روزي 929 ميليارد تومان دود شد

گيتي صارمي/ دولت سال گذشته با هدف كاهش حجم واردات و افزايش توليد سيگار ماليات بر اين كالا را 40 درصد افزايش داد. از سوي ديگر اين كالا با قلمداد شدن در ليست كالاهاي خاص به دليل زيان‌آور بودن، مالياتي بيش از ساير كالاها مي‌پردازد. با همه افزايش حق و حقوق‌هاي دولتي نام برده شده اگرچه واردات سيگار 3/29 درصد رشد را در سال گذشته به ثبت رسانده و توليد داخل نيز با حركت رو به رشد ادامه داشته است؛ اما درآمدهاي محقق شده مالياتي اين كالا در سال 93 نه تنها با افزايش همراه نبوده بلكه 6 درصد نيز كاهش يافته است.

178 ميليون نخ در روز كشيده مي‌شود

گفته مي‌شود 65 ميليارد نخ سيگار در سال در ايران دود مي‌شود. از اين تعداد 25 ميليارد نخ از طريق واردات و 25 ميليارد نخ ديگر در داخل به صورت توليد مشترك و اختصاصي تامين مي‌شود. معادله يك مجهولي سيگار يك غايب دارد و آن قاچاقي است كه هر روز سهم‌گيري بيشتري از بازار دارد. خوشبينانه‌ترين برآورد سهم 23 درصدي قاچاق از اين بازار است. برچسب ندارند يعني برچسب گمرك ايران را ندارند. الان بازار پر شده از سيگارهاي با برچسب اما برچسب‌هايي كه مربوط به گمرك كشور مبدا است. فروش‌شان زيرميزي است و در ظاهر در هيچ دكه و مغازه‌اي سيگار بدون برچسب داخلي نمي‌بينيد اما رُل اصلي در بازار سيگار را همين بدون برچسب‌ها بازي مي‌كنند.

اگر به‌طور تقريبي ارزان‌ترين پاكت 21 نخي سيگار را 1000 و گران‌ترين آن را 20 هزار تومان در نظر بگيريم، متوسط قيمت به دست آمده 10 هزار و 500 تومان مي‌شود اما براي يك محاسبه اوليه به جاي ميانگين به دست آمده، متوسط قيمت را پاكتي دو هزار تومان در نظر مي‌گيريم. اگر مصرف سيگار را در كشور دست كم 60 ميليارد نخ يا 47 ميليون پاكت سيگار در سال در نظر بگيريم، مشخص مي‌شود مردم سالانه 94 ميليارد تومان صرف خريد سيگار مي‌كنند. در واقع مي‌توان گفت ايراني‌ها در روز حدود 257 ميليون تومان را دود مي‌كنند.

اين رقم‌ها حداقل‌‌هايي است كه محاسبه شده چراكه مبالغ پرداختي براي هر پاكت سيگار بيش از دو هزار تومان مبناي محاسبه است به‌طوري كه اگر تنها مبناي محاسبه خود را سيگارهاي وارداتي هم قرار دهيم؛ مشاهده خواهيم كرد كه تنها در سال 93، با واردات 127 ميليون دلار يا 339 ميليارد و 427 ميليون تومان سيگار، روزانه 929 ميليون تومان دود شده است.

وعده‌اي دور از ذهن

سال گذشته و در ماه‌هاي ابتدايي اين سال بود كه سرپرست مركز برنامه‌ريزي و نظارت بر دخانيات كشور برنامه اين مركز را به صفر رساندن واردات سيگار تا پايان سال 1394 اعلام كرده است. اكنون كه نيمي از سال 94 گذشته و عملكرد پنج ماهه تجاري بيرون آمده مي‌توان ميزان تحقق وعده آقاي رييس را ارزيابي كرد. البته طبق تبصره 3 ماده 102 برنامه پنجم توسعه دولت موظف بوده واردات سيگار را تا پايان برنامه به صفر رسانده و نياز بازار را از طريق توليدات داخلي تامين كند. ‌در همين راستا علي اصغر رمزي گفته بود: از واحدهاي سيگارسازي داخلي خواسته‌ايم تا برنامه‌هاي خود را براي افزايش توليد ارايه دهند و همچنين از ظرفيت‌هاي خالي موجود در اين صنعت به ميزان كامل استفاده شود. با اين وجود در حالي ماه‌هاي پاياني برنامه پنجم را سپري مي‌كنيم كه اهداف پيش‌بيني شده در اين خصوص محقق نشده است.

به اين ترتيب در بازار پر مصرف دخاني كشور، به گفته مسوولان دولتي حال كه مصرف سيگار را به عنوان يك واقعيت در جامعه بايد بپذيريم پس بهتر است براي توليد نياز كشورمان در داخل تلاش كنيم. درحال حاضر 9 توليدكننده و 15 واردكننده رسمي سيگار در كشور اعلام موجوديت كرده‌اند. از اين تعداد چهار شركت هم توليدكننده و هم واردكننده سيگار هستند. اما دولت مي‌خواهد اين مناسبات را بر هم زند.

افزايش عوارض زورش به واردات نرسيد

روند نزولي واردات اما تا سال 89 ادامه داشت و دوباره از سال 90 افزايش ورود سيگار به كشور تا امسال روندي ادامه‌دار شد. به‌طوري‌كه در سال 93 مجموع واردات سيگار حاوي توتون و سيگار برگ به كشور به عدد 16 هزار و 894 تن به ارزش 127 ميليون و 356 هزار دلار رسيده است. اگرچه اين واردات هنوز به ميزان واردات در سال 85 با رقم 35‌هزار تن به ارزش 447 ميليون دلار نرسيده است اما نسبت به واردات سال 89، 121 درصد به لحاظ ارزش افزايش يافته است.