نگراني از آينده دموكراسي
محمود فاضلي
براساس نتايج به دست آمده از يك نظرسنجي موسسه YouGov از هر دو آلماني، يك نفر نگران وضعيت دموكراسي در اين كشور است.
در برخي كشورهاي شرق اتحاديه اروپايي نيز همين نگراني ديده مي‌شود. بر اين اساس، 52درصد مردم آلمان دموكراسي را در كشورشان در خطر مي‌بينند. در لهستان اين ميزان 51درصد، در مجارستان و روماني 58درصد و در بلغارستان 56درصد شهروندان دموكراسي در كشورشان را در معرض خطر مي‌بينند. كمترين ميزان نگراني در چك وجود دارد. 47درصد از شركت‌كنندگان دموكراسي را در خطر مي‌بينند. بيشترين ميزان نگراني، با 61درصد در اسلواكي به چشم مي‌خورد. به نظر مي‌رسد كه برخي آزادي‌هايي كه سال 1989 با تلاش فراوان
به دست آمدند، امروز تحت فشار قرار دارند. اين همه‌پرسي قبل از سي‌امين سالگرد فروپاشي ديوار منتشر شد. همزمان، از هر سه شركت‌كننده در آلمان، يك نفر (36درصد) بيان مي‌كند كه نگران دموكراسي نيست.تقريبا در كليه كشورهاي شرق اتحاديه اروپايي، اكثريت، در صورتي كه علني از دولت انتقاد كنند، نگران تاثيرات منفي بر زندگي خود هستند. 63درصد مردم مجارستان به اين سوال پاسخ مثبت دادند و در آلمان، 34درصد. در اين مورد كه اين تاثيرات منفي به‌طور مشخص چه مي‌توانند باشند، سوال نشد. در اين همه‌پرسي در مجموع 12500 نفر از آلمان و 6 كشور شرق اتحاديه اروپايي شركت كردند. 30 سال بعد از سقوط ديوار برلين انسان‌ها در اروپاي شرقي و مركزي همچنان نگران دستاوردهاي انقلاب‌هاي صلح‌آميز آن زمان هستند. اغلب ساكنان 14 كشور اتحاديه اروپا مي‌گويند كه ويژگي ليبرال دموكراسي در كشورشان بسيار مهم است، اما شدت حمايت از وجوه ديگر دموكراسي، نظير آزادي مذهبي و جامعه مدني، كمتر است. اين حمايت عموما در اروپاي غربي بيش از اروپاي مركزي و شرقي است. روس‌ها و اوكرايني‌ها از دستگاه قضايي عادلانه و برابري جنسيتي حمايت مي‌كنند، اما كمتر حامي داشتن احزاب مخالفي كه آزادانه فعاليت كنند، هستند. منابع غربي طبق سنت هميشگي خود مدعي‌اند كمترين حمايت از آزادي مذهبي، جامعه مدني آزاد، احزاب مخالف آزاد، رسانه‌هاي آزاد، اينترنت آزاد، انتخابات منظم، آزادي بيان و حتي برابري جنسيتي و دستگاه قضايي عادلانه در روسيه به چشم مي‌خورد.
درحالي‌كه ميزان رضايتمندان از عملكرد دموكراسي در بعضي كشورها از جمله سوئد، هلند، لهستان، آلمان، ليتواني، جمهوري چك و اسلواكي بالاتر از ناراضيان است و بيش از نيمي از افراد در دسته رضايتمندان هستند، در بعضي ديگر از كشورها از جمله در فرانسه، اسپانيا، ايتاليا، انگليس، بلغارستان، يونان، اوكراين و روسيه ناراضيان درصد بالايي را به خود اختصاص داده‌اند. بسياري از اتباع اروپا، عملكرد بانك‌ها، شكاف طبقاتي، رسانه‌هاي اجتماعي، مهاجرت‌هاي غيرقانوني، ناامني اجتماعي و افراط‌گرايي را تهديدي عليه دموكراسي در جهان مي‌دانند.
براساس اين نظرسنجي، در سراسر بلوك شرق سابق، مردم ترديد زيادي به پايداري دستاوردهاي انقلاب‌هاي 30 سال پيش دارند. در بلغارستان 74درصد شهروندان دولت مشروعه را در معرض خطر مي‌بينند. در اسلواكي و روماني هم به ترتيب 70 و 68درصد شهروندان چنين ديدگاهي دارند. در لهستان و مجارستان هم به ترتيب 64 و 59درصد شهروندان چنين ديدگاهي دارند. همچنين در آلمان هم 49درصد شهروندان آلماني حاكميت قانون را در معرض خطر مي‌بينند. اين آمارها نشان مي‌دهد كه مردم نگران آينده و دستاوردهاي دموكراتيك خود هستند. در اين ميان نتايج اين نظرسنجي درباره آلمان نگران‌كننده است. اكثر شهروندان در كشورهاي مجارستان و لهستان اين را خطرناك ارزيابي مي‌كنند كه آشكارا از دولت خود انتقاد كنند. در مجارستان 63درصد شهروندان و در لهستان 55درصد شهروندان چنين ديدگاهي دارند.
در بسياري از اين مناطق هم اعتماد به آزادي و عدالت انتخابات از دست رفته است. در بلغارستان 76درصد شهروندان اين معيارها را ديگر برآورده شده نمي‌بينند. در آلمان هم از هر 5 نفر يك نفر به انتخابات آزاد و منصفانه ترديد دارند. اكثريت شهروندان به رسانه‌هاي جمعي بي‌اعتمادند. همچنين بي‌اعتمادي نسبت به اطلاعاتي كه از طرف دولت اين كشورها منتشر مي‌شود هم در بين شهروندان بسيار بالاست. در بين شهروندان كشور اسلواكي بيشترين بي‌اعتمادي به دولت وجود دارد. با وجود ضعف وضعيت دموكراسي در كل قاره اروپا، برخي كشورهاي اين قاره همچنان در صدر كشورهايي با بيشترين نرخ دموكراسي در سراسر جهان قرار دارند. نروژ در صدر جدول
10 كشور دموكراتيك جهان است و پس از آن ايسلند و سوئد ديده مي‌شوند.