در شرايط فعلي سياست‌ورزي جبهه محور چه مزايايي مي‌تواند داشته باشد؟
كاركرد انتخاباتي سياست‌ورزي جبهه محور
عبدالله ناصري ٭
كار حزبي در ايران كه كشور در حال توسعه‌اي است با نظام حزبي مدرن كه ويژگي كشورهاي توسعه يافته است متفاوت است. تحزب نيازمند مختصات مدرنيته است. اگر بخواهيم قاعده بازي را رعايت كنيم زماني مي‌توانيم حزب فراگير و موفقي در كشور داشته باشيم و چنين سيستمي را در كشور اجرا كنيم كه اركان مدرنيته در كشور وجود داشته باشد. مدرنيته در كشورهاي توسعه يافته معنا پيدا مي‌كند. به همين جهت است كه جبهه‌ها در بزنگاه‌هاي انتخاباتي، سياسي و اجتماعي خاص فعال مي‌شوند و در طول سال فعاليتي ندارند. در كشورهاي توسعه‌يافته حزب در طول سال فعاليت دارد و دغدغه‌هاي توسعه‌اي بنيادين را مثل كشورهاي توسعه نيافته ندارد. در انتخابات رياست‌جمهوري، مجلس شوراي اسلامي و شوراها انتخاب خط مشي‌ها و مصاديق بر اساس مرام حزب صورت مي‌گيرد و مردم دغدغه انسجام جبهه‌اي را به دوش نمي‌كشند. براي آنها مهم نيست كه چند درصد در انتخابات شركت مي‌كنند. كليت كشور سازمان و قانوني دارد كه هر حزبي در آن چارچوب عمل مي‌كند. يك حزب با 20 درصد آرا يا با 50 درصد آرا پيروز شود تفاوتي ندارد. به طور مثال اوباما در مرحله دوم با آراي بيشتري روي كار آمد اما با اين آراي بيشتر اتفاق خاصي در بين افكار عمومي مردم امريكا رخ نداد و اين در سياست‌هاي اوباما هم تغييري ايجاد نكرد. ماهيت جبهه گرايي و حزب گرايي فرقي ندارد اما از نظر فاكتور‌هاي تشكيلاتي متفاوت هستند. در حزب ساختارهاي تشكيلاتي معنا و مفهوم خاصي دارد. در حزب فراگير نسبت به ديگر احزاب عضوگيري ساده‌تري دارد. ديگر احزاب دقت‌هاي بيشتري در عضوگيري خود بايد به كار بندند. در جبهه مفهومي به نام عضوگيري وجود ندارد. هر كسي كه اظهار تمايل كند در جبهه مي‌تواند حضور داشته باشد. جبهه در ايام انتخابات بيشتر از حزب فراگير بايد فعاليت داشته باشد تا بتواند نتيجه مطلوب را كسب كند و بلافاصله بعد از انتخابات هم فعاليت‌هاي خود را تاحدودي خاموش مي‌كند. احزاب در طول سال به طور واقعي مسائل كشور را رصد مي‌كنند و بيانيه مي‌دهند و موضع‌گيري مي‌كنند اما جبهه‌ها تنها در محدوده انتخابات انسجام دارند. ٭ عضو بنياد باران
رفتار جبهه‌اي تمريني براي تشكيل حزب فراگير
شهربانو اماني٭
رفتار حزبي در ايران هنوز توسط روشنفكران جامعه به طور جدي آسيب‌شناسي نشده است و مشكلات زيادي دارد. با وجود اينكه ما بيش از 100 سال است تجربه پارلمان را در كشور داريم اما بستر تشكيل يك پارلمان قدرتمند، كارآمد و مردمي كه احزاب قدرتمند و فراگير هستند، هنوز وجود ندارد. امروز احزاب فراگيرو قدرتمندي هنوز در كشور شكل نگرفته است. در شرايط كنوني احزاب درون جبهه‌اي مي‌توانند با يك ائتلاف رفتار منسجمي را در انتخابات سال94 در پيش بگيرند و نقش حزب فراگير در بزنگاه انتخاباتي بازي كنند تا با يك ليست واحد مانع از پخش شدن آراي خود شوند. البته اين اتفاق تمرين قاعده مندي و عقلايي رفتار كردن جريانات سياسي را مي‌تواند در بر داشته باشد و همچنين از تعدد بيش از اندازه كانديداها جلوگيري مي‌كند. همچنين آنها مي‌توانند پس از پيروزي در انتخابات مجلس فراكسيوني رفتار كنند. رفتار فراكسيوني آنان هم براي احزاب و سمپات‌ها قابل كنترل است و هم براي مخالفان و رقباي سياسي تكليف را تعيين مي‌كند. رفتار جبهه‌اي منسجم براي جامعه مدني نيز قابل كنترل‌تر است. ما احزاب قدرتمند، ريشه‌اي و فراگير نداريم. در زمان انتخابات مي‌توان تمرين جبهه‌اي كرد. در انتخابات 92 هم شاهد بوديم كه وقتي جبهه اصلاحات با يك كانديدا و با راهبرد منطقي‌تر و همگرايي بيشتر رفتار كردند مردم هم روي آنها حساب كردند. مردم مي‌بينند جبهه‌اي كه مي‌تواند در زمان انتخابات منسجم رفتار كند به نوعي از رفتار عقلاني و با هم بودن سر بلند بيرون آمده است. حزب فراگير اعضاي مشخص با شناسنامه و سابقه كاملا روشن دارد. همچنين مراتب اعضا از شوراي مركزي تا اركان حزب مشخص است و اين حزب است كه تصميم مي‌گيرد روي چه كسي سرمايه‌گذاري كند. در سياست‌ورزي جبهه‌اي تكثر افراد و افكار زياد است. در انتخابات شوراي شهر چهارم اصلاح‌طلبان تجربه تلخي داشتند. در ليست كانديداي جبهه‌اي ممكن است افرادي كه وفادارترند قرار نگيرند يا حضورشان كمتر از ليست يك جبهه فراگير باشد. به دليل اينكه در سياست ورزي جبهه‌اي تكثر زياد است. حزب فراگير مي‌تواند براي مجلس شوراي اسلامي و انتخابات خبرگان ليست محكم‌تري بندد. از حزب مي‌توان افراد را اخراج كرد. لذا همگرايي ايجاد كردن در يك جبهه سخت‌تر است، اما هم‌افزايي آن بيشتر است به دليل اينكه تكثر تفكر وجود دارد. ٭ فعال سياسي اصلاح‌طلب
جبهه‌ها پروژه‌اي كار مي‌كنند
حسين كاشفي ٭
حزب بر مبناي يك مرامنامه و اساسنامه كوتاه‌مدت و دراز‌مدت در زمينه‌هاي مختلف فعاليت مي‌كند. اما در مورد جبهه معمولا احزاب براي يك پروژه مشخص ائتلاف مي‌كنند و به صورت پروژه‌اي كار مي‌كنند كه اغلب نيز پروژه همان انتخابات است. در جوامع توسعه يافته احزاب فراگير وجود دارند و براي درون تشكيلات، آموزش نيروها و اداره كشور برنامه دارند. آنها براي اداره كشور برنامه اقتصادي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و سياست خارجي دارند. حزب بايد بتواند از نيروهاي كارآمد استفاده كند. در جوامعي كه احزاب هنوز به دلايل مختلفي جايگاه خود را پيدا نكرده‌اند و موانع زيادي بر سر راه توسعه تحزب دارند سياست ورزي‌ها به صورت جبهه‌اي خواهد بود. البته در جبهه هم مي‌توان به جاي برنامه‌هاي كوتاه‌مدت بر پروژه‌اي بلندمدت نيز تمركز كرد اما برنامه‌ريزي براي آن به دليل تكثر بيشتر جبهه نسبت به حزب سخت‌تر است. در حزب فراگير انضباط تشكيلاتي به خاطر وجود مرامنامه مشخص وبرنامه‌ريزي مدون بيشتر است. انسجام و همگرايي حزب علاوه بر بزنگاه انتخاباتي در ديگر زمان‌ها نيز حفظ مي‌شود اما انسجام جبهه‌اي تنها در بزنگاه‌هاي مشخص وجود دارد و در ديگر اوقات سال فعاليت‌ها و جلسات بسيار كمتر از گذشته خواهد شد. همين باعث مي‌شود كه كار جبهه‌ها در زمان انتخابات سخت‌تر از احزاب فراگير باشد. حزب فراگير به صورت مستمر كار را دنبال مي‌كند. البته در شرايط كنوني ايران حزب نمي‌تواند پاسخگو باشد. با توجه به اينكه احزاب موانع زيادي داشتند و ارتباط مردمي و جايگاهي كه بايد داشته باشند ندارند بهتر است به صورت جبهه‌اي تمام توانمندي‌ها و امكاناتي را كه دارند در كنار هم قرار دهند تا بتوانند نقش خود را ايفا كنند. در شرايط كنوني از نظر دادن شعارها و كمك‌هايي كه براي انتخابات مي‌گيرند و دادن برنامه‌ها جبهه بيش از حزب فراگير مي‌تواند نقش داشته باشد. جامعه ما هنوز توسعه‌يافتگي لازم براي پذيرش حزب فراگير را ندارد. نقشي كه يك شخصيت در كشور ما پيدا مي‌كند مي‌تواند حتي از نقش جبهه و حزب هم بيشتر باشد؛ چيزي كه در انتخابات 92 درباره رييس دولت اصلاحات و آقاي هاشمي شاهد بوديم. اين شرايط جامعه ما در حال حاضر اين گونه است. اين طور نيست كه حزب و جبهه نقشي در كشور نداشته باشد. نقشي كه امروز شخصيت‌ها دارند بايد به گروه‌ها و احزاب منتقل شود. ٭ فعال سياسي اصلاح‌طلب