شاعر «بگذرد اين روزگار تلخ‌تر از زهر» كيست؟
رضا ضيا
صبر و ظفر هر دو دوستان قديم‌اند / بر اثر صبر، نوبتِ ظفر آيد / بگذرد اين روزگار تلخ‌تر از زهر / بار دگر روزگار چون شكر آيد
بسياري مي‌پندارند كه اين دو بيت زيبا و مشهور از حافظ است. در بعضي چاپ‌هاي ديوان حافظ (مثل چاپ قدسي، انجوي و نيز حاشيه چاپ پژمان) هم در جزء غزل حافظ (بر سر آنم كه‌گر ز دست برآيد)، كه با همين وزن و رديف و قافيه سروده، آمده است. در اوايل انقلاب نيز سرودي با اين شعر ساخته شد (شعر و آهنگ محمدعلي ابرآويز) كه مصراعِ مشهور حافظ «ديو چو بيرون رود، فرشته درآيد» نيز در آن تضمين شده بود، ولي در هيچ‌يك از چاپ‌هاي معتبر و نسخ قديم ديوان حافظ اين شعر نيامده است. اين دو بيتِ زيبا از «حكيم تبيان» است. تا جايي كه جست‌وجو كردم، نخستين‌بار مرحوم احمد گلچين معاني در جُنگ معاني (چاپ مركز پژوهشي ميراث مكتوب)، ص11، به اين انتساب اشاره كرده است. بعدها در عرفات العاشقين (چاپ مركز پژوهشي ميراث مكتوب، ص 852 جلد دوم)، در بخش «متقدمين»، نيز ديدم كه اين دو بيت به همين شاعر نسبت داده شده است (منبعِ گلچين نيز عرفات بوده) . در آنجا، مصراع چهارم به صورت «باز يكي روزگار چون شكر آيد» ضبط شده است.