نفتي كه با همه چيز آشفته مي‌شود
اوپك تاكتيك جديدي رو مي‌كند؟
گروه اقتصادي
همزمان با افزايش درخواست‌ها از اوپك براي كاهش بيشتر توليد نفت خام، گمانه‌زني‌هاي تازه كه بر مبناي اظهارات مقامات عالي اوپك است نشان مي‌دهد كه اوپك در نشست رسمي آينده خود، كاهش عرضه پيشگيرانه را بررسي خواهد كرد. محمد باركيندو، دبيركل اوپك اظهار كرده كه اين گروه هر آنچه لازم باشد براي جلوگيري از ركود بازار انجام خواهد داد و اعضاي اوپك تمايل دارند همه گزينه‌ها را بررسي كنند. عبدالعزيز بن سلمان، وزير انرژي عربستان سعودي نيز اظهار كرده كه وظيفه وي بررسي مازاد عرضه است. حتي ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه كه مهم‌ترين متحد اوپك به شمار مي‌رود، اظهار كرده كه ضرورت همكاري بيشتر را تاييد مي‌كند. انتشار آمار و ارقام از نرخ رشد اقتصادي جهان در سال‌هاي 2019 و 2020 تا ميزان ذخاير امريكا و نرخ حمل محموله‌هاي نفتي، سبب تغييراتي در قيمت نفت شد. اين آمار و ارقام نشان مي‌دهد بازار نفت بيش از هر زمان ديگري غير قابل پيش بيني است و با هر شائبه و گمانه‌زني قيمتش دچار جهش مي‌شود. هفته گذشته نشانه‌هايي دال بر ادامه يافتن توافق كاهش توليد از سوي اوپك و هم‌پيمانانش مشاهده شد، به همين دليل قيمت نفت يك درصد جهش پيدا كرد و به حدود 59.5 دلار رسيد. طبق اطلاعات منتشر شده توسط صندوق بين‌المللي پول، اقتصاد جهان سال 2019 را با كاهش نرخ رشد اقتصادي به پايان مي‌رساند. اين وضع كه به دليل افزايش تنش‌هاي منطقه‌اي و جنگ تجاري است، ممكن است تا مدت‌ها بسياري از كشورها را تحت تاثير قرار دهد. گزارش صندوق بين‌المللي پول كه در واقع دورنمايي از آينده اقتصاد جهان در افق زماني كوتاه‌مدت است، ضمن تاييد اين موضوع كه حداقل تا سه ماه ديگر خبري از بهبود شرايط و افزايش تقاضاي نفت نيست، باعث قوت گرفتن زمزمه كاهش بيشتر توليد نفت توسط اوپك و هم‌پيمانانش شد. با وجود كاهش قيمت نفت و افزايش انگيزه پالايشگاه‌هاي امريكايي به ادامه فعاليت‌هاي توليدي اما نرخ بالاي حمل و نقل نفت، آن طور كه بايد صادرات نفت از امريكا را افزايش نداده است. طبق اطلاعات اداره كشتيراني، نرخ حمل نفت از خليج امريكا تا آسيا بيش از 15 ميليون دلار برآورد شده است. هزينه‌اي كه سبب شده بسياري از خريداران از نفت ذخيره خود استفاده كرده و به اميد كاهش قيمت حمل محموله‌هاي نفتي، تنها به ثبت سفارش‌ها در ميان مدت بسنده كنند. كاهش صادرات نفت تنها به امريكا محدود نمي‌شود بلكه ساير كشورهاي توليد‌كننده نيز با اتفاقي مشابه روبرو شدند. به گونه‌اي كه در هفته گذشته معاملات نفتي بسيار كم بود. شاخص نرخ كشتيراني براي حمل نفت از خليج فارس تا آسياي دور نيز به 300 هزار دلار رسيد. اما نرخ نفتكش، افزايش ذخاير امريكا و زمزمه‌هاي كاهش بيشتر توليد نفت از سوي اوپك، تنها عوامل تاثيرگذار بر قيمت نفت نبوده است. طي ماه‌هاي گذشته افزايش تنش بين‌المللي در تنگه هرمز و تسري پيدا كردن ناامني‌ها به درياي سرخ از يك‌سو همچنين عدم استفاده بزرگ‌ترين شركت كشتيراني جهان، كاسكو چين از نفتكش‌هايش، از جمله عوامل ديگر موثر بر نوسان قيمت نفت به شمار مي‌رود.
بازار سياسي نفت
در تيرماه سال جاري اوپك به همراه هم‌پيمانانش براي ادامه توافق كاهش توليد يا همان اوپك پلاس به نتيجه رسيدند. اين توافق كه تا پايان مارس 2020 ادامه دارد، 1.2 ميليون بشكه نفت از عرضه جهاني را كاهش مي‌دهد. قيمت نفت پس از ادامه‌دار شدن اوپك پلاس به 62 دلار و 48 سنت رسيد. با وجود پايبندي 200 درصدي امضا‌كنندگان توافق كاهش توليد در ماه سپتامبر، قيمت نفت هفته كاري را با قيمتي زير 60 دلار به پايان رساند. اين امر باعث شد برخي از گمانه‌زني‌ها در خصوص كاهش بيشتر توليد نفت در نشست آينده اوپكي‌ها كه 15 روز ديگر در وين برگزار شود، باشد. اين گمانه‌زني در حالي است كه بسياري از كارشناسان معتقدند اگر نشانه‌هاي ادامه‌دار شدن ضعف اقتصادي و ورود به ركود در برخي كشورهاي مهم مانند آلمان، چين، بريتانيا و ... ايجاد شود، اوپك نيز براي افزايش قيمت، كاهشي به ميزان 500 هزار بشكه را در توليدات نفت خود ايجاد كند. توماس ويمل، رييس بخش بازرگاني توتال در اين خصوص گفت: « نگراني بيشتر كشورهاي توليد‌كننده نفت به دليل كاهش تقاضا و نامعلوم بودن آينده اقتصادي است. در واقع نگراني از كند شدن نرخ رشد اقتصادي و افزايش درگيري‌هاي تجاري بيشتر از تحريم و حملات پهپادي بر قيمت نفت تاثيرگذار است.» با وجود اينكه كاهش نرخ رشد اقتصادي از ديد كارشناسان به عنوان مهم‌ترين عامل تاثيرگذار بر كاهش قيمت نفت در بازار است، اما اعضاي اوپك كاهش قيمت نفت را به دليل وجود مازاد عرضه در بازار مي‌دانند. در اين راستا عبدالعزيز بن سلمان، وزير انرژي عربستان ضمن اشاره به اين موضوع گفت: «وظيفه ما بررسي مازاد عرضه است. تلاش مي‌كنيم مازاد عرضه را براي افزايش قيمت‌ها از بين ببريم.»
افزايش نگراني با كاهش رشد چين
نگراني در خصوص آينده رشد اقتصادي جهان، مهم‌ترين عامل تاثيرگذار بر قيمت نفت است. به خصوص اگر كاهش تقاضاي انرژي از سوي چين، دومين كشور تقاضا‌كننده انرژي در جهان باشد. روز گذشته چين آماري از رشد اقتصادي خود منتشر كرد كه به نگراني‌هاي جهاني دامن زد. در اين آمار نرخ رشد اقتصادي چين براي سه ماهه سوم سال نسبت به مدت مشابه سال گذشته بسيار پايين‌تر گزارش شده است. اين نرخ كه 6 درصد اعلام شده طي سه دهه اخير بي‌سابقه بوده است. اين نشان مي‌دهد تا رسيدن چين و امريكا به يك توافق تجاري، سهم چين از تقاضاي نفت همواره كاهش يابد.
كاهش عرضه نفت در آسياپاسيفيك تا 2025
اثرات جنگ تجاري و افزايش بدبيني به آينده باعث شده بسياري از تحليل‌هاي آينده‌نگر بر پايه كاهش تقاضا ي نفت تا افق زماني 2020 باشد. چرا كه معتقدند جهان با وجود مشكلات ساختاري همچون تورم، سياست‌هاي مالي و پولي نادرست، احتمال افزايش كسري بودجه اقتصادهاي برتر دنيا و افزايش تنش‌هاي بين‌المللي و تجاري قطعا به ورطه بحران مالي حتي بدتر از سال 2008 كشيده مي‌شود. نمونه اين مدعا، كاهش رشد اقتصادي چين به كمتر از پيش‌بيني و افزايش كسري بودجه امريكا است. اما در سوي ديگر ميدان تحليلگراني قرار دارند كه معتقدند مناطقي از كره زمين مانند آسيا پاسيفيك تا افق زماني 2025 به شدت به نفت و فرآورده‌هاي آن نياز دارند و در اين راه نيز از جنگ تجاري تاثير نمي‌پذيرند. نياز به نفت در اين منطقه تا 6 سال آينده به گونه‌اي است كه احتمال مي‌رود با كاهش شديد عرضه نفت روبرو شوند. در اين راستا جرمي وير، مديرعامل شركت تيرافيگوا، ضمن اشاره به اين موضوع گفت: « با وجود اينكه همه كشورها در جنگ تجاري تحت تاثير قرار مي‌گيرند و به همين دليل تقاضا براي نفت كاهش يافته است، اما تا سال 2025 اين منطقه به همراه چين روزانه حدود 6 ميليون بشكه نفت كسري عرضه خواهد داشت.»