تزريق «اميد» به ميادين مشترك

گروه اقتصادي

28 ميدان مشترك نفتي و گازي با كشورهاي همسايه، خصوصا وقتي در همه اين ميادين سرعت برداشت ايران پايين‌تر از همسايه‌هاست، يكي از چالش‌هاي اصلي وزارت نفت در دو دهه اخير محسوب مي‌شود. پس از آنكه دولت يازدهم، فازهاي نيمه تمام پارس جنوبي را به پايان رساند و ميزان برداشت ايران از ميدان مشترك گاز با قطر برابر شد، حالا دولت تصميم گرفته تا پايان دولت دوازدهم تكليف تمامي ميادين مشترك نفتي را روشن كند.
اين خبر را چند روز پيش بيژن زنگنه، وزير نفت اعلام كرد. آن‌طور كه زنگنه گفته اين تعيين تكليف به معناي تكميل برداشت يا برابر شدن سرعت برداشت از اين ميادين نيست، زيرا حتما 4 سال براي جبران عقب‌ماندگي‌هاي دهه‌هاي گذشته زمان كوتاهي است. آنچه دولت براي آن برنامه‌ريزي كرده، سپردن هر ميدان به سرمايه‌گذاران است؛ اين سرمايه‌گذاري مي‌تواند با كمك بخش خصوصي صورت بگيرد يا از طريق جذب سرمايه‌گذاري خارجي يا تركيبي از اين دو باشد. مهم اين است كه اولويت اصلي دولت دوازدهم در حوزه وزارت نفت تعيين شده است؛ چه آنكه بخش عمده‌اي از درآمد كل كشور توسط درآمدهاي نفت و گاز تامين مي‌شود. طبق آخرين آمارها، ايران رتبه چهارم توليد نفت و مقام دوم توليد گاز را در جهان داراست. اما ازسويي ايران ميادين مشترك زيادي با كشورهاي ديگر دارد كه طبق يك قاعده كلي، هر كشوري كه بتواند نفت و گاز بيشتري از حجم كل را برداشت كند، مي‌تواند درآمد بيشتري را كسب كند. همچنين بيشتر منابع ايران در نوار غربي و جنوبي كشور تا آب‌هاي گرم درياي عمان قرار گرفته است.
هم‌اكنون ايران 28 ميدان مشترك هيدروكربوري شامل 18 ميدان نفتي، چهار ميدان گازي و 6 ميدان نفت و گاز با هفت كشور همسايه در اختيار دارد كه در اين بين، ميادين مشترك نفت و گاز ايران 15 مخزن در آب‌هاي خليج فارس و 13 مخزن در خشكي قرار گرفته‌اند. 12 حوزه در مرز مشترك با عراق، 7 مخزن در مرز مشترك با امارات، 4 مخزن مشترك با عربستان سعودي، 2 مخزن مشترك با قطر و عمان و يك مخزن مشترك هيدروكربوري با كويت و تركمنستان در اختيار دارد.
همچنين برداشت عربستان از چهار ميدان نفتي مشترك با ايران بيش از 10 برابر است كه روزانه 405 هزار بشكه در مقابل 42 هزار بشكه و عراق از 12 ميدان مشترك با ايران 259 هزار بشكه در مقابل 130 هزار بشكه برداشت مي‌كند. در پارس جنوبي نيز كه به عنوان بزرگ‌ترين ميدان مستقل گازي جهان معرفي شده است، قطر با حفر بيش از 160 حلقه چاه نزديك به 425 هزار بشكه در روز نفت سنگين برداشت مي‌كند و درحال برنامه‌ريزي براي رساندن توليد نفت از لايه نفتي پارس جنوبي به 520 هزار بشكه در روز است.

وضعيت توليد ايران از دو ميدان نفتي مشترك
نفت درجاي در ميادين مشترك ياران شمالي و ياران جنوبي به ترتيب يك ميليارد بشكه و ۶۰۰ ميليون بشكه تخمين زده شده كه تاكنون 04/1 ميليون بشكه نفت خام از ميدان ياران شمالي برداشت شده است.
ميدان ياران شمالي در ۱۳۰ كيلومتري جنوب غربي اهواز، (غرب رودخانه كارون) و در غرب ميدان آزادگان جنوبي در نقطه صفر مرزي با كشور عراق، در محدوده طلاييه قرار گرفته است به طوري كه قسمت اعظم ميدان در كشور عراق واقع شده است. فاز توسعه اين ميدان به‌صورت بيع متقابل انجام شده است.
به اين ترتيب نفت درجاي ميدان ياران شمالي يك ميليارد بشكه نفت (نفت سنگين سروك)، ضريب برداشت ۵ درصد، تعداد چاه حفرشده ۲۰ حلقه، توليد روزانه ۳۰ هزار بشكه نفت خام و توليد بالقوه ۳۵ هزار بشكه در روز است.
تاكنون 04/1 ميليون بشكه نفت خام معادل حدود ۵۵ ميليون دلار درآمد از ميدان ياران شمالي برداشت شده و سرمايه‌گذاري اوليه ۶۴۵ ميليون دلار و سهم ايراني طبق قرارداد ۵۱ درصد است.
ازسوي ديگر ميدان ياران جنوبي در ۱۳۰ كيلومتري غرب اهواز در منطقه مرز مشترك ايران و عراق (محدوده طلاييه) و در جنوب غرب كشور واقع شده است.
توسعه اين ميدان از محل منابع داخلي شركت ملي نفت ايران و به صورت پروژه‌هاي EPC و EPD صورت گرفته است. ميزان نفت درجاي ميدان ياران جنوبي 6/0 ميليارد بشكه (نفت از لايه سروك و كژدمي)، ضريب برداشت از اين ميدان هفت درصد، تعداد چاه حفر شده ۱۸ حلقه و توليد روزانه ۲۵ هزار بشكه نفت خام در روز در فاز يك است.
توليد زودهنگام ياران جنوبي روزانه ۱۰ هزار بشكه نفت خام بوده تا پايان ارديبهشت سال جاري بوده است. شروع پروژه طرح توسعه ميدان ياران جنوبي از تيرماه ۱۳۹۲ به سرمايه‌گذاري اوليه ۷۹۱ ميليون دلار بوده و درحال حاضر شش دستگاه دكل فعال در اين ميدان قرار دارد.

درآمد دولت از ميدان نفتي يادآوران
برداشت از ميدان نفتي يادآوران كه از ميادين مشترك نفتي ايران با عراق است، تاكنون ۶۵ ميليون بشكه نفت خام معادل 2/3 ميليارد دلار درآمد براي كشور بوده است. درحال حاضر برداشت از اين ميدان با ظرفيت ۱۱۰ هزار بشكه در روز در سرويس بوده و پيش‌بيني مي‌شود توليد از آن در فاز دوم تا سقف ۴۵۰ هزار بشكه در روز افزايش يابد.
ميدان نفتي يادآوران كه از ميادين نفتي مشترك با عراق به شمار مي‌رود، در ۷۰ كيلومتري جنوب غربي اهواز و شمال خرمشهر و در منطقه مرزي ايران و عراق قرار گرفته‌ است. طول اين ميدان حدود ۴۵ كيلومتر و عرض آن ۱۵ كيلومتر بوده كه به‌صورت شمالي- جنوبي در گستره نوار مرزي با كشور عراق واقع شده است.

چشم‌انداز ميادين نفت غرب
ميادين نفت غرب (بلوك اناران) در قسمت جنوب غربي استان ايلام واقع در بين دو شهر مهران و دهلران است. حوزه نفتي بلوك اناران شامل ميدان نفتي آذر و ميدان نفتي چنگوله است.
بر اساس آخرين مطالعات انجام شده، ميزان برآورد نفت در جاي اين حوزه حدودا 8/4 ميليارد بشكه است و نفت از سازندهاي بالايي و پاييني سروك توليد مي‌شود.
ميزان نفت درجاي ميدان نفتي آذر 4/2 ميليارد بشكه ضريب برداشت ۱۶ درصد، تعداد چاه‌هاي حفر شده تاكنون ۹ حلقه و تعداد چاه درحال حفاري چهار حلقه است.
 توليد روزانه از اين ميدان در فاز يك، ۶۵ هزار بشكه نفت خام در روز است و توليد زودهنگام روزانه ۳۰ هزار بشكه نفت خام تا پايان ارديبهشت‌ماه سال جاري بود.
مجموع چاه‌هاي مورد هدف اين پهنا ۱۹ حلقه و سرمايه‌گذاري اوليه ۱۵۶۰ ميليون يورو است.
 سهم ايران طبق قرارداد ۵۱ درصد و طرف قرارداد شركت توسعه سروك آذر است. توليد از ميدان آذر در سال ۱۳۹۷ روزانه ۶۵ هزار بشكه و چشم‌انداز توليد از اين ميدان ۱۰۰ هزار بشكه در روز تخمين زده شده است.
ازسويي مذاكرات براي توسعه ميدان نفتي چنگوله درحال انجام است و در راستاي ارزيابي پتانسيل توليد و انجام مطالعات تفاهمنامه‌هايي با شركت‌هاي  GPN،  PTTEP  و DNO منعقد شده است.
نفت درجاي اين ميدان حدود 4/2 ميليارد بوده و پيش‌بيني اوليه توليد روزانه از اين ميدان حدود ۷۰ هزار بشكه در روز است. طبق برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده توليد روزانه ۲۰ هزار بشكه از اين ميدان در سال ۱۳۹۷ محقق مي‌شود.
كارشناسان معتقدند با انعقاد قراردادهاي جديد نفتي و توسعه برداشت از ميادين مشترك نفتي كه مدنظر وزير نفت نيز قرار دارد، ايران تا پنج سال آينده و با يك سرمايه‌گذاري حداقل 18 ميليارد دلاري در كل ميدان‌هاي غرب كارون، بتواند سهم برداشت خود از ميادين مشترك نفتي را به عراق برساند.
براساس هدف‌گذاري‌هاي انجام شده، برداشت نفت از ميدان‌هاي دشت آزادگان (آزادگان شمالي و جنوبي، ياران شمالي و جنوبي، يادآوران) تا پايان سال ۹۸ به حدود يك ميليون و ۱۵۰ هزار بشكه در روز خواهد رسيد.