ساز ناكوك هسته‌اي فرانسوي‌ها
وزارت امور خارجه فرانسه مي‌گويد گزارش يوكيا آمانو بايد نيت هسته‌اي ايران در گذشته را به صراحت مشخص كند
گروه ديپلماسي| بازگشت فرانسه با كج‌تابي‌هاي هسته‌اي و شدت گرفتن گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي در خصوص سرنوشت پرونده فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته به سرفصل تازه‌اي براي اخبار ايران در چند روز گذشته در رسانه‌هاي بين‌المللي تبديل شده است. در شرايطي كه ايران و 1+5 پس از
10 سال مذاكره كه در دو سال اخير به شكل فشرده و هدفمند برگزار شده بود در چهاردهمين روز از ماه جولاي به توافق جامعي دست يافتند كه در سايه آن برنامه هسته‌اي ايران براي مدت 10 سال محدوديت‌هايي را تجربه خواهد كرد و تحريم‌هاي هسته‌اي ايران هم برداشته خواهند شد، پرونده ادعايي غرب در خصوص فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته بر اين همكاري جديد سايه انداخته است. نقشه راه و برنامه جامع اقدام مشترك هر دو در يك روز ميان تيم مذاكره‌كننده ايران از وزارت امور خارجه با وزراي امور خارجه 1+5 و علي اكبر صالحي رييس سازمان انرژي اتمي ايران و يوكيا آمانو، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به دست آمدند. هم برجام و هم نقشه راه مسير موفقيت‌آميزي را در چهار ماه گذشته طي كردند و در نتيجه آن برجام دو روز موفقيت‌آميز «قبول توافق» و «تصويب برجام» را از پشت سر گذراند و در مسير تحقق روز اجرا قرار گرفت. در مسير موازي سازمان انرژي اتمي هم طبق وعده داده شده در قالب نقشه راه به سوال‌هاي آژانس در خصوص فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته پاسخ داد و يوكيا آمانو به صراحت در گزارشي اعلام كرد كه روند طرح سوال از ايران و دريافت پاسخ به اتمام رسيده است. تيم مذاكره‌كننده ايران با توجه به سابقه همكاري نه چندان مثبت آژانس با كشورمان برنامه زمان‌بندي شده براي حركت آرام و منطقي اجراي تعهدهاي گام به گام خود را به گونه‌اي تنظيم كرد كه پس از مختومه اعلام شدن پرونده فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته كه غرب عنوان پي‌ام دي را به آن داده است، دو طرف براي ورود به فاز اجرا مهيا شوند. هنوز تا مقطع زماني اول ژانويه كه گفته مي‌شود مي‌تواند روز اجراي برجام باشد يك ماه زمان باقي است اما اظهارات اخير يوكيا آمانو مبني بر آنكه گزارش وي در خصوص فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته نه سفيد و نه سياه خواهد بود ابهام‌هايي را به وجود آورده است. موافقان توافق هسته‌اي مي‌گويند كه گزارش آمانو تصميم‌گيرنده نخواهد بود و اين شوراي حكام متشكل از 35 عضو است كه بايد در خصوص قطعنامه پيشنهادي از سوي 1+5 تصميم‌گيري كند. مخالفان و منتقدان برجام از فرصت به دست آمده استفاده كرده و ادعا مي‌كنند كه آمانو بناي خلف وعده را گذاشته و اين گزارش خاكستري مقدمه‌اي براي شكست اجراي برجام خواهد بود. مذاكره‌كنندگان ايران به صراحت مي‌گويند كه غرب ميان برجام و پرونده موسوم به پي‌ام دي بايد يكي را انتخاب كند و در شرايطي كه اين پرونده مختومه نشود ايران وفاي به تعهدهاي خود در سايه برجام را متوقف خواهد كرد. در همين زمينه منابع ديپلماتيك به خبرگزاري آسوشيتدپرس گفته‌اند كه مقام‌هاي ايراني در مذاكرات اخير با آژانس هم اين تهديد را به كار گرفته و در خصوص پيامدهاي عدم مختومه شدن پرونده فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته هشدار داده‌اند.
اصرار فرانسه بر انتشار جزييات
از انتشار سخنان يوكيا آمانو در خصوص گزارشي خاكستري قريب به يك هفته گذشته است كه سخنگوي وزارت امور خارجه فرانسه نخستين فردي از گردونه كشورهاي 1+5 است كه به صراحت در خصوص اين اظهارات موضع‌گيري مي‌كند. فرانسه كشوري كه در ذهن ايراني‌ها به عنوان مانعي بر سر راه شكل‌گيري زودتر توافقنامه موقت ژنو شناخته مي‌شود اين‌بار نيز در حالي كه پيش بيني مي‌شود گزارش يوكيا آمانو ظرف دو تا سه روز آينده منتشر شود مي‌گويد كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بايد كليه اطلاعات خود را در خصوص پي‌ام‌دي ارايه كند تا معلوم شود كه آيا ايران در گذشته فعاليت هسته‌اي مرتبط با توليد سلاح هسته‌اي داشته است يا نه؟
رويترز با انتشار سخنان آمانو در اين خصوص مي‌نويسد: گزارش يوكيا آمانو تيغي دو لبه است كه هم مي‌تواند مقدمه‌اي براي برداشته شدن تحريم‌هاي هسته‌اي ايران باشد و هم بستري براي متوقف كردن روند اجراي برجام. اگر فقط يكي از كشورهاي 1+5 هم مخالفت خود را با مختومه اعلام شدن پرونده فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته اعلام كنند خروجي شوراي حكام به كمك اجراي برجام نخواهد آمد.
فرانسه كه در جريان مذاكرات ايران و 1+5 هم شديد‌ترين مواضع را داشته است در جريان شكل‌گيري نقشه راه ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم ابراز نگراني كرده بود كه مساله مربوط به فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته به خوبي از سوي آژانس پوشش داده نشود. سخنگوي وزارت امور خارجه فرانسه در تازه‌ترين اظهارات خود روز گذشته تاكيد كرده بود كه آژانس بايد تمام جزييات لازم در خصوص فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته را در اختيار شوراي حكام قرار دهد. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در نوامبر 2011 گزارشي را منتشر كرده و در آن 12 مساله‌اي را مطرح كرده بود كه مي‌توانست نشان‌دهنده ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي ايران باشد. ايران همواره اين ادعاها را رد كرده و تاكيد داشته است كه آژانس بر اساس مدارك غيرمستدل و اطلاعات نادرست و ساخته شده پرونده مربوط به فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته را ساخته و پرداخته است. در حالي كه فرانسوي‌ها به صراحت در خصوص تبعات عدم انتشار گزارشي دقيق در خصوص برنامه هسته‌اي ايران در گذشته هشدار داده‌اند اما واشنگتن در اين مدت موضع‌گيري خاصي در اين مورد نداشته است. پس از اظهارات يوكيا آمانو در خصوص گزارش خاكستري، بسياري از منابع ديپلماتيك نزديك به آژانس اعلام كردند كه به احتمال بسيار زياد تكه‌هاي پازل به گونه‌اي كه در برجام تعيين شده كنار هم قرار خواهند گرفت و در نتيجه 1+5 در قطعنامه‌اي خواهان عدم بررسي بيشتر پرونده فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته خواهند شد كه به معناي مختومه شدن اين پرونده خواهد بود. در اين ميان به نظر مي‌رسد كه امريكايي‌ها هم ترجيح مي‌دهند چندان بر مساله‌اي در گذشته كه آژانس هيچگاه توان اثبات فني آن را نداشت، متمركز نشوند. اواسط ماه ژوئن و پيش از شكل‌گيري برجام بود كه جان كري، وزير امور خارجه امريكا اعلام كرد كه گزارش آژانس بايد تمام سوال‌ها را با جزييات در خصوص برنامه هسته‌اي ايران در گذشته پاسخ دهد. تنها چند هفته پس از اين اظهارنظر، رييس دستگاه ديپلماسي امريكا موضعي نرم‌تر و شايد هم نزديك‌تر به پذيرش واقعيت اتخاذ و تاكيد كرد كه واشنگتن بيش از آنكه متمركز بر اقدام‌هاي ايران در گذشته‌اي دور و نزديك باشد متمركز بر آينده برنامه هسته‌اي ايران است. اين اظهارات بلافاصله به چراغ سبز واشنگتن براي مختومه اعلام شدن پرونده فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته تعبير شد.
احتمال به تعويق افتادن روز اجراي برجام
پس از اظهارات يوكيا آمانو درخصوص گزارشي خاكستري، مقام‌هاي مذاكره‌كننده ايران از محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه تا سيدعباس عراقچي، رييس ستاد پيگيري اجراي برجام به صراحت اعلام كردند كه در شرايطي كه پرونده مربوط به فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در گذشته مختومه اعلام نشود، ايران گام آخر توافق هسته‌اي را اجرا نخواهد كرد. اين موضع‌گيري مقام‌هاي ايران در رسانه‌هاي بين‌المللي بازتاب بسيار داشت و در تازه‌ترين مورد اينترناشنال بيزينس تايمز در گزارشي نوشت كه درحالي كه ايران هزاران سانتريفيوژ خود را غيرفعال كرده است آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همچنان در حال بررسي فعاليت‌هاي گذشته هسته‌اي اين كشور و اتهامات مربوط به آن است. عدم برداشتن گام آخر برجام از سوي ايران تا مختومه اعلام شدن پرونده هسته‌اي ايران مي‌تواند اجراي توافق و متعاقب آن لغو تحريم‌ها كه بسياري از شركت‌هاي خارجي منتظر آن هستند را به عقب براند.
بيزينس تايمز در ادامه اين گزارش نوشت: از زمان حصول توافق در تابستان بسياري از شركت‌هاي خارجي در تدارك ورود به بازار ايران هستند و حتي پيش‌قراردادهايي نيز با طرف ايراني تنظيم كرده‌اند. با اين حال هنوز اين شركت‌ها اجازه ورود و تجارت با ايران را ندارند تا روز اجراي توافق كه مصادف با شروع لغو تحريم‌ها است، آغاز شود.
براساس اين گزارش، روز اجراي توافق نيز زماني مي‌آيد كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تاييد كند كه ايران همه گام‌هاي لازم كه در توافق هسته‌اي پيش‌بيني شده را برداشته است. با اين حال بعضي از شركت‌هاي خارجي از چندي قبل تجارت با ايران را آغاز كرده‌اند كه نقض قوانين تحريمي امريكا و اتحاديه اروپا محسوب مي‌شود. هنوز مشخص نيست كه طرفين توافق چه زماني روز اجراي توافق هسته‌اي را اعلام مي‌كنند. مقامات امريكايي مي‌گويند كه اين زمان ممكن است در ماه ژانويه باشد اما اگر ايران بخواهد بدون بسته شدن
پي‌ام دي به جلو حركت نكند روز اجراي توافق ممكن است به تاخير بيفتد.