سي‌ام ارديبهشت سال 1393 بود كه رهبر معظم انقلاب، سياست‌هاي كلي جمعيت را به روساي قواي سه‌گانه و رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام ابلاغ كردند. 3 بند ابتدايي از 14 بند سياست‌هاي ابلاغي به حمايت و كمك به زوج‌هاي نابارور و توانمندسازي آنها براي تحكيم نظام خانواده اختصاص داشت. اين تاكيدهاي بي‌شمار مقام معظم رهبري بر تسهيل تشكيل خانواده و افزايش جمعيت در جامعه ايراني به حدي بود كه موجب شد ستاد اجرايي فرمان حضرت امام (ره) نيز از طريق بنياد بركت تلاش كند تا زمينه‌هاي اجراي اين سياست را در قالب طرح «بركت خانواده» با هدف حمايت از درمان زوج‌هاي نابارور مناطق محروم كشور فراهم آورد.
اكنون پس از گذشت يك سال از اجراي طرح «بركت خانواده» در روستاهاي محروم به سراغ مهندس سيد عبدالله عمادي، مديرعامل شركت خدمات بيمه بركت و مسوول طرح «بركت خانواده» رفتيم تا درباره اين طرح بيشتر صحبت كنيم.
طرح بركت خانواده دقيقا چيست و از چه زماني آغاز شده است؟
همان طور كه مي‌دانيد يكي از سياست‌هاي اصلي نظام جمهوري اسلامي در سال‌هاي اخير حمايت از افزايش جمعيت و تحكيم بنيان خانواده به‌ويژه در بين جوانان است. در همين راستا، ستاد اجرايي فرمان حضرت امام (ره) به عنوان يكي از بخش‌هاي حمايتي كشور، در زمينه‌هاي اجتماعي و اقتصادي خود را موظف به كمك براي اجراي هرچه بهتر اين سياست مي‌داند و به همين جهت حمايت از زوج‌هاي نابارور كم‌بضاعت در مناطق محروم و روستايي را به عنوان هدف خود تعيين كرده است. برنامه‌ريزي براي انجام اين كار از دي ماه سال 1393 آغاز شده و از فروردين ماه سال 1394 طرح به طور رسمي اجرا و در حال انجام است.
دقيقا در اين طرح چه خدماتي به زوج‌هاي نابارور ارايه مي‌كنيد؟
دستاوردهاي جديد پزشكي نشان مي‌دهد كه يكي از بهترين روش‌هايي كه به باروري زوج‌هاي نابارور كمك مي‌كند، طرح «آيوياف» يا لقاح خارج از رحم است. در اين روش، اسپرم و تخمك زوج نابارور، استخراج و در محيط آزمايشگاهي با هم تركيب و سلول جنيني حاصل از اين لقاح به روش خاصي به رحم مادر منتقل مي‌شود؛ از 37 سال پيش كه نخستين نوزاد با استفاده از «آيوياف» متولد شد، اين روش درماني اميد تازه‌اي براي زوج‌هاي نابارور به وجود آورده است. ميزان موفقيت اين روش به عوامل مختلفي از قبيل شرايط آزمايشگاه جنين‌شناسي، دقت متخصص در روند درمان و سن زن بستگي دارد. در طرح «بركت خانواده» نيز پس از شناسايي زوج‌هاي نابارور در مناطق روستايي و محروم، آنها با اين شيوه آشنا و هزينه‌هاي درمان‌شان تا رسيدن به نتيجه پرداخت مي‌شود.
هزينه‌هاي درمان زوج‌ها از طريق اين روش چقدر است و بنياد بركت چه ميزان از آن را پرداخت مي‌كند؟
هزينه‌هاي درمان در بيمارستان‌هاي دولتي و خصوصي تفاوت دارد. بنياد بركت در اين طرح براي هر زوج پنجاه ميليون ريال در نظر گرفته است.
زوج‌هاي نابارور بايد چه شرايطي داشته باشند تا بتوانند تحت پوشش اين طرح قرار بگيرند؟
يكي از شرايطي كه به آن اشاره شد، سكونت زوج‌ها در مناطق محروم و روستايي است و بنياد بركت طبق برنامه از اين زوج‌ها حمايت مي‌كند. شرط دوم اين است كه سن خانم‌ها تا سي و پنج سال باشد چون «آيوياف» معمولا تا اين سن موثر است و در سنين بالاتر امكان موفقيت آن پايين مي‌آيد و شرط سوم اينكه مطمئن شويم زوج‌هاي معرفي شده به بنياد بركت امكان پرداخت هزينه‌هاي درمان را ندارند و براي تامين مخارج اين روش با مشكل مواجه‌اند.
به فرض كه يك زوج تمام اين شرايط را داشت، بايد دقيقا به كجا مراجعه كند و در خواستش را ارايه دهد؟
در اين طرح، بنياد بركت با تشكيل كارگروهي مشترك با واحد خانواده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، اقدام به طراحي و تهيه دستورالعمل نحوه شناسايي و ارجاع زوج‌هاي نابارور ساكن در مناطق محروم و كم‌تر توسعه‌يافته كشور از طريق شبكه‌هاي بهداشت و درمان روستايي و معرفي آنها به مراكز معتبر درمان ناباروري كرده است. در واقع بنياد بركت به طور مستقيم وارد روند شناسايي نمي‌شود؛ اين وظيفه خانه‌هاي بهداشت است كه زوج‌هاي نابارور نيازمند روستايي را به ما معرفي كنند. بنابراين افرادي كه شرايط اوليه را كه به آنها اشاره شد، دارند، مي‌توانند به خانه‌هاي بهداشت در محل زندگي‌شان در مناطق محروم و روستايي مراجعه كنند تا پس از معاينه درخواست‌شان ثبت شود. سپس پرونده‌هاي آنها مورد بررسي قرار مي‌گيرد و در صورت داشتن شرايط لازم، آنها را به بيمارستان‌هايي كه وزارت بهداشت براي اين طرح در نظر گرفته است، معرفي و هزينه‌هاي‌شان را پرداخت مي‌كنيم.
پس افراد نيازمند در مناطق شهري تحت پوشش اين طرح قرار نمي‌گيرند؟
وظيفه حمايت از زوج‌هاي نابارور در مناطق شهري بر عهده كميته امداد و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي گذاشته شده و قرار است بنياد بركت فقط روي مناطق محروم و روستايي متمركز باشد.
آيا همه مناطق روستايي در كشور تحت پوشش طرح «بركت خانواده» قرار گرفته‌اند؟
خير، در حال حاضر 13 استان تحت پوشش طرح «بركت خانواده» قرار دارند كه عبارتند از: خراسان شمالي، رضوي و جنوبي، كرمانشاه، لرستان، خوزستان، كهگيلويه و بويراحمد، آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي، اردبيل، مازندران، گيلان و گلستان. البته به زودي استان‌هاي فارس، اصفهان و يزد هم به اين طرح افزوده مي‌شوند. در استان تهران هم براي تحت پوشش قرار گرفتن زوج‌هاي نابارور كم‌بضاعت در حاشيه شهرها، قرارداد همكاري با يك بيمارستان بسته شده و به واجدان شرايط خدمات ارايه مي‌شود.
در مدت اجراي يك ساله اين طرح، از چند زوج حمايت شده و چند نفر از آنها توانسته‌اند صاحب فرزند شوند؟
از سال گذشته تا به حال حدود دو هزار زوج شناسايي شده و هزار زوج به مراكز درماني معرفي شده‌اند. تعدادي از اين زوج‌ها در حال طي مراحل مقدماتي مثل نمونه‌گيري و آزمايش‌هاي اوليه هستند و برخي نيز در حال گذراندن روند درمان هستند كه 35 مورد به بارداري منتهي شده و منتظر تولد فرزندشان هستند. همچنين هشت نوزاد طرح «بركت خانواده» به اين روش تاكنون به دنيا آمده‌اند. بزرگ‌ترين آنها شش ماهه است و آخرين نوزادان نيز يك دوقلوي دختر بودند كه هفته گذشته در استان گلستان متولد شدند.
در كل چند بيمارستان در كشور مشغول اجراي اين طرح هستند؟
هفت بيمارستان در پنج نقطه؛ روش ما اين است كه پس از شناسايي و تاييد زوج‌ها آنها را به نزديك‌ترين مركز درماني شهري طرف قرارداد با بنياد بركت معرفي مي‌كنيم.
آيا زوج‌ها پس از باروري هم تحت حمايت قرار مي‌گيرند يا نه؟
بله، ما زوج‌ها را تا زمان زايمان و حتي پس از آن اگر خودشان و نوزادان‌شان نياز به درمان داشته باشند، حمايت مي‌كنيم كمااينكه تاكنون برخي از نوزادهايي كه زودتر از 9 ماه به دنيا آمده‌اند و نياز به مراقبت‌هاي ويژه داشتند، مورد حمايت قرار داديم و هزينه‌هاي درماني آنها را پرداخت كرديم.
در كل بنياد بركت چه ميزان اعتبار براي اين طرح در نظر گرفته است؟
تاكنون 100 ميليارد ريال اعتبار براي اجراي اين طرح در نظر گرفته شده كه البته براي سال‌هاي آينده قابل افزايش خواهد بود. ما اميدواريم بنياد بركت بتواند با اين طرح، آرزوي بچه‌دار شدن تمامي زوج‌هاي ناباروري كه به دليل مشكلات مالي توانايي تامين هزينه‌هاي درمان ناباروري را ندارند به واقعيت تبديل كند.