درباره فيلم‌اولي‌ها
غلامرضا موسوي
طبق قوانيني كه در سينماي ايران و جهان قابل رويت و استناد است، فيلم اول به فيلمي از فيلمساز گفته مي‌شود كه در سالن‌هاي سينما يا جشنواره‌‌هاي سينمايي نمايش داده شود. در سينما اصطلاحا چنين فيلم‌هايي را به عنوان فيلم اول فيلمساز مي‌شناسند اما در داخل كشور ما بعضي قواعد با جشنواره فيلم فجر متفاوت است؛ به اين معني كه فيلم اول فيلمساز آ ن فيلمي است كه پروانه ساخت سينمايي از وزارت ارشاد دريافت كرده باشد و آن دسته از فيلم‌هايي كه پروانه ساخت سينمايي دريافت نكرده باشند فيلم اول فيلمساز محاسبه نمي‌شوند. از سوي ديگر برخورد شوراي صدور پروانه فيلمسازي با كارگردان اول متفاوت است. قاعده‌اي كه در شوراي پروانه ساخت رعايت مي‌شود فيلم اول كارگردان را به فيلمي اطلاق مي‌كنند كه به اكران عمومي يا نمايش در گروه هنر و تجربه رسيده باشد. اين به عنوان قاعده در شوراي پروانه ساخت فيلم درج شده است. ولي اين‌گونه فيلم‌ها، فيلم اول تهيه‌كننده در شوراي پروانه فيلمسازي تلقي نمي‌شود. كارگردان را به عنوان كار اولي مي‌پذيرند اما تهيه‌كننده خير. همچنين اگر با فيلمي مواجه باشيم كه پروانه ساخت سينمايي نگرفته باشد اما در سينماها اكران شده باشد آن فيلم اولين ساخته كارگردان به حساب مي‌آيد. همچنين نكته مهمي كه براي فيلم اول در نظر گرفته مي‌شود طبق قاعده و قانون اين است كه كارگردان و تهيه‌كننده فيلم اول نمي‌توانند باهم در يك فيلم همكاري مشترك داشته باشند در اين صورت پروانه ساخت براي اثر صادر نمي‌شود. حتما بايد يكي از اين دو نفر فيلمي در كارنامه خود از قبل داشته باشند. اين قاعده به عنوان مبنا در شوراي صدور پروانه فيلمسازي در وزارت ارشاد مراعات مي‌شود ولي اگر بخواهيم پروانه فيلمسازي را دريافت مجوز ساخت فيلم از سازمان سينمايي ملاك قرار دهيم. فيلم اول كارگردان فيلمي است كه از سازمان سينمايي پروانه ساخت دريافت كرده است. اين‌طور نتيجه مي‌گيريم كه قاعده و قانون جشنواره هم بايد براساس قواعد شوراي پروانه فيلمسازي وزارت ارشاد تنظيم و نبايد خارج از اين قاعده حكمي صادر شود. اگر فيلمي در جشنواره‌ها نمايش داده شد و در سينماهاي كشور هم به اكران عمومي رسيد به عنوان فيلم سينمايي اول كارگردان در كارنامه فيلمساز محاسبه مي‌شود اما در كارنامه تهيه‌كننده فيلم اول نيست. صرفا ملاك نبايد دريافت پروانه ساخت سينمايي از وزارت ارشاد باشد. خلاصه اينكه اساسا نگاه نو يا دوربين طلايي يا جايزه به كارگردان فيلم اول جهت كشف فيلمساز اهدا مي‌شود. اگر فيلمسازي به عنوان كارگردان اول قبلا كشف شده، كشف مجدد كم‌معنا خواهد بود!