و به پاس معلماني كه اين شاخص‌ها را عملي ساخته و متبلور كرده‌اند، تمام‌قد ايستاد چراكه جهان هر چه امروز دارد، دستاوردهاي معلم يا كساني است كه معلمانه زيسته‌اند. هنر معلمي، ويژگي‌هاي شخصيتي، دانش، مهارت و تجربه معلمي 5 شاخصي هستند كه در هر جاي جهان، معلمي اين 5 شاخص را به صورت مثبت در خود تجلي كرده باشد، معلم به معناي واقعي است يعني به ارمغان آورنده صلح و انسان دوستي و تحقق‌بخش كشف و شكوفايي استعدادهاي انساني براي كيفيت بخشيدن به زندگي فردي و اجتماعي همان چيزي كه نخست از ذهن‌ها بايد آغاز شود.