تابستان آغاز شد
صنايع باز هم جور برق خانگي‌ها را مي‌كشند؟
گروه اقتصادي |امروز آخرين روز از بهاراست و از فردا تابستان با نفس گرمش آغاز خواهد شد. تابستان 94 از نيمه دوم سال 93 بر صدر اخبار مي‌نشست و حرف و حديث در خصوص آن فراوان بود. پيش از اين وزير نيرو به صراحت از نگراني‌هايش در خصوص تابستان 94 صحبت كرد و بعد از وي معاونانش بودند كه از احتمال جدي خاموشي‌هاي تابستان 94 صحبت كردند. خاموشي در تابستان بحث تازه‌اي نيست. هم تهراني‌ها طعم گس بي‌برقي را چشيده‌اند هم اهالي ساير شهرها، اما ابراز نگراني مديران برقي كشور اين‌بار طعم و رنگ ديگري داشت و به نظر مي‌رسد بي‌برقي‌هاي تابستان 94 بايد متفاوت‌تر از بي‌برقي‌ها و خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي شده قبلي اين وزارتخانه باشد.
گو اينكه با شروع افزايش دماي هوا طي روزهاي گذشته طبق آخرين گزارش‌هايي كه سايت وزارت نيرو منتشر كرده ميزان مصرف برق 200 مگاوات افزايش يافته است. بنا بر اين گزارش در روز جمعه 29 خرداد ماه سال جاري پيك مصرف برق كشور 44 هزار و 770 مگاوات به ثبت رسيد؛ درحالي كه پيك مصرف برق كشور در روز مشابه پارسال 44 هزار و 570 مگاوات گزارش شده بود. همچنين ميزان ذخيره نيروگاه‌هاي كشور در روز گذشته به هزار و 71 مگاوات رسيد. يكي از اشارات جالب گزارش وزارت نيرو ميزان مصرف برق صنايع در اين روز است كه به سه‌هزار و 846 مگاوات برق رسيده است.
با اين حال هنوز وزارت نيرو برنامه مدوني براي احتمال خاموشي‌هاي تابستان جاري اعلام نكرده است اما همچنان گزارش‌هاي درگوشي از اين وزارتخانه حكايت از افزايش احتمال خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي شده گسترده در كلانشهرها دارد. طي سال‌هاي گذشته وزارت نيرو تنها در يك سال- سال دوم دولت نهم - به صورت كاملا برنامه‌ريزي شده خاموشي‌هاي گسترده‌اي را در كشور اجرايي كرد و بعد از آن و به دليل نارضايتي‌هاي اجتماعي، اين برنامه جاي خود را به خاموشي‌هاي نامنظم و بي‌برنامه داد.
عدم قطع برق خانگي به معناي آن نيست كه برق توليدي مي‌تواند تكافوي مصرف را بدهد. نه فقط در تابستان، كه در روزهاي سرد زمستان نيز براي تامين انرژي «خانگي‌ها»، صنايع قرباني مي‌شوند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد تابستان مصرف برق صنايع با برنامه‌ريزي روبه‌رو مي‌شود و زمستان‌ها مصرف گاز در صنايع سهميه‌بندي مي‌شود. اين به آن معناست كه صنايع قرباني گرما و سرماي انرژي در ايران مي‌شوند.
با تمام هشدارهايي كه وزارت نيرو تاكنون نسبت به مصرف برق و آب داده است، روال مصرف همان است كه بود و پيش‌بيني‌ها حكايت از آن دارد كه احتمال پيشي‌گرفتن مصرف از توليد هست. اين به آن معناست كه بايد در انتظار خاموشي بود . ششم بهمن ماه سال گذشته بود كه طي گزارشي از وزارت نيرو رسما اعلام شد كه «درحالي تابستان سال ۹۳ را بدون خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي شده سپري كرديم كه ۱۲۰۰ مگاوات مديريت مصرف برق صنايع اعمال شد، با وجود كسري ۳۷۰۰مگاواتي توليد برق براي تابستان ۹۴ نياز به صرفه‌جويي سه برابري براي گذر از تابستان ۹۴ داريم.»
اين گزارش حتي تاكيد كرد: «متوسط نرخ رشد جمعيت و رشد صنعتي ايران در سال‌هاي اخير، موجب رشد هفت تا هشت درصدي سالانه مصرف برق شده است. براي پوشش مطلوب اين رشد مصرف، افزايش پنج هزار مگاواتي ظرفيت عملي توليد برق در كشور در برنامه وزارت نيرو تكليف شده است اما در فاصله بين تابستان 92 تا تابستان 93، افزايش ظرفيت عملي توليد برق 3800 مگاوات بود. در زمان پيك مصرف برق در تابستان 93، كمبود 1200 مگاواتي ظرفيت توليد برق كشور با صرفه‌جويي مصرف برق در بخش توليد كشور جبران شد؛ به گونه‌اي كه با هماهنگي وزارت نيرو و وزارت صنعت، برنامه‌هاي تكليفي و تشويقي براي صنايع در نظر گرفته شد تا كارخانجات توليدي، فعاليت خود را از ساعات پيك به ساعات غيرپيك انتقال دهند.»
در فاصله زماني تابستان 93 تا تابستان 94 براي پوشش رشد هشت درصدي قابل پيش‌بيني مصرف برق در سال آينده، افزايش پنج هزار مگاواتي ظرفيت عملي توليد برق كشور ضروري است كه با در نظر گرفتن عبور از تابستان 93 با اعمال مديريت مصرف برق صنايع، اين ميزان افزايش بايد به مرز شش هزار مگاوات برسد تا با پوشش كمبود ظرفيت توليد برق در سال 93، در سال 94 نيازي به محدود‌سازي زمان توليد صنايع كشور نداشته باشيم.
اما با تمام اين اوصاف، نه تنها افزايش ظرفيت توليد برق در فاصله زماني تابستان 93 تا تابستان 94 به بيش از پنج هزار مگاوات نرسيد؛ بلكه به ميزان يك سومِ افزايش ظرفيت توليد برق 92 - 93، افزايش ظرفيت خواهيم داشت.
پس از تابستان 93 يك واحد از نيروگاه چادرملو به ظرفيت 162 مگاوات به بهره‌برداري رسيد. همچنين تا پيش از آغاز تابستان 94 قرار بود بخش گاز نيروگاه كهنوج به ظرفيت 324 مگاوات و واحدهاي دو تا چهار نيروگاه گنو در بندرعباس در مجموع به ظرفيت حدود 500 مگاوات و همچنين يك واحد از نيروگاه تلمبه ذخيره‌اي سياه‌بيشه به ظرفيت 250 مگاوات به بهره‌برداري برسد كه اگر در توليد برق از نيروگاه‌هاي پراكنده به افزايش ظرفيت 80 مگاواتي برسيم و ظرفيت 20 مگاواتي نيروگاه بادي كهك قزوين را نيز حساب كنيم در مجموع، ميزان افزايش ظرفيت توليد برق كشور به حدود 1300 مگاوات مي‌رسد. در اين راستا بود كه هوشنگ فلاحتيان، معاون وزير نيرو در امور برق و انرژي از پيش‌بيني پيك‌بار حدود 51 هزار مگاواتي در تابستان امسال خبر داده و گفته بود: «امسال قابليت توليد ما كمتر از 48 هزار مگاوات بود؛ بنابراين براي تامين برق پايدار بايد طرف تقاضا را نيز مديريت كنيم.» كه اين گفته به خوبي نشان مي‌دهد در تابستان سال 94 نسبت به تابستان سال 93 نياز به سه برابر صرفه‌جويي مصرف برق در زمان پيك داريم تا تابستان 94 بدون خاموشي سپري شود. با همه اين اوصاف اما گويا عدم تحقق برنامه‌هاي اين وزارتخانه موجب شده تا اين معاون وزير نيرو مجددا به سراغ مصرف‌كنندگان برقي آمده و از آنها بخواهد مصرف خود را بهينه كنند. فلاحتيان مي‌گويد: «اگر مشتركان براي فصل تابستان دست كم در ساعات پيك ۱۰ درصد صرفه‌جويي و مديريت مصرف را در دستور كار قرار دهند، هيچ گونه مشكلي براي تامين برق تابستاني وجود ندارد، تمامي تمهيدات براي مديريت مصرف برق تابستاني انجام شده و با صرفه‌جويي مردم تابستان سال جاري بدون خاموشي و هيچ گونه چالشي در توليد، انتقال و توزيع برق پشت سر گذاشته خواهد شد.»
هرچند تلاش روزنامه اعتماد براي مصاحبه با مديران برقي كشور در خصوص احتمال خاموشي‌هاي تابستان سال جاري به جواب قانع‌كننده‌اي منتج نشد اما فلاحتيان در گزارش خود عنوان كرده است: « اميدواريم براي تابستان سال جاري مجبور به اعمال خاموشي‌ها نشويم و با همكاري مردم و به ويژه مديريت و صرفه‌جويي در ساعت پيك مصرف مشكلات به حداقل كاهش مي‌يابد.»
با اين حال به نظر نمي‌رسد كه صرفه‌جويي‌ها موجب شود تا احتمال قطع برق صنايع به فراموشي سپرده شود. قطع برقي كه زيان‌هاي جبران‌ناپذيري را به اين صنايع تحميل كرده و تاكنون نيز عزمي براي جبران آنها در نظر گرفته نشده است.
روالي كه بر عكس تمام دنيا در ايران اجرا مي‌شود و ديگر به موضوعي مرسوم تبديل شده است. ظاهرا بر اساس قرارداد دولت با صنايع، تامين برق و گاز صنايع تنها در 9 ماه سال صورت مي‌گيرد و اين سازمان‌هاي دولتي با صنايع قراردادي را امضا مي‌كنند كه در آن قيد تامين برق و گاز براي 9ماه سال عنوان شده است و بر اين اساس صنايع بايد براي سه ماه سال براي برق و سه ماه سال براي گاز به فكر جايگزين ديگري باشند؛ گزينه‌هايي همچون موتور برق يا سوخت‌هاي جايگزين. حال اينكه صنايع از اين محل چه خسارت‌ها و زيان‌هايي را متحمل مي‌شوند موضوعي است كه چندي پيش توسط «اعتماد» از يكي از مديران دولتي پرسيده شد و وي در مورد جبران خسارت‌هاي ناشي از قطع برق و گاز صنايع اعلام كرد: « صنايع به خوبي مي‌دانند كه شركت برق و گاز با آنها قرارداد 9 ماهه منعقد مي‌كنند و در زمان‌هاي پيك مصرف در تابستان و زمستان اين دو شركت الزامي به تامين انرژي صنايع ندارند و اين امر موجب شده تا اين صنايع همواره به فكر تامين نياز خود از محلي ديگر و جايگزين كردن انرژي
ديگري باشند.»
گو اينكه قطع گاز و برق براي برخي صنايع كه نياز به تداوم انرژي در خط توليد خود دارند علاوه بر تعطيلي و بي‌كاري كارگران خود انباشت مواد اوليه در خطوط و عدم استفاده مجدد از دستگاه‌هاي خطوط توليد را نيز همراه دارد.