اسراييل و قبرس؛ بهره‌برداري از منابع گازي طبيعي
محمود فاضلي
نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي در نخستين سفر خارجي خود با نيكوس آناستاسياديس، رييس‌جمهوري بخش يوناني نشين قبرس ديدار و پيرامون موضوعات امنيتي و اقتصادي گفت‌وگو كرد. سفر وي پاسخي به ديدار اين مقام قبرسي در خرداد سال جاري از اسراييل است. نتانياهو در اين سفر اعلام كرد ما خواستار صلح هستيم و برقراري صلح به امنيت وابسته است اما چنانچه توان دفاع از صلح را نداشته باشيم صلح به سرعت در منطقه از بين خواهد رفت. وي مدعي شد من فكر مي‌كنم كه با همكاري يكديگر بتوانيم راحت‌تر اين بهره‌برداري را انجام دهيم. رييس‌جمهوري قبرس نيز ديدار با نتانياهو را در فضايي عالي توصيف كرد. در ملاقات اين دو، موضوعاتي همچون انرژي، اقتصادي، امنيتي و موضوعات منطقه‌اي و به ويژه آخرين وضعيت قبرس و تلاش‌هاي اخير براي ايجاد وحدت ميان دو بخش قبرس مورد گفت‌وگو قرار گرفت. به گفته رييس‌جمهوري قبرس، در اين ديدار همچنين كشف و بهره‌برداري از منابع هيدروكربن در مديترانه و خط لوله گاز مديترانه شرقي و ارتباط اوراسيا و يك پروژه خصوصي انتقال برق اروپا مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفته است. اين مقام قبرسي همچنين طرف اسراييلي را در جريان گفت‌وگوهاي خود با رييس شوراي اروپا و خانم موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در زمينه آخرين وضعيت مساله قبرس قرار داد و در خصوص همكاري مشترك يونان، اسراييل و قبرس تاكيد كرد كه با چيپراس، نخست‌وزير يونان نيز گفت‌وگوي تلفني داشته و وي آمادگي خود را براي تقويت بيشتر همكاري‌هاي سه‌جانبه اعلام كرده است.
نتانياهو همچنين مدعي شد ما مي‌توانيم آينده بهتري براي قبرس و اسراييل ايجاد كنيم. وي بهره‌برداري از معادن و گاز از سوي دو طرف را مورد تاكيد قرار داد و گام اول را «همكاري» و گام بعدي را «اقتصادي» دانست و بر افزايش همكاري‌هاي دو طرف در موضوعات گردشگري و سرمايه‌گذاري تاكيد كرد. وي در زمينه تروريسم مدعي شد اسراييل متعهد به مبارزه در برابر تهديدات تروريستي است! بي‌شك همكاري يونان و قبرس با شركت‌هاي اسراييلي در خصوص چگونگي بهره‌برداري از منابع گازي طبيعي و احتمال بهره‌گيري از فناوري گاز طبيعي فشرده، شرايط منطقه و معادلات ژئوپولتيكي جديدي ايجاد كرده و طراحي‌هاي آتن و نيكوزيا در بخش انرژي را تحت تاثير قرار خواهد داد. نحوه انتقال گاز طبيعي مديترانه به بازارهاي اروپايي از موضوعات بسيار مهم و مورد علاقه دولت‌هاي يونان و قبرس است و آتن با علاقه زيادي از نزديك اين مذاكرات را پيگيري مي‌كند.
در مهر ماه سال گذشته و پس از سفر ساماراس، نخست‌وزير سابق يونان به اسراييل براي شركت در اجلاس شوراي عالي همكاري يونان و اسراييل، ساخت لوله زير دريايي در مديترانه و انتقال به جزيره كرت يونان و از اين جزيره به استان جنوبي يونان مورد بررسي قرار گرفت كه البته مذاكرات و بعضي از واكنش‌ها در آن زمان نشان داد كه اين مسير به دليل هزينه‌هاي هنگفت آن از شانس كمتري برخوردار است و طرف اسراييلي هنوز تصميم مشخصي در اين خصوص اتخاذ نكرده است. از تابستان 2010 به بعد تلاش سيستماتيك و جدي از سوي اسراييل جهت تقويت روابط با قبرس آغاز شده است. اسراييل به دنبال آن است كه با تقويت روابط خود با اين كشور از انزواي سياسي خارج شود. مناقشه‌هاي جاري ميان كشورهاي همسايه شرق مديترانه، عدم تعيين مرزهاي دريايي و مناطق انحصاري اقتصادي و كشف منابع هيدروكربني تركيبي از شرايط پرتنش در اين منطقه ايجاد كرده است. آنكارا نيز در تلاش است تا مانع ارتقاي موقعيت ژئوپولتيك و اقتصادي جمهوري قبرس شده و از تبديل شدن قبرس به قطب انرژي در منطقه جلوگيري كند. ارتقاي جايگاه اسراييل و قبرس در نقشه انرژي، استراتژي تركيه به عنوان قطب انرژي شرق به غرب را تضعيف مي‌كند. موضوعاتي ديگر همچون تشكيل كشور فلسطين، تغيير و تحول در روابط اسراييل با مصر، ادامه بي‌ثباتي در سوريه از ديگر عوامل پيچيده شدن شرايط منطقه ارزيابي مي‌شود. تركيه مدعي است از آنجا كه در قبرس دو جامعه متفاوت با حقوق يكسان وجود دارد، بخش يوناني نشين حق تعيين و بهره‌برداري از منطقه انحصاري اقتصادي را ندارد. قبرس تلاش دارد خود را به عنوان منابع جديدي در راستاي استراتژي تقويت امنيتي انرژي و تنوع‌بخشي منابع انرژي اروپايي مطرح كند. كشف منابع گاز در منطقه بين قبرس و اسراييل و ارزيابي كارشناسان مبني بر وجود منابع هيدروكربني در بين جزيره يوناني كاستلوريزو و قبرس باعث شده تا بسياري از كارشناسان سياسي توصيه كنند كه يونان و قبرس بايد در خصوص تعيين منطقه انحصاري خود به توافق برسند. يك روز پس از سفر نتانياهو به قبرس اعلام شد اجلاس سران يونان، قبرس و اسراييل به احتمال زياد در پاييز در نيكوزيا برگزار خواهد شد و طي ديدار وزراي خارجه سه كشور در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل در نيويورك، جزييات اجلاس سران تعيين خواهد شد.