نخستين اختلاف‌ها در اجراي بيانيه وين ميان تهران – رياض علني شد
اقدام‌هاي شتابزده عربستان و انتقاد شفاف ايران
گروه ديپلماسي| دو هفته پس از دومين نشست فراگير سوريه در وين هنوز قدم‌هاي جدي براي عمل به مفاد بيانيه پاياني آن نشست برداشته نشده است. بيانيه‌اي كه در آن بر لزوم پيشبرد فرآيند سياسي و برقراري آتش‌بس تاكيد شده بود هنوز در اجراي يك بند متوقف مانده و آن هم حمله به مواضع داعش است. 24 آبان ماه برابر با 14 نوامبر كمتر از 24 ساعت از حادثه تروريستي پاريس نگذشته بود كه هتل امپريال وين ميزبان وزراي امور خارجه 17 كشور حاضر در بحران سوريه شد تا راهي براي بحران‌هاي امنيتي در سرزميني پيدا كنند كه فعاليت‌هاي تروريست‌هاي آن از مرزهاي خاورميانه گذشته و به اروپا رسيده است. ميوه آن نشست تحت تاثير فضاي حزن‌آلود اتفاق‌هاي پاريس به ثمر نشستن بيانيه‌اي بود كه در آن براي نخستين‌بار جداول زماني براي پرونده سوريه تعيين شد. اما مهم‌ترين سرفصل‌هاي آن نشست چه بود: گفت‌وگوهاي سوري- سوري بايد تا اول ژانويه برگزار شود. ضرب‌الاجل زماني شش ماهه براي اصلاح قانون اساسي تعيين شد. ضرب‌الاجل ١٨ ماهه براي برگزاري انتخابات در سوريه مشخص و قرار شد دور بعدي رايزني‌هاي سوريه تا يك ماه ديگر در پاريس باشد. نشست 24 آبان دومين باري بود كه ايران به نشست سوريه دعوت شد و به گفته منابع ديپلماتيك تمركز هيات ايراني هم در آن نشست برقراري آتش‌بس در سوريه بود. با وجود آنكه قريب به دو هفته از آن نشست مي‌گذرد گزارش ويژه‌اي در خصوص عملكرد كشورهاي متفاوت براي پيشبرد مفاد بيانيه پاياني منتشر نشده است اما روز گذشته حسين امير عبداللهيان، معاون عربي و آفريقاي وزارت امور خارجه در اظهاراتي تلاش عربستان براي برگزاري نشست معارضان سوري در رياض را مغاير بيانيه وين ۲ دانست. امير عبداللهيان در اين خصوص مي‌گويد: اقدامات خارج از اين بيانيه مورد تاييد تهران نيست. اين قبيل اقدامات شتابزده غيرسازنده ارزيابي مي‌شود. در وين توافق شد كه نماينده دبيركل سازمان ملل در امور سوريه با مشورتي فراگير براي تعيين فهرست معارضان تلاش كند. عربستان، در پنج سال اخير پرونده مثبت و نقش سازنده‌‌اي در قبال مردم سوريه نداشته است.
به گزارش ديلي استار، رياض به دنبال برگزاري اين نشست در اواسط ماه دسامبر است. رياض اعتقاد دارد كه اين نشست مي‌تواند منجر به اتحاد اپوزيسيون و ورود آنها به پروسه گفت‌وگوهاي سوري – سوري شود. در بيانيه پاياني وين؛ گروه «بين‌المللي حمايت از سوريه» بر لزوم برگزاري مذاكرات رسمي ميان دولت سوريه و نمايندگان معارضين تحت نظارت سازمان ملل و در سريع‌ترين زمان ممكن، با تاريخ هدف يكم ژانويه، تاكيد كردند. همچنين اين گروه از تلاش‌هاي استفان دي ميستورا، نماينده ويژه سازمان ملل استقبال كرده و با وي براي گردهم آوردن فراگيرترين گروه ممكن از طيف‌هاي مختلف معارضين كه از سوي سوري‌ها كه در مورد نمايندگان‌شان در مذاكرات تصميم‌گيري كرده و موضع‌شان در مذاكرات را تعيين مي‌كنند، انتخاب شده‌اند، همكاري مي‌كند تا بتوان امكان آغاز فرآيند سياسي را ايجاد كرد. بر اساس اين بيانيه گروه‌هايي كه مقابل دولت سوريه براي رايزني‌هاي بين سوري خواهند نشست بايد چند ويژگي داشته باشند: تعهد بر اتحاد، استقلال، تماميت ارضي، نداشتن شاخصه قوميتي، اطمينان از دست نخورده ماندن نهادهاي دولتي و حفاظت از حقوق تمام سوري‌ها، فارغ از قوميت يا مذهب آنها.
عربستان سعودي در حالي عزم خود را براي برگزاري نشست معارضان سوري جزم كرده است كه هنوز ليست مشخصي از جريان معارضه در دست نيست. در بيانيه پاياني وين براي شناسايي معارضه‌اي كه مي‌تواند مقابل دولت مركزي براي مذاكره در خصوص آينده سوريه بنشيند مسووليتي به اردن داده شده بود. بر اساس آن بيانيه پادشاهي هاشمي اردن موافقت كرد كه كمك كند نمايندگان جامعه اطلاعاتي و نظامي تفاهمي مشترك از گروه‌ها و افرادي كه احتمالا بايد به عنوان تروريست معرفي شوند، تهيه كنند و به اين منظور تاريخ هدف براي تكميل آن زمان آغاز فرآيند سياسي تحت نظارت سازمان ملل، مقرر شد.
هرچند كه در دو نشست اخير سوريه تمام بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي حضور داشته‌اند اما به نظر مي‌رسد كه همكاري كشورهاي ايران، روسيه، امريكا و عربستان سعودي مي‌تواند منجر به تسريع روند شناسايي معارضه قابل مذاكره و آغاز روند رايزني‌هاي بين سوري شود. در حالي كه در دو نشست فراگير اول و دوم سوريه در وين نه نماينده‌اي از دولت سوريه حضور داشته است و نه نماينده‌اي از جريان معارضه، برخي از چهره‌هاي اپوزيسيون مي‌گويند كه مفاد بيانيه پاياني در خصوص سوريه چندان هم واقع‌بينانه نيست. به گزارش ديلي استار، سمير نشر از اعضاي ائتلاف ملي با رد بيانيه وين تاكيد مي‌كند كه اين بيانيه نمي‌تواند به راهكاري سياسي براي حل بحران سوريه بدل شود. وي در اين خصوص مي‌گويد: چگونه انتظار دارند كه پس از اتفاق‌هايي كه در چهار سال گذشته در سوريه رخ داده است، مردم به راحتي به خيابان بيايند، با هم روبوسي كنند و همه‌چيز تمام شود؟ ما براي رسيدن به پروسه برگزاري انتخابات آزاد و عادلانه به مدت زمان بيشتري در سوريه نياز داريم.
مثلث ايران، روسيه و سوريه فعال‌تر از هر ائتلاف ديگري است
در حالي كه كشورهاي عربي حاضر در دو نشست اخير وين تا به امروز دستاوردي در پيشبرد بيانيه پاياني وين 2 نداشته‌اند، بر حجم رايزني‌هاي ميان ايران، روسيه و عربستان افزوده شده است و فاصله زماني تماس‌ها و ديدارهاي مقام‌هاي سه كشور به چند روز رسيده است. پس از آنكه رييس‌جمهور روسيه در قالب سفري كه مشاور مقام معظم رهبري آن را راهبردي مي‌خواند به تهران آمد وزير امور خارجه سوريه به مسكو رفت تا از تازه‌ترين رايزني‌هاي ايران و روسيه در خصوص سوريه مطلع شود. با اين همه علي‌اكبر ولايتي، مشاور مقام معظم رهبري در امور بين‌الملل هم روز يكشنبه در سوريه با بشار اسد، رييس‌جمهور اين كشور ديدار كرد و در مصاحبه با خبرگزاري صدا و سيما تاكيد كرد كه بخش اعظمي از ديدار خصوصي وي با بشار اسد به شرح ماوقع ديدار پوتين با رهبري در تهران گذشته است.
برقراري آتش بس در سوريه در زمره مسائلي بود كه ايران در دومين نشست فراگير سوريه در وين بر آن بسيار تاكيد داشت اما ويژگي‌هاي اين آتش بس از نظر ايران چيست؟ علي‌اكبر ولايتي پس از ديدار با بشار اسد و همچنين مشاهده وضعيت دمشق از نزديك در اين خصوص مي‌گويد: ظاهر ادعاي سازمان ملل براي برقراري آتش‌بس در سوريه خوب است اما بايد ببينيم كه آتش‌بس چه معنايي دارد؟ اگر برقراري آتش‌بس به معناي فرصت احيا دادن به تروريست‌ها باشد قطعا قابل قبول نخواهد بود. در آتش‌بس معقول هر كسي كه اهل سوريه نيست و در داخل سوريه با به دست گرفتن اسلحه عليه مردم سوريه مي‌جنگد بايد از اين كشور بيرون رانده شود. كساني هم كه سوري هستند و در داخل سوريه به سر مي‌برند بايد اسلحه خود را زمين گذاشته و تحت نظارت نيروي قابل قبول بين‌المللي قرار بگيرند. يك طرف مذاكره سوري- سوري بايد دولت قانوني سوريه باشد و طرف ديگر هم معارضاني كه براي كشتار مردم بي‌گناه تفنگ به دست خود نگرفتند.