اجراهاي بين‌المللي سالن تئاتر باران در راه است
تولد اديت پياف و اجراي كابوكي ژاپني در تهران
بابك احمدي
با افزايش سالن‌هاي نمايشي در چندسال گذشته رقابت بين اداره‌كنندگان اين مجموعه‌ها رفته‌رفته شكل و شمايل جدي و حرفه‌اي‌تري به خود مي‌گيرد. برهمين اساس مسوولان هريك از سالن‌ها تلاش مي‌كنند به شيوه‌هاي گوناگون از جمله مشورت با هنرمندان اين عرصه يا بررسي تجربه‌هاي كمپاني‌هاي تئاتري خارجي كيفيتي متفاوت در اختيار مراجعه‌كنندگان خود قرار دهند. به نظر مي‌رسد سالن تئاتر باران در سال‌هاي اخير به شيوه‌هاي گوناگون خود را از هم‌صنفي‌هايش جدا كرده است. اداره كل هنرهاي نمايشي نيز آنچه در توان داشته را صرف حمايت از فعاليت‌هاي هنري و آموزشي سالن‌هاي تازه تاسيس تئاتري كرده و سه چهار سالي است پشتيباني از فعاليت‌هاي مشابه را در دستور كار دارد. سالن‌هايي مانند تماشاخانه سه نقطه، باران و تئاتر مستقل از جمله مجموعه‌هايي هستند كه حداقل از اين نظر با يكديگر در رقابت به سرمي‌برند ولي با بررسي جوانب گوناگون آموزشي يا ارتقاي روابط بين‌المللي باز اين سالن باران است كه گوي سبقت را از ديگران ربوده و گام‌هاي جدي‌تري در جهت نزديك شدن به يك «كمپاني» تئاتري با كاركردهاي متفاوت برداشته است. به عنوان نمونه سال گذشته بود كه مسوولان اين سالن از رايزني و بستن قرارداد با تئاتر پوتلچ ايتاليا خبر دادند و در ادامه نيز نمايش «بيست هزار فرسنگ زير دريا» با عوامل خارجي خود به ايران سفر كرد و در سالن باران روي صحنه رفت. برپايي كارگاه آموزشي و اعزام هنرجو از ايران به ايتاليا يكي ديگر از نتايج همين قرارداد همكاري بود. سالن باران در جريان برپايي نوزدهمين جشنواره بين‌المللي تئاتر دانشگاهي ايران ميزبان تعدادي از اجراهاي دانشجويي و برپايي كارگاه‌هاي آموزشي خارجي شد. آن‌هم در شرايطي كه مدتي قبل اقدام به برگزاري جشنواره تئاتر دانشجويي باران كرده بود. سالن تئاتر باران در تازه‌ترين همكاري‌اش با كمپاني ايتاليايي ميزبان نمايش «يكصدمين سالگرد تولد اديت پياف» خواننده فرانسوي است كه با ايفاي نقش «ناتالي منتا» از ۱۲ تا ۱۵ ارديبهشت‌ماه (۴ اجرا) ويژه بانوان در تئاتر باران روي صحنه مي‌رود. چنانچه از عنوان برمي‌آيد اين نمايش روايتگر زندگي اديت پياف يكي از معروف‌ترين چهره‌هاي هنري جهان است كه به تهيه‌كنندگي كمپاني تئاتر پوتلچ و كارگرداني «پينو دي بودو» و حمايت كمپاني تئاتر باران روي صحنه مي‌رود. اديت پياف، خواننده فرانسوي و از چهره‌هاي شاخص در دهه‌هاي ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ بود. دو ترانه «زندگي به‌رنگ صورتي» و «هيچ پشيمان نيستم» او از شهرتي جهاني برخوردار است. طبق برنامه‌ريزي‌ها قرار است در ادامه نيز نمايش‌هاي خارجي ديگري با رويكردهاي متفاوت در زمينه كارگرداني و اجرا در اين سالن روي صحنه بروند. به عنوان نمونه نمايش «ساكورا: شكوفه آلبالو» «مرثيه؛ هيروشيما-ناگاساكي» محصول كشور ژاپن با اجراي «كئين يوشيمورا» از ۳ تا ۱۱ ارديبهشت ساعت۱۹ روي صحنه مي‌رود. همچنين نمايش «عاج معلق» - SUSPENDED TREAD به كارگرداني پينو دي بودو نيز در همين تاريخ از ساعت 21 در تئاتر باران اجرا مي‌شود. اين نمايش بر گرفته از رمان «برف» ماجراي يك سامورايي سالخورده، يك جوان شاعر ژاپني و يك دختر بندباز فرانسوي را روايت مي‌كند. براساس اطلاعات منتشر شده توسط گروه در اين اجرا «ملاقاتي شاعرانه بين دو بازيگر (زن) با فرهنگ شرقي و غربي رخ مي‌دهد و شاهد تبادل علم، اخلاق و تجربه ميان آنها خواهيم بود.»
خيام وقاركاشاني از مديران تئاتر باران درباره همكاري با تئاتر پوتلچ و رويكرد نمايش‌هاي خارجي انتخاب شده مي‌گويد: «در دوره قبل همكاري بسيار درخشاني در زمينه برگزاري كارگاه آموزشي با حضور اين گروه اتفاق افتاد. اما در دوره جديد هنرمند ژاپني كه به ايران سفر خواهد كرد كه يك بازيگر با تجربه بسيار حرفه‌اي و متخصص تئاتر ژاپن است. اجراي اين هنرمند را در ايتاليا ديدم و تاكيد دارم فقط گريم و شيوه پوشش لباس – كيمونو- اين هنرمند خودش تجربه‌اي به يادماندني خواهد بود. اجراي كابوكي مثل خواب است و من شك ندارم تماشاگران تجربه اجرايي متفاوتي را شاهد خواهند بود.»
مدير سالن تئاتر باران كاستي‌هاي حمايتي را يكي از مشكلات سر راه سالن‌هاي خصوصي براي دعوت‌هاي بين‌المللي دانست. «شنيده‌ام باربا براي حضور در ايران روزي 10 هزار يورو به دولت پيشنهاد داده بود يا گروه‌هاي حرفه‌اي ديگر مبالغ بسيار هنگفتي از ما درخواست مي‌كنند ولي در اين اجراها همكاري بسيار زيادي صورت گرفت. بايد بگويم هنرمندان خارجي بيشتر مشوق ما بودند تا هموطنان‌مان در ايران. به محض اينكه سفر اين هنرمندان به پايان برسد برنامه‌ريزي براي اعزام هنرجو به ايتاليا در دستور كار قرار مي‌گيرد.»
وقاركاشاني دعوت از استاد بزرگ، كمديا دلارته ايتاليايي و مدرس دانشگاه رم، همچنين دعوت از يوجينو باربا براي حضور در ايران را از جمله برنامه‌هاي آينده اين سالن عنوان كرد. «ديگر هنرمندان نيز در گام‌هاي بعد به كشور ما سفر خواهند كرد. اينها خانواده‌اي تشكيل داده‌اند كه ما به قولي از ظرفيت‌هاي اين خانواده استفاده مي‌كنيم.»
تئاتر پوتلچ در سال ۱۹۷۶ توسط پينو دي بودوو دنيلا رنيلي تاسيس شد. نام كمپاني از مطالعات انسان‌شناسي پايه‌گذارانش آمده كه در زبان بوميان شمال‌غربي امريكا به معني مراسم هديه رايگان است كه با غلبه بر قوانين بازار و سود به هديه‌دهندگان و دريافت‌كنندگان هدايا اعتبار مي‌بخشد. كار كردن روي جوهر فني تئاتر، شناسايي بازيگران و تركيب‌بندي دراماتيك از نظر حركات فيزيكي به عنوان يك خودآموز مداوم معني شده است، فراتر از مرزهاي ايده نهادينه تئاتر، در مقايسه با سيرك، رقص و پرفرمنس موزيكال، از طريق تجربه مداوم سفر و تماس در اين زمينه با فرهنگ اروپايي، آسيايي و امريكاي لاتين. هويت هنري پوتلچ نشانگر توليد همزمان نمايش‌هاي سالني و خياباني و راه‌اندازي طرح‌هاي آموزشي كه تركيبي از تكنيك‌هاي بيانگرانه و نمايشي است، در يك تبادل مداوم مقاصد و ابزارآلات با گروه‌هاي ملي و جهاني، در جهت ساخت يك پروفايل حرفه‌اي، قابليت عرضه نمايش براي تمامي اقشار را دارد.»