تهران، رياض را كيش و مات مي‌كند
پاسخ ظريف و سكوت 17 وزير
گروه ديپلماسي|داستان تنش ميان ايران و عربستان سعودي همچنان ادامه دارد. محمد جواد ظريف و عادل الجبير، وزراي امور خارجه ايران و عربستان يك بار در نشست سوريه در وين دور يك ميز نشستند اما درز روايت‌هاي متفاوت از آن جلسه 9 ساعته همچنان ادامه دارد. يك روز يك خبرگزاري از سكوت‌هاي محمد جواد ظريف در برابر گلايه‌گذاري‌هاي همتاي عربستاني و سپس به تنش كشيده شدن جلسه در چندساعت آخر خبر مي‌دهد و روز ديگر بلومبرگ از فريادهاي رييس دستگاه ديپلماسي ايران و سكوت چند دقيقه‌اي حضار مي‌نويسد. در تازه‌ترين اين اخبار بلومبرگ مي‌نويسد: تنش‌هاي ميان ايران و عربستان در جلسه سوريه به اندازه‌اي بود كه برخي از حضار نگران قطع شدن نخستين نشست سوريه در وين با حضور هر دو اين كشورها بودند. در جريان اين نشست كه 9 ساعت طول كشيد ظريف و الجبير تنش‌هاي لفظي بسيار تندي با هم داشتند. در اين جلسه ظريف اتباع عربستان سعودي را متهم به دست داشتن در حادثه 11 سپتامبر كرد. اين اظهارات و صراحت ظريف همه حضار از جمله جان كري همتاي امريكايي وي را شوكه كرد به گونه‌اي كه تا چند ثانيه پس از اين اظهارات ظريف سكوت كامل بر جلسه حكمفرما بود.
بلومبرگ به نقل از ظريف مي‌نويسد كه وزير امور خارجه ايران تصريح كرده است كه منظور وي از اين اظهارات اين نبوده كه دولت عربستان سعودي مقصر حادثه 11 سپتامبر است بلكه منظور وي حضور اتباع سعودي در اين حادثه تروريستي بوده است. از ميان 19 فردي كه در ماجراي تروريستي 11 سپتامبر دخالت داشتند 15 نفر از اتباع عربستان بودند.
خبرهاي رسيده از تنش ميان مقام‌هاي ايران و عربستان سعودي در نشست نخست سوريه در وين نشان‌دهنده سختي كنار هم قرار دادن اين دو كشور براي بحث در خصوص سوريه است. هرچند كه در جريان نشست وين بيانيه‌اي 9بندي به توافق همه حاظران رسيد اما ناگفته پيداست كه با توسل به اين كليات نمي‌توان به راه‌حلي سياسي در بحران سوريه دست يافت. يك روز پس از نشست سوريه در وين، الجبير به منامه در بحرين رفت و در نشستي در اين كشور كه مسائل سياسي داخلي آن هم مورد اختلاف تهران و رياض است براي موافقت عربستان با پيشروي راهكار سياسي در سوريه دو خط قرمز تعيين كرد. نخستين خط قرمز اين بود كه بايد در خصوص زمان و نحوه خروج بشار اسد از قدرت تصميم‌گيري شود و دوم هم آنكه تمام گروه‌هاي خارجي از جمله آنچه وي سربازان ايراني در سوريه خواند خاك اين كشور را ترك كنند. ايران همواره در اين سال‌ها تاكيد كرده كه مستشاران نظامي در سوريه دارد. عربستان سعودي و ايران هردو پس از نشست وين تهديد كرده بودند كه در صورت عدم سازنده بودن اين نشست‌ها در دور بعدي شركت نخواهند كرد. موضع‌گيري‌هاي الجبير و همچنين مقام‌هاي ايراني در خصوص مذاكرات سوريه اروپايي‌ها و امريكا را نگران سرنوشت مذاكرات سوريه كرده است. فيليپ هاموند، وزير خارجه انگلستان در مصاحبه با بلومبرگ موضع‌گيري الجبير در قبال نقش ايران در عربستان را «غيرواقع‌بينانه» توصيف كرده است. هاموند با اشاره به اين پيش‌شرط‌هاي الجبير كه پيش از آغاز هرگونه فرآيند سياسي در سوريه، «نيروهاي ايراني» و نفرات حزب‌الله لبنان بايد سوريه را ترك كنند، گفت: قطعا اين امر در واقعيت قابل دسترس نيست، بنابراين اگر هرچيزي را به اين مساله مشروط كنيم، تاحدي موهوم خواهد بود. هيچ كس نشست را ترك نكرد و اين خودش يك دستاورد است. نه براي ايراني‌ها و نه براي سعودي‌ها، انجام چنين بحث‌هاي مستقيمي ساده نيست.
رييس دستگاه ديپلماسي انگليس در بخش ديگري از مصاحبه گفته است كه موضع طرفين در مورد «موضوع كليدي» آينده بشار اسد رييس‌جمهور سوريه همچنان «بسيار بسيار دور از هم» است. طرف ايراني و روسي معتقدند كه بشار اسد بايد در انتخابات آتي در سوريه شركت داشته باشد، اما كشورهاي عربي و غربي با اين مساله مخالف هستند. در شرايطي كه هنوز تاريخ دقيقي براي نشست دوم سوريه با حضور تمام بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي اعلام نشده است اما دستاورد نشست اول براي ايران امتياز بزرگي بود و تقريبا در تمام 9 بند اين بيانيه، ملاحظه‌هاي ايران در نظر گرفته شده بود. ايران در شرايطي از نخستين نشست سوريه با دست پر بيرون آمد كه در هيچ كدام از نشست‌هاي ژنو 1 و 2 شركت نكرده بود و مفاد بيانيه‌هاي آن زمان را هم قبول نكرده بود. به نظر مي‌رسيد كه شوراي امنيت در حال مهيا كردن شرايط سوريه براي پيشبرد پروسه انتقال سياسي است كه به انتخاباتي جديد و تدوين قانون اساسي جديد منتهي شود. در شرايطي كه اين مسير طي شود پيروزي ديپلماتيك بزرگي براي ايران خواهد بود كه در چهار سال گذشته هموار تاكيد داشته است سرنوشت سياسي سوريه را مردم اين كشور بايد تعيين كنند.