هشدار مجازي به مسوولان
جواد آرين‌منش٭
از يك دهه قبل، اينترنت جهان را تبديل به دهكده‌يي كرد كه هر كس مي‌تواند با ديگران در نقاط مختلف به مبادله اطلاعات بپردازد. امروزه اما عرصه ارتباطات و اطلاعات از اين مرحله هم گذر كرده است. شبكه‌هاي اجتماعي تبديل به وسايلي شدند براي ارتباط گسترده مردم با يكديگر. استفاده‌كنندگان عمده اين شبكهها جوانان هستند و طبيعي است كه در شرايط امروز ايران كه مسائل و مصايب اقتصادي تبديل به دغدغه اصلي جامعه و جوانان شده است، هر فضايي تبديل به زمينه‌يي براي بيان اين مشكلات شود. با فن تحليل محتوايي و بررسي شبكه‌هاي اجتماعي به راحتي مي‌توان دريافت كه مشكلات نسل جوان، اقتصادي است و در اين شبكهها واقعيت‌هاي امروز رد و بدل مي‌شود. شوخي‌هايي كه مردم در اين شبكهها نسبت به مسائل اقتصادي بيان مي‌كنند مشكلات اين قشر است كه با زبان طنز بيان مي‌شود. جواناني كه بارها حرف‌هاي غيرواقعي شنيده‌اند، توانسته‌اند يكديگر را در فضاي مجازي بيابند و با زباني طنز به نقد وضعيت موجود بپردازند. اشتباه است اگر طنزهايي كه در اين باره مطرح مي‌شود را صرفا سرگرمي تصور كرد. سرگرمي هم از عوامل حضور مردم در شبكه‌هاي مجازي است اما طنزپردازي صرفا سرگرمي نيست بلكه نوعي شيوه برخورد با مسائل روز هم هست. برخورد طنزآميز و غيرمستقيم با مشكلات روزمره تنها به امروز يا دوران اخير هم مربوط نيست. ريشه تاريخي اين مساله به تاريخ كهن بازمي‌گردد. در دوران پس از اسلام هم هرگاه فضا براي بيان انتقادات مهيا نبود به برخورد غيرمستقيم رو آورده مي‌شد. مانند صحيفه سجاديه كه تماما از دعاهاي مختلف تشكيل شده اما در ميان آن از بيان آرمان‌ها و نقد غيرمستقيم وضعيت موجود خودداري نشده است.
شعر، دعا، طنز و هجويات از جمله شيوه‌هاي غيرمستقيم وضعيت روز بوده كه هر كدام در دوره‌يي باب شده است. تفاوت عمده اين شيوه در شرايط امروز در مقايسه با گذشته، نقش چشمگير توده‌هاي جامعه در استفاده از اين شيوه است كه مديون شبكه‌هاي اجتماعي است. مسوولان با توجه به اين شرايط بايد توجه داشته باشند كه گفته‌هاي آنان در حافظه جمعي باقي مي‌ماند و در صورت عمل نكردن به وعده‌هاي خود، دستمايه طنزهاي متعدد خواهند شد.
٭ جامعه‌شناس