لابي امريكا با مخالفان براي مذاكره بدون پيش‌شرط

كورسوي اميدها براي يك راه‌حل سياسي براي بحران سوريه بار ديگر در حال از دست رفتن است. گفت‌وگوهاي صلح ژنو3 كه بين هيات‌هاي نمايندگي دولت سوريه و مخالفان برنامه‌ريزي شده بود، 25 ژانويه هم برگزار نشد. محمد علوش از جيش‌الاسلام كه از سوي مخالفان مورد حمايت عربستان براي رهبري سياسي هيات مذاكره مخالفان انتخاب شده، از شروط تازه مخالفان براي قرار گرفتن در ميز مذاكره مي‌گويد. اين در حالي است كه دولت سوريه پيش‌تر تاكيد كرده بود حاضر به مذاكره با پيش شرط نيست. اما جان كري، وزير خارجه امريكا وعده داده است كه به زودي اين گفت‌وگوها برگزار خواهد شد. محمد علوش، مذاكره‌كننده ارشد هيات مخالفان سوريه تاييد كرده كه جان كري، وزير خارجه امريكا با مسوولاني از هيات عالي مذاكره‌كنندگان ديدار كرده تا بر آنها براي كنار گذاشتن خواسته‌هاي‌شان و رفتن به مذاكرات فشار بياورد.
آخرين مذاكرات دولت و مخالفان سوري در اين سطح سه سال پيش در كنفرانس موسوم به ژنو2 برگزار شد كه نتيجه‌اي جز تدوين يك جدول بي‌سرانجام نداشت. هنوز اولويت‌هاي دو طرف همان اولويت‌هاي 2012 است. دولت معتقد است سرنوشت رياست‌جمهوري سوريه در پاي صندوق راي مشخص مي‌شود و اولويت بايد مبارزه با تروريسم باشد، اما مخالفان همان پيش‌شرط كناره‌گيري بشار اسد از قدرت را دنبال مي‌كنند. استفان دي ميستورا، نماينده ويژه سازمان ملل در سوريه و وزارت امور خارجه امريكا نيز با مذاكرات ژنو بدون پيش‌شرط موافقت كرده‌اند و در ماه‌هاي اخير بعد از مذاكرات دسامبر در نيويورك، همه رايزني‌ها نيز براي برگزاري كنفرانسي با اين ويژگي بود.
دستاوردهايي كه مذاكرات غيرمستقيم تاكنون داشته؛ تصويب قطعنامه 2254 و تعيين چارچوب كلي براي‌گذاري 18 ماهه در سوريه و آتش‌بس در برخي مناطق محاصره شده و اهداي كمك‌هاي بشردوستانه سازمان ملل به غيرنظاميان قحطي زده است.
اما مهم‌ترين اختلاف قبل از پيش‌شرط مخالفان، اختلاف درباره تركيب نمايندگان آنها است. امريكا در برابر ليست منتشره از سوي مخالفان مورد حمايت رياض هيچ موضع رسمي تاكنون نداشته است اما روسيه خواستار تشكيل يك هيات مختلط از نمايندگان جناح‌هاي مختلف اپوزيسيون سوريه از جمله گروه‌هاي حاضر در كنفرانس دسامبر رياض و هيات تعيين شده توسط مسكو شده است. برخي رسانه‌ها گزارش داده‌اند كه هيات پيشنهادي مسكو شامل 15 تن مي‌شود كه از جمله آنها قدري جميل رييس حزب «مردم مي‌خواهند»؛ هيثم مناع، رييس جنبش «قمح»؛ رندا قسيس رهبر «جنبش براي جامعه كثرت گرا»، آمنه اوسي معاون وزير امور خارجه و عضو حزب اتحاد دموكراتيك (پ. ي. د)؛ سمير عيطه، عضو «منبر دموكرات» سوريه؛ و ريم توركماني از سازمان مدني است. با اين حال توركماني در گفت‌وگو با المانيتور مشاركت در هيات نمايندگي مخالفان را رد كرده است. اما 21 ژانويه رياض حجاب نماينده مخالفان سوري در نشستي خبري در رياض اعلام كرد از سوي اين گروه عميد اسعد زعبي به عنوان رييس تيم مذاكره‌كننده انتخاب شده است كه از نظاميان ارشد ارتش آزاد سوريه به حساب مي‌آيد. جرج صبرا رييس سابق شوراي ملي سوريه اصلي‌ترين گروه مخالفان سوري نيز نايب‌رييس اين تيم و محمد مصطفي علوش به عنوان مذاكره‌كننده ارشد خواهد بود. حجاب همچنين در حالي كه روسيه را متهم مي‌كرد كه در حال جلوگيري و پيشرفت مذاكرات است، تاكيد كرد كه جلوي هرگونه تلاش روسيه براي رد يا اضافه كردن فردي به تيم مذاكره‌كننده مخالفان سوري را خواهد گرفت. گفتني است در قطعنامه‌ 2254 كه به دنبال توافق وين ٣٠ اكتبر، در شوراي امنيت تصويب شده است نقشه راه براي حل بحران سوريه بدون اشاره به نام بشار اسد و ماندن يا رفتن وي نشده، ترسيم شده است. اين سند حاوي سه محور كلي مهم است:
1- حمايت از بيانيه ژنو 30 ژوئن 2012 و قطعنامه 2118 در سال 2013 كه تاكيد دارد نهاد انتقالي بايد فراگير و با قدرت اجرايي كامل با حفظ نهادهاي دولتي باشد.
2- حمايت از توافقات گروه حمايت بين‌المللي سوريه (ISSG) در نشست‌هاي 14 نوامبر و 30 اكتبر 2015 كه متضمن گام‌هاي اساسي براي پايان جنگ در سوريه و تكميل فرآيند سياسي است، از جمله آتش‌بس ميان حكومت و مخالفان در شش ماه، آغاز مذاكرات براي تهيه يك پيش‌نويس براي قانون اساسي جديد و برگزاري انتخابات زودهنگام در 18 ماه آينده
3- اعطاي نقش پيشرو براي پياده‌سازي توافقات اخير به سازمان ملل.
با اين حال بايد افزود هر چند كري مي‌گويد كه با دي ميستورا توافق كرده است كه تا قبل از مشخص شدن مواضع از سوي طرف‌هاي ذي‌ربط دعوتنامه‌اي براي شركت‌كنندگان در نشست ژنو ارسال نشود. اما برخي منابع از رزرو هتل براي مذاكره‌كنندگان در روز چهارشنبه خبر مي‌دهند.