دومين تجمع خانواده‌هاي هزار دانشجوي ايراني گروه پزشكي دانشگاه‌هاي خارج از كشور
نه راه پس دارند و نه راه پيش
گروه اجتماعي
جمعي از خانواده‌هاي دانشجويان مشغول به تحصيل در گروه پزشكي دانشگاه‌هاي خارج از كشور، براي دومين بار ظرف دو هفته اخير، در اعتراض به مقررات سختگيرانه انتقال به دانشگاه‌هاي داخل ايران، در مقابل ساختمان مركزي وزارت بهداشت تجمع كردند. اين خانواده‌ها، والدين دانشجوياني هستند كه ظرف دو سال اخير با دريافت پذيرش از دانشگاه‌هاي پزشكي در كشورهاي روسيه، چين و برخي كشورهاي اروپاي شرقي، براي تحصيل در رشته‌هاي پزشكي، دندانپزشكي و داروسازي از ايران خارج شده‌اند اما به دنبال گراني 3 الي 4 برابري قيمت دلار و ناتواني خانواده‌ها از پرداخت شهريه دانشگاه و هزينه زندگي در كشور مقصد، مي‌خواهند به ايران برگردند و تحصيل خود را در دانشگاه‌هاي منتخب وزارت بهداشت ادامه دهند در حالي كه طبق آخرين بازنگري در آيين‌نامه انتقال دانشجو در سال 1398، تنها درصد بسيار كمي از اين دانشجويان ايراني، آن هم به شرط قبولي در آزمون‌هاي تطبيق مدرك، مي‌توانند تحصيلات خود را در ايران ادامه دهند و باقي دانشجويان، بايد مثل ساير داوطلبان آزمون سراسري، در كنكور پزشكي شركت كرده و تحصيلات خود را از صفر شروع كنند.
خانواده‌هاي اين دانشجويان متقاضي بازگشت كه تعداد بسيار كمي از مجموع 40 هزار دانشجوي ايراني مشغول به تحصيل در دانشكده‌هاي پزشكي خارج از كشور را شامل مي‌شوند، به «اعتماد» گفتند تا دو سال قبل كه فرزندانشان، كشور را به قصد تحصيل در دانشگاه‌هاي مورد تاييد وزارت بهداشت ترك كردند، مجموع هزينه تحصيل و اقامت در كشور مقصد در طول يك سال حدود 350 ميليون تومان بود و حالا فقط بابت شهريه يك سال تحصيلي بايد حدود يك ميليارد و 500 ميليون تومان و بابت هزينه‌هاي سالانه زندگي، حدود يك ميليارد تومان بپردازند؛ در حالي كه اغلب والدين، بازنشستگاني از قشر فرهنگي و با مستمري ماهانه 15 الي 20 ميليون توماني هستند. در حالي كه طبق گفته خانواده‌هاي معترض، فرزندانشان از دانش‌آموزان مدارس تيزهوشان و سمپاد و شاهد بوده‌اند و به واسطه سوابق و معدل‌تحصيلي موفق به دريافت پذيرش از دانشگاه‌هاي خارجي شده‌اند. والدين يكي از دانشجويان به نمايندگي از خانواده‌هاي معترض به «اعتماد» مي‌گويند: « بسياري از خانواده‌ها، كل زندگي‌شان را فروخته‌اند تا تحصيل فرزندانشان مخدوش نشود ولي در اين دو سال، گراني قيمت دلار به گونه‌اي بوده كه بسياري از خانواده‌ها توان پرداخت شهريه دانشگاه را از دست داده‌اند و فرزندانشان با خطر اخراج از دانشگاه مواجهند. بسياري از دانشجويان ايراني كه در رشته‌هاي پزشكي، دندانپزشكي يا داروسازي در كشورهاي روسيه، چين و اروپاي شرقي تحصيل مي‌كنند و به دليل ناتواني والدين از پرداخت شهريه دانشگاه، در معرض اخراج قرار گرفته‌اند، دچار آسيب‌هاي شديد رواني شده‌اند و در چنين شرايطي، ممكن است با وسوسه گروه‌هاي تروريستي و خلافكار و معاند در كشورهاي مقصد، فريب بخورند و به قيمت تداوم تحصيل دانشگاهي و تامين شهريه، درگير فعاليت‌هاي مجرمانه بشوند. »
خانواده‌هاي معترض، به « اعتماد » مي‌گويند مسوولان وزارت بهداشت در واكنش به اعتراضات خانواده‌ها، توپ را به زمين شوراي عالي انقلاب فرهنگي مي‌اندازند و مي‌گويند تمام مصوبات انتقال از خارج به داخل كشور، بايد با نظر موافق اين شورا باشد اما شنيده‌هاي خانواده‌ها حاكي از آن است كه برخلاف اظهارات معاونت آموزشي وزارت بهداشت درباره غيرممكن بودن بازنگري در آيين‌نامه‌هاي انتقال دانشجو به دليل مخالفت شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مسوولان اين شورا گفته‌اند كه در صورت اقدام وزارت بهداشت براي اصلاح آيين‌نامه‌ها، هيچ منعي براي مصوبات جديد وجود ندارد. والدين يكي ديگر از دانشجويان در گفت‌وگو با «اعتماد » خبر مي‌دهند كه دو هفته قبل (4 خرداد) به دنبال تجمع خانواده‌ها در مقابل ساختمان وزارت بهداشت، كميسيون امنيت ملي مجلس با دعوت از نمايندگان معترضان و مشاور معاونت آموزشي وزارت بهداشت، خواستار طرح و رفع مساله شد و برآيند اين نشست مشترك اين بود كه اعضاي اين كميسيون، خطاب به نماينده وزارت بهداشت تذكر دادند كه درخواست خانواده‌هاي معترض و ايجاد تسهيلات براي بازگشت و ادامه تحصيل دانشجويان ايراني در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي داخل كشور، يك حق شهروندي است، چون خانواده‌ها در گراني قيمت دلار نقشي نداشتند و بحران ايجاد شده، مصداق ناتواني دولت‌ها در ساماندهي بازار ارز بوده است. پدر يكي از دانشجويان مشغول به تحصيل در گروه پزشكي يكي از دانشگاه‌هاي مسكو، به « اعتماد » مي‌گويد كه دو سال قبل وقتي فرزندش عازم روسيه شد ، اين پدر مي توانست با مسافركشي و دريافت وام ، هزينه تحصيل فرزندش را فراهم كند ولي حالا با مجموع مستمري خود و همسرش و حتي فروش زميني كه در حوالي تهران دارند ، تامين هزينه يك سال تحصيل فرزندش هم ممكن نيست. اين پدر به « اعتماد » مي‌گويد خانواده‌ها در تجمعاتشان به وزارت بهداشت پيشنهاد داده‌اند كه آيين‌نامه‌هاي فعلي انتقال دانشجو، در مورد فرزندان اين خانواده‌ها هم قابل اجرا باشد و دانشجوي انتقالي به شرط گذراندن 36 الي 72 واحد درسي در دانشگاه كشور مقصد، بتواند تحصيل خود را در دانشگاه‌هاي منتخب وزارت بهداشت و از جمله، پرديس‌ها يا دانشگاه آزاد يا حتي دانشگاه‌هاي شهريه‌پرداز و هيات امنايي ادامه دهد. اين پدر به «اعتماد» مي‌گويد: «در حال حاضر، تعداد قابل توجهي از اتباع بيگانه از كشورهايي همچون پاكستان، بدون آزمون ورودي و صرفا با پرداخت 2هزار دلار به عنوان شهريه سالانه، در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور مشغول به تحصيل مي‌شوند و از امكاناتي همچون خوابگاه و غذاخوري هم برخوردارند. خواسته ما از وزارت بهداشت اين است كه فرزندانمان كه فرزندان ايران هستند، شرايطي برابر با دانشجويان خارجي مشغول به تحصيل در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور داشته باشند و بخصوص، دانشجويان پسر كه مشمول خدمت سربازي هستند، در بازگشت به ايران، با خطر ممنوعيت تحصيل به دليل خدمت نظام اجباري مواجه نشوند.»
آيا آيين‌نامه‌ها قابل اصلاح است ؟
همراهي دولت براي بازگشت دانشجويان ايراني به كشور و ميسر شدن ادامه تحصيل در دانشگاه‌هاي منتخب داخلي، بي‌سابقه نيست. اسفند 1398 به دنبال همه‌گيري كرونا، تمام دانشجويان ايراني مشغول به تحصيل در چين كه كانون همه‌گيري جهاني بود، راهي وطن شدند تا در كنار خانواده‌هايشان باشند و دولت وقت هم براي ادامه تحصيل اين دانشجويان، ممنوعيت خاصي قائل نشد. همراهي وزارت علوم براي بازگشت دانشجويان ايراني خارج از كشور به دنبال آغاز جنگ روسيه و اكراين در اولين روزهاي اسفند 1400 مصداق ديگري از اين همراهي بود كه مسوولان وزارت علوم در همان زمان خطاب به دانشجويان فراري از جنگ دو كشور از بازنگري در رويه‌هاي فعلي براي پذيرش دانشجويان هموطن خبر دادند و اعلام كردند: «امكان ادامه تحصيل دانشجويان ايراني مشغول به تحصيل دركشور اوكراين در داخل فراهم شده و اين سازمان در جهت كمك به اين دانشجويان بر اساس آيين‌نامه‌هاي موجود، آمادگي خود را براي پذيرش آنها در دانشگاه‌هاي داخل اعلام مي‌كند. دانشجويان رشته‌هاي زير‌مجموعه وزارت علوم متقاضي تحصيل در دانشگاه‌هاي ايران، مي‌توانند از طريق سامانه سجاد تقاضاي خود را ارسال كنند و در دانشگاه‌هاي داخل كشور ادامه تحصيل بدهند.» اما در همان زمان هم مسوولان وزارت بهداشت در واكنش به بازگشت آن تعداد از دانشجويان ايراني مشغول به تحصيل در دانشگاه‌هاي گروه پزشكي اكراين چندان روي خوش نشان ندادند و استدلالشان اين بود كه دانشگاه‌هاي پزشكي اكراين از نظر وزارت بهداشت معتبر نيستند و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي ايران هم براي پذيرش اين تعداد دانشجو، ظرفيت خالي ندارند و دبير شوراي عالي برنامه‌ريزي علوم پزشكي اعلام كرد: « دانشجوياني كه هم‌اكنون در رشته‌هاي دندانپزشكي، پزشكي و داروسازي دانشگاه اكراين تحصيل مي‌كنند، يا مي‌توانند در يكي از دانشگاه‌هاي معتبر خارجي ادامه تحصيل داده و مدرك خود را براي ارزيابي به ما ارايه دهند و از اين مدرك در كشور استفاده كنند، يا اينكه براي تحصيل در يكي از رشته‌هاي كارشناسي دانشگاه‌هاي داخل درخواست انتقال بدهند. طبق مصوبه وزارت بهداشت، از سال 2019 انتقال دانشجويان علوم پزشكي به داخل كشور به‌طور كلي ممنوع است چراكه كيفيت آموزش براي ما اهميت دارد و ما ظرفيتي براي تحصيل آنها در كشور نداريم.» آخرين واكنش وزارت بهداشت درباره نحوه انتقال دانشجويان ايراني مشغول به تحصيل در گروه پزشكي دانشگاه‌هاي خارج از كشور هم دي پارسال بود كه مشاور معاون آموزشي وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «شفقنا» اعلام كرد كه در سال 1403، حدود ۴ هزار نفر از اين دانشجويان درخواست انتقال به دانشگاه‌هاي داخل را داشته‌اند و افزود: «افرادي در خارج از كشور تحصيل مي‌كنند و گاهي با مشكل مواجه مي‌شوند و تمايل به انتقال به داخل كشور دارند كه دوري از كشور و هزينه‌هاي بالا، دلايلي است كه باعث مي‌شود دانشجويان ما متقاضي انتقال به دانشگاه‌هاي داخل باشند. انتقال دانشجويان از خارج به داخل از سال ۲۰۱۹ به كلي ممنوع شده بود و در اين مدت انتقالي صورت نگرفت اما پس از اين تاريخ، شوراي عالي انقلاب فرهنگي دستور‌العمل جديدي ابلاغ كرد و طبق اين دستور‌العمل، دانشجويان بايد ۷۲ واحد را در خارج از كشور و در دانشگاه معتبر گذرانده باشند و بايد در آزمون علمي داخل كشور شركت كنند و از تعداد افرادي كه آزمون دادند، دو درصد افرادي كه بالاترين حد نصاب را دارند، مي‌توانند منتقل شوند.»
مكاتبه نمايندگان مجلس براي مساعدت دولت با فرزندان ايران
طي هفته‌هاي اخير، درخواست والدين حدود هزار دانشجوي ايراني مشغول به تحصيل در رشته‌هاي پزشكي، دندانپزشكي و داروسازي در كشورهاي روسيه و چين، حمايت اعضاي كميسيون بهداشت و آموزش مجلس را به دنبال داشته است . ارديبهشت امسال، سخنگوي كميسيون آموزش مجلس از بررسي ويژه موضوع دانشجويان پزشكي فارغ‌التحصيل دانشگاه‌هاي خارجي غير قابل قبول وزارت بهداشت با حضور مسوولاني از وزارت علوم، بهداشت و مركز پژوهش‌هاي مجلس خبر داد . هفته قبل هم، حسينعلي شهرياري؛ رييس كميسيون بهداشت و درمان مجلس در نامه‌اي خطاب به دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي، در حمايت از دانشجويان ايراني مشغول به تحصيل در گروه پزشكي دانشگاه‌هاي خارج از كشور نوشت: « با عنايت به اهميت و حساسيت موضوع و پيگيري نمايندگان محترم مجلس، با توجه به نوسانات ارزي، درخواست انتقال دانشجويان در حال تحصيل در دانشگاه‌هاي معتبر مورد تأييد وزارت بهداشت، در اين كميسيون بررسي و اين بند جهت اصلاح مصوبه قبلي آن شورا پيشنهاد مي‌شود؛ لغو ۲درصد پذيرش از بين قبولي‌ها، به نحوي كه اخذ حدنصاب آزمون، معيار قبولي نهايي تعيين گردد.... »