واكاوي نوسانات طلا، نفت و رمزارزها در ايران و جهان
آتش‌بس در بازارها
آدينه اسفندياري
آغاز جنگ اسراييل عليه ايران و تداوم ۱۲روزه آن، همراه با اعلام آتش‌بس غيرمنتظره، بازارهاي جهاني را با موجي از نوسانات روبه‌رو مي‌كند؛ طلا و نفت بيشترين واكنش را نشان مي‌دهند و شاخص‌هاي بورس، ارزهاي ديجيتال و فلزات اساسي نيز هركدام واكنشي متفاوت به تحولات سياسي و نظامي اخير دارند. فرهنگ حسيني، كارشناس بازار سرمايه، با اشاره به تحولات اخير در منطقه، مي‌گويد: با آغاز جنگ اسراييل عليه ايران و تداوم دوازده‌روزه اين درگيري، و همچنين اعلام آتش‌بس غيرمنتظره از سوي ترامپ و مقامات ايراني، بازارهاي جهاني با نوسانات شديدي مواجه مي‌شوند. او تأكيد مي‌كند: قيمت هر اونس طلا هم‌زمان با آغاز جنگ از محدوده ۳۳۰۰ دلار به ۳۴۸۰ دلار در ميانه‌هاي درگيري مي‌رسد. سپس روندي نزولي در پيش مي‌گيرد و به ۳۴۰۰ دلار كاهش مي‌يابد. با اعلام آتش‌بس نيز، طلا با افت مجدد، در محدوده ۳۳۲۰ دلار معامله مي‌شود. به گفته حسيني، نفت خام نيز كه از تحولات نظامي خليج فارس تأثير مستقيم مي‌پذيرد، پيش از شروع حمله در سطح ۶۶ دلار قرار دارد، اما در ميانه جنگ تا ۷۷ دلار بالا مي‌رود. پس از آتش‌بس، قيمت نفت مجددا به سطح ۶۶ دلار بازمي‌گردد. او با اشاره به وضعيت فلزات رنگي، توضيح مي‌دهد: در بازه مورد بررسي، اين گروه از بازار كم‌نوسان ظاهر مي‌شود. قيمت مس در محدوده ۹۶۰۰ دلار، روي در ۲۶۵۰ دلار، سرب در ۱۹۹۰ دلار و آلومينيوم در ۲۵۰۰ دلار نوسان دارد و تغييرات آنها محدود به دامنه‌اي جزئي در دو هفته گذشته است.
حسيني مي‌گويد: شاخص‌هاي بورسي امريكا نيز از اين تحولات تأثير مي‌گيرند. داوجونز و نزدك با افت ۴درصدي آغاز مي‌كنند، اما با انتشار خبر آتش‌بس، ۲درصد رشد را تجربه مي‌كنند. شاخص S&P500 نيز پس از افت ۲ درصدي، يك درصد افزايش مي‌يابد.
به گفته اين كارشناس، در ميان بازارهاي منطقه‌اي، بورس‌هاي خاورميانه بيشترين نوسان را از خود نشان مي‌دهند. شاخص بورس عربستان پس از كاهش بيش از ۵درصدي، با اعلام آتش‌بس تا ۳درصد رشد مي‌كند. بورس ابوظبي نيز بخشي از افت ۴درصدي دو هفته اخير را با رشد ۱ درصدي جبران مي‌كند. حسيني اضافه مي‌كند: بورس قطر نيز ابتدا با افت ۵ درصدي هم‌زمان با آغاز تهاجم مواجه مي‌شود و پس از حمله به پايگاه امريكا در قطر، يك درصد ديگر افت مي‌كند. در نهايت، با اعلام آتش‌بس، اين شاخص نيز ۳ درصد رشد را تجربه مي‌كند. در اروپا، به گفته حسيني، نوسانات كمتري ديده مي‌شود. بورس لندن با افت ۲درصدي مواجه مي‌شود و پس از توافق، يك‌درصد رشد مي‌كند. بورس فرانكفورت نيز با افت ۴درصدي همراه است و سپس با ۲درصد رشد به بخشي از كاهش‌ها پاسخ مي‌دهد. شاخص بورس فرانسه هم با الگوي مشابه، پس از افت ۴ درصدي، يك درصد افزايش مي‌يابد. حسيني در خصوص بازار رمزارزها مي‌گويد: بيت‌كوين از محدوده ۱۰۹ هزار دلار به زير ۹۹هزار سقوط مي‌كند اما پس از اعلام توافق، دوباره به بالاي ۱۰۵ هزار دلار مي‌رسد. اتريوم نيز نوسان شديدي را تجربه مي‌كند؛ پس از افت ۳۵ درصدي، با رشد ۱۰ درصدي همراه مي‌شود. در پايان، اين كارشناس بازار سرمايه تأكيد مي‌كند: علي‌رغم شدت درگيري‌ها، بازارهاي جهاني با شوك گسترده‌اي مواجه نمي‌شوند و اختلالي در زنجيره تأمين كالا شكل نمي‌گيرد. واكنش سريع و قوي طلا و نفت به اعلام آتش‌بس نيز نشانه‌اي از خوش‌بيني فعالان بازار به تداوم آرامش در منطقه محسوب مي‌شود. محمدسعيد حيدري كارشناس بازارهاي جهاني نيز مي‌گويد: از ده‌ها سال پيش بر مبناي ساختار بازار كاموديتي‌ها و واقعيت‌هاي اقتصادي و... هر بحراني در خاورميانه قيمت نفت را تحت تاثير قرارداده و مي‌دهد، و همچنين هر جنگي كه يك سر آن ايالات متحده امريكا يا اسراييل باشد (به خاطر نقش فعال بانكدارهاي امريكايي و يهودي اسراييلي در بازار طلا) بر قيمت‌هاي طلا به‌شدت اثرگذار است، همان‌گونه كه شاهد هستيم از ابتداي ماجراي 7 اكتبر تاكنون بازار طلا وارد يكي از بزرگ‌ترين موج‌هاي صعودي خود طي قرن21 شده و قيمت از محدوده نزديك به 1800دلار تا 3500 دلار و حدود صد‌درصد رشد داشته است.
بررسي رفتار بازار و پيش‌بيني اوضاع سياسي
حيدري گفت: مهم‌ترين بازارهاي كاموديتي در جهان متعلق به نفت و طلاست و سرمايه‌گذاران بسيار ثروتمند و قدرتمندي در اين بازارها فعال هستند، شركت‌ها و اشخاصي كه نه‌تنها با دولت‌مردان و سياست‌مداران در ارتباط بوده و اخبار دقيق را زودتر دريافت مي‌كنند، بلكه بعضا بر تصميمات نيز مي‌توانند اثرگذار باشند، لذا بررسي دقيق رفتار كوتاه‌مدت به همراه مشاهده ساختار حركتي بلندمدت قيمت‌ها در اين بازارها مي‌تواند چشم‌انداز مطلوب و موثري در مورد رخ‌دادهاي سياسي و ژئوپوليتيك فراهم آورد.
در اينجا دو مورد مرتبط با همين جنگ اخير ذكر مي‌شود، ريزش بازار نفت كه از دقايقي پس از عمليات موشكي ايران ضد پايگاه‌هاي ايالات متحده امريكا آغاز شد و همچنان به نوعي ادامه دارد و حداقل شاهد حركت معكوس در آن نبوده‌ايم نشان‌دهنده جدي بودن آتش‌بس و تعهد نسبي طرفين (فارغ از موارد معدود نقض آتش‌بس كه در ساعات و روزهاي آتي شاهدش خواهيم بود) به آن است، مورد بعدي ساختار بلندمدتي حركت قيمت نفت است، در ابتداي هفته پيش كه با برخي دوستان تكنيكاليست متخصص در تحليل نموداري صحبت مي‌كرديم اذعان داشتند كه ساختار حركتي قيمتي نفت در يك الگوي كاهش بزرگ قرار دارد و طبق اين ساختار به نظر مي‌رسد اين جنگ خيلي زود متوقف خواهد شد، كه تا امروز تحليل مربوطه درست از آب درآمده و ريزش شديد قيمت نفت عملا باعث افزايش اعتبار هر چه بيشتر الگوي قيمتي مزبور شده است.
چارت قيمتي نفت
اين كارشناس ادامه مي‌دهد: اين جنگ كه در روزهاي پاياني عملا به جاي دوطرف سه طرف (ايران و ايالات متحده آمريكا و اسراييل) درگير آن بود، دوطرف از اين سه‌طرف كشورهايي هستند كه به‌شدت بر بازار طلا تاثيرگذارند، اما به خاطر اينكه از ابتداي واقعه 7 اكتير تا امروز طلا رشد زيادي داشته، لذا طي اين درگيري مشابه نفت رشد سنگيني را تجربه نكرد، البته طلا با نفت بسيار متفاوت است و هيچگاه حركت‌هاي شديد مانند نفت ندارد، و در مقابل پس از آتش‌بس نيز نبايد انتظار ريزش‌هاي سنگين و البته سريع از اين فلز استراتژيك داشت. طلا برخلاف نفت درون يك ساختار بلندمدتي افزايشي قراردارد، يكي از معدود شرايطي كه باعث مي‌شود طلا و نفت ساختار قيمتي بلندمدتي متضاد يكديگر پيدا كنند، ريسك ركود اقتصادي است، ركود باعث كاهش تقاضا و مهم‌تر از آن كاهش قدرت خريد نفت توسط كشورها مي‌شود، در مقابل ركود و كاهش بازده دارايي‌ها كه ناشي از آن است باعث افزايش ميل به سرمايه‌گذاري در طلا مي‌شود، با اين تحليل به نظر مي‌رسد طي سال جاري و سال‌هاي آتي خطر ركود بيش از جنگ جهان را تهديد مي‌كند. ساير انواع كاموديتي‌ها به ويژه فلزات اساسي و در وهله بعد مواد غذايي به‌صورت مستقيم از اين جنگ و جنگ‌هاي مشابه اثر نمي‌پذيرند (البته به جز جنگ اوكراين و روسيه كه هر دو جزو بزرگ‌ترين صادركنندگان غلات جهان هستند) و به‌صورت غيرمستقيم و به ويژه به خاطر نوسانات قيمت نفت و همچنين نوسان ارزش دلار دچار تغيير قيمت مي‌شوند. او در پايان بيان مي‌كند: در مورد بازار بورس ايران نيز چون از ابتداي بحران تا امروز بسته بود هيچ داده قيمتي جهت تحليل و بررسي وجود ندارد لكن پس از بازگشايي بازارها طي روزهاي آتي احتمالا در كوتاه‌مدت شاهد جهش بازار به خاطر ابعاد رواني ناشي از كاهش تنش‌ها باشيم اما در ميان مدت با توجه به صعود شديد فاكتورهاي ريسك كشور، امكان حفظ مسير صعودي بازار با دست‌اندازهاي بسياري مواجه است به ويژه تا زماني كه تكليف مكانيسم ماشه و مذاكرات هسته‌اي و البته موشكي روشن نشود.