انتخابات آينده؛ تجلي همدلي و همزباني
محمد مهدي شير محمدي٭
يكم: زنگ انتخابات
عملا زنگ انتخابات هفتم اسفند براي تشكيل دهمين دوره مجلس شوراي اسلامي و پنجمين دوره مجلس خبرگان رهبري نواخته شده است. صفوف انتخاباتي با اعلام آخرين مهلت براي استعفاي مديراني كه قصد ورود به انتخابات مجلس دارند، در حال شكل‌گيري است. همزمان در حوزه تقنين اقداماتي از بهار امسال آغاز شده كه برخي به سرانجام رسيده و برخي فرجام نداشته است. مجمع تشخيص مصلحت نظام، سياست‌هاي كلي انتخابات را مورد بررسي قرار داده و نمايندگان مجلس نيز با طرح‌هايي مانند استاني شدن انتخابات مجلس، آخرين جرح و تعديل‌هاي مورد نظر خود را بر قانون اعمال كردند كه البته اين امر با ايرادات و ابهاماتي از سوي شوراي نگهبان مواجه شد. همين مباحث تقنيني، موجب حرارت زودهنگام در فضاي انتخاباتي شد. به طوري كه مي‌توان با مقايسه اجمالي انتخابات آتي و ادوار پيشين انتخابات مجلس شوراي اسلامي برآورد كرد كه كشور هشت ماه زودتر رنگ انتخاباتي به خود گرفته است.
دوم: انتخابات رايانه‌اي
طبق قانون، دولت موظف است انتخابات را به صورت مكانيزه برگزار كند. با اين حال در آستانه انتخابات هشتمين دوره مجلس شوراي اسلامي، عزم وزارت كشور در دولت نهم براي برگزاري انتخابات رايانه‌اي تنها به رويكرد تبليغاتي و خريد تعدادي رايانه منحصر ماند و نرم افزار طراحي شده براي برگزاري انتخابات تمام رايانه‌اي در بدو ثبت نام داوطلبان دچار اخلال شد. در ادوار بعد البته، بعضي از حوزه‌هاي انتخاباتي، به طور آزمايشي انتخابات رايانه‌اي را تجربه كردند. حتي تهران به عنوان يك حوزه انتخابيه با 30 منتخب نمايندگي مجلس، در مرحله دوم انتخابات مجلس شوراي اسلامي شاهد آزمايش انتخابات رايانه‌اي در تعدادي از شعب اخذ راي بود و نمونه دستگاه راي‌گيري كه زير بار اين آزمايش قرار گرفت، در ارزيابي اجمالي كارشناسان موفق ظاهر شد. به نظر مي‌رسد دولت يازدهم، علاقه بيشتري براي برگزاري انتخابات به صورت رايانه‌اي دارد. تا حدي كه اين موضوع خردادماه امسال در سطح هيات دولت به بحث و تبادل نظر گذاشته شد و با توجه به تاكيد رييس‌جمهور بر برگزاري الكترونيكي، هيات وزيران تصويب كرد انتخابات آتي مجلس شوراي اسلامي و مجلس خبرگان رهبري به روش رايانه‌اي برگزار شود. پيگيري برگزاري انتخابات رايانه‌اي، در سطح كارشناسان وزارت كشور و نيز شوراي نگهبان براي دستيابي به يك طرح جامع و اطمينان‌بخش البته از مدت‌ها پيش در دستور كار است. در مرحله مطالعاتي با همين هدف، تجربه كشورهاي ديگر به صورت‌هاي گوناگون مورد بررسي قرار گرفته است. همچنين طراحي فرآيندهاي انتخابات رايانه‌اي از ثبت نام داوطلبان، تا احراز هويت راي‌دهندگان، سازوكار راي‌گيري، شمارش آرا و... بررسي شده است. در مرحله عملياتي نيز تهيه نرم افزارهاي مناسب، سفارش توليد انبوه دستگاه نمونه راي‌گيري، شناسايي گلوگاه‌ها و چالش‌هاي احتمالي مد نظر است. در همين راستا و بنا به درخواست وزير محترم كشور جلسه‌اي چند ساعته با حضور جناب آقاي رحماني فضلي، معاونان‌شان و رييس ستاد انتخابات وزارت كشور با اعضاي محترم شوراي نگهبان در محل برگزاري جلسات شوراي نگهبان به تاريخ 24 تيرماه 94 برگزار شد.
سوم: طريقت
دسترسي به انتخابات تمام رايانه‌اي با وضعيتي مطلوب البته نيازمند عزمي راسخ است. برآورد اجمالي و بررسي فرآيندهاي انتخابات رايانه‌اي در ديگر كشورها نشان مي‌دهد، توان كارشناسي داخل كشور براي توليد دستگاه‌ها و نرم افزارهاي مورد نياز كافي است و احيانا نيازي به واردات تجهيزات احساس نمي‌شود. اما نكته‌اي كه نبايد فراموش كرد اين است كه انتخابات رايانه‌اي به خودي خود، موضوعيت و اصالت ندارد. آنچه مهم است برگزاري يك انتخابات پرشور به نحو احسن است و سازوكارهايي مانند انتخابات رايانه‌اي براي دسترسي به آن مهم تنها بايد «طريقيت» داشته باشد. از آن رو همه‌چيز از جمله برگزاري انتخابات رايانه‌اي بايد در خدمت برگزاري يك انتخابات مطلوب و اطمينان‌بخش باشد و شوراي نگهبان به عنوان نهاد عالي نظارت بر انتخابات، ماموريت دارد مرحله به مرحله نسبت به حسن برگزاري فرآيند انتخابات اطمينان حاصل كند و اين اطمينان را به سمع و نظر آحاد ملت برساند. انتخابات، فرصت تجلي عيني «همدلي و همزباني دولت و ملت» است. اميد مي‌رود مجريان و ناظران محترم انتخابات از اين فرصت به نحو احسن براي بروز اين تجلي بهره ببرند.
*دكتراي انديشه سياسي- مديركل روابط عمومي شوراي نگهبان