تركمنستان، بازنده دوئل گازي
تركمن‌ها در انتقال گاز به ايران عهد شكني كردند. دو روز است كه اين خبر در صدر اخبار قرار گرفته و مايه تاسف شده است. تاسف از اين جهت كه در سردترين روزهاي سال، هموطنان شمالي در غني‌ترين كشور گازي دنيا، با دلهره قطع گاز دست و پنجه نرم مي‌كنند. چندي پيش به دنبال اشتباهات دولت گذشته، تركمنستان همچون سال‌هاي گذشته از آغاز فصل سرما استفاده كرده و مطالبات غيرمنطقي گذشته خود را تكرار كرد؛ مطالباتي كه حتي حاضر نشدند، نحو محاسبه و پرداخت آن را در دادگاه‌هاي بين‌المللي بررسي كنند. با اين حال ايران به رسم همسايگي پذيرفت بخشي از اين مطالبات را به طور قسطي بپردازد تا رابطه خود را با همسايه شمال شرقي خود حفظ كند. مجيد بوجارزاده، سخنگوي شركت ملي گاز به «اعتماد» مي‌گويد: « در حال حاضر نه تنها مشكل قطعي گاز در بخش شمال و شمال شرقي كشور وجود ندارد بلكه نيازي به گاز وارداتي از تركمنستان هم وجود ندارد. » كارشناسان مي‌گويند، با در نظر گرفتن اهميت جغرافيايي ايران به نظر مي‌رسد بازنده اين خلف وعده تركمنستان باشد، زيرا براساس قوانين بين‌المللي، ايران مي‌تواند بابت عهد شكني تركمن‌ها درخواست غرامت كند.
البته چندي پيش زماني كه موضوع تمديد پنج ساله قرارداد گازي بين ايران و تركمنستان مطرح شد، مديرعامل شركت ملي گاز ايران از گسترش همكاري‌هاي تهران و عشق آباد خبر داد و گفته بود: قرارداد واردات گاز از تركمنستان تا پنج سال آينده برقرار است. با اين حال در سفري كه حميدرضا عراقي، مديرعامل شركت ملي گاز در پايان هفته گذشته به تركمنستان داشت، بر روابط دوجانبه بر اساس حسن همجواري و استراتژي‌هاي دو كشور براي مشاركت در تجارت جهاني گاز تاكيد شده بود اما هنوز چند روزي از اين تفاهم نگذشته بود كه خبر توقف صادرات گاز تركمنستان به سمت ايران همه را شوكه كرد. با توجه به اينكه ايران بزرگ‌ترين ذخاير گازي قابل استحصال جهان را در اختيار دارد، چانه‌زني بر سر واردات گاز به ايران آن هم در دقيقه 90 اندكي به مذاق ناخوشايند مي‌آيد. اگرچه نمي‌توان منكر تلاش مجموعه وزارت نفت براي گازرساني به مناطق كمتر توسعه يافته كشور شد، اما حل چنين مشكلي بي‌شك در گرو هماهنگي وزارت نفت و دستگاه ديپلماسي است. هرچند كه بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت امورخارجه درباره قطع گاز از سوي تركمنستان مي‌گويد كه اين موضوع سياسي نيست. قاسمي ديروز در همين رابطه توضيح داد: بحث همكاري‌هاي ايران و تركمنستان درباره گاز موضوع جديدي نيست. شروع اين همكاري‌ها به سال ۱۳۷۵ بازمي‌گردد. در سال ۱۳۸۵ به نقطه جديدي از همكاري‌ها رسيديم كه تركمني‌ها قيمت خود را افزايش دادند و ما نيز تحت شرايطي اين مساله را پذيرفتيم.
او با اشاره به مذاكرات جديد ايران و تركمنستان درباره قيمت گاز اظهار داشت: در اين باره دو نگاه وجود داشت. نگاه خوش‌بينانه اين بود كه طرفين با يكديگر به تفاهم برسند اما اين تصور هم قابل پيش‌بيني بود كه به نتيجه نرسيم و لذا تهميدات لازم طراحي شده بود و اين فرض كه امكان عدم تفاهم وجود دارد را مدنظر قرار داديم و تمهيدات لازم را فراهم كرديم.
سخنگوي وزارت امور خارجه با بيان اينكه ميزان گاز دريافتي زياد نيست و رقم مشخص است، تصريح كرد: شايد ميزان گاز دريافتي ما نسبت به ميزان مصرفي در داخل كشور، دو سه درصد باشد كه با صرفه‌جويي اين مساله قابل تامين است.
قاسمي با بيان اينكه ما اين موضوع را سياسي نمي‌دانيم و من نمي‌خواهم اين موضوع را از ابعاد سياسي ببينيم، خاطرنشان كرد: اين بحث، بيشتر بحثي فني و مالي است كه ميان دو شركت گاز ايران و تركمنستان است و با درايتي كه وجود خواهد داشت با كشور همسايه خودمان به شكل مرضي‌الطرفين به نتيجه برسيم.
با وجود قطع گاز تركمنستان، فرماندار بابل گفته است كه تاكنون هيچ مشكلي مبني بر قطعي يا افت فشار گاز در مناطق شمالي كشور گزارش نشده است. اگرچه موضوع در كمپين « كاهش مصرف گاز» هم اين روزها داغ شده، اما به نظر مي‌رسد هنوز براي پرداختن به اين موضوع نياز به زمان بيشتري است.