مردم و سرنوشت اقتصادي فيلم‌ها
غلامرضا موسوي
معمولا اكران عيد با توجه به سابقه‌اي كه از سال‌هاي گذشته و دور دارد و تعطيلات پانزده‌روزه مدارس هم به آن ضميمه مي‌شود، از اهميت ويژه‌اي در اكران برخوردار است. اين اهميت بيشتر مربوط به زماني بود كه تلويزيون فقط دو كانال داشت و ...
اساسا شبكه‌هاي ماهواره‌اي وجود خارجي نداشتند. اين مخاطبان يا تلويزيون تماشا مي‌كردند يا ترجيح مي‌دادند به سينما بروند. تئاتر هم برخلاف شرايط حاضر بسيار محدود بود و در دو يا سه سالن خلاصه مي‌شد. درنتيجه مخاطبان بين تماشاي تلويزيون و سينما رفتن يكي را انتخاب مي‌كردند اما به هر جهت ايام عيد از گذشته تا به امروز براي اكران كردن فيلم‌ها جذابيت دارد. حال بر اساس اينكه نوروز تعريف شادي دارد؛ مرسوم شده كه بيشتر فيلم‌هاي با حال و هواي شاد و به‌اصطلاح كمدي اكران مي‌شود و در مواردي هم فيلم‌هايي كه هنرپيشگان سرشناس در آن حضور دارند.
درگذشته؛ در مقطعي وزارت ارشاد جدول اكران فيلم‌ها را مي‌‌‌بست و كاملا مشخص بود كه چه فيلمي در چه تاريخي نمايش داده مي‌شود و چه مدت بايد بر پرده نمايش باشد اما چند سالي بعد از حضور مرحوم سيف‌الله داد تلاش شد تا شوراي صنفي نمايش شكل بگيرد. اين شورا متشكل از نمايندگان اصناف؛ تهيه‌كنندگان، كارگردانان و سينماداران بودند كه در دو سال گذشته نمايندگان پخش هم به اين جمع اضافه شدند. معمولا آيين‌نامه شوراي صنفي نمايش توسط نمايندگان اصناف تهيه و نوشته مي‌شد و پس از تاييد معاونت سينمايي براي اجرا اعلام مي‌شد؛ سال‌به‌سال هم اين آيين‌نامه به سمتي پيش رفت كه شوراي صنفي نمايش، حكم داور را بر عهده داشته باشد و نه قانونگذار. بعدها به دليل بروز اختلاف، جلسات در وزارت ارشاد تشكيل مي‌شد و از دو سال گذشته شوراي صنفي در جهت رفع تصدي‌گري دولت در تصميمات، به خانه سينما منتقل شد. جلسات شوراي صنفي در خانه سينما تشكيل مي‌شد و آيين‌نامه‌اي براي دو سال تنظيم شد. با توجه به آيين‌نامه شوراي صنفي نمايش، بيشتر وظيفه تعيين كف فروش فيلم‌ها در سرگروه‌ها را برعهده داشت و تنها در مواردي ورود مي‌كرد كه در آيين‌نامه پيش‌بيني نشده بود. در سال 95 و 96 شش سرگروه در آيين‌نامه شوراي صنفي وجود داشت كه در نظامنامه جديد سرگروه‌ها به هفت گروه افزايش‌يافته است لذا در سال آينده هفت فيلم نوروزي اكران خواهد شد. سال‌هاي گذشته فيلم‌هايي فرصت نمايش در اكران نوروز را پيدا مي‌كردند كه اين فيلم‌ها در جشنواره فجر نمايش داشته باشند اما به نظر مي‌رسد در آيين‌نامه جديد، اين بند برداشته‌شده و همه فيلم‌هاي متقاضي اكران در نوروز در صورت دارا بودن پروانه نمايش مي‌توانند در جدول اكران قرار بگيرند. البته آيين‌نامه جديد هنوز منتشر نشده است. در سال‌هاي گذشته تعداد فيلم‌هاي علاقه‌مند اكران نوروزي توسط پخش‌كنندگان به شوراي صنفي اعلام مي‌شد و شوراي صنفي نمايش اگر فيلم‌ها پروانه نمايش داشتند آنها را براي اكران نوروزي اعلام مي‌كرد؛ اما در حال حاضر پخش‌كننده و سينما‌دار با هم قرارداد مي‌بندند و بعد قرارداد به شوراي صنفي نمايش ارايه و توسط اين شورا ثبت مي‌شود و فيلم‌هايي كه به ثبت مي‌رسند رسما به عنوان فيلم‌هاي اكران نوروزي اعلام مي‌شوند. امسال هم شوراي صنفي نمايش از دفاتر پخش درخواست كرد فيلم‌هايي را كه تمايل دارند در ايام نوروز اكران كنند كتبا به شوراي صنفي نمايش اعلام كنند. البته شوراي صنفي به دليل اينكه آيين‌نامه جديد در دست تدوين بود از اعلام قرارداد سالن‌هاي سينما خوداري كرد. 16 فيلم توسط دفاتر پخش به شوراي صنفي اعلام شد. شوراي صنفي با حذف دو فيلم (يك فيلم به خاطر نداشتن پروانه و فيلم ديگر به خاطر عدم اكران با وجود داشتن قرارداد قبلي) موافقت كرد و 14 فيلم اعلام شد كه مي‌توانند قرارداد منعقد كنند اما انعقاد قرارداد موكول شد به اعلام آيين‌نامه جديد. شرايط رقابت در ايام نوروز سال‌هاي جديد با توجه به پخش برنامه دويست كانال از شبكه‌هاي ماهواره‌اي فارسي‌زبان، نزديك به بيست‌ويك كانال تلويزيون رسانه ملي كه در ايام نوروز علاوه بر پخش سريال و برنامه‌هاي سرگرم‌كننده بين پنج تا هشت فيلم سينمايي جديد در روز پخش مي‌كند و هفت فيلم اكران شده در نوروز، بسيار رقابتي سختي خواهد بود. به نظر مي‌رسد كه سه تا چهار فيلم بتوانند خوش بدرخشند و قطعا مالكان يك تا دو فيلم هم بعد از اكران به مافياي پخش به زمين و زمان بد خواهند گفت و گناه عدم استقبال فيلم‌هاي‌شان را متوجه ديگران خواهند كرد. به‌هرحال، مردم با استقبال از فيلم‌ها نشان خواهند داد كه كدام فيلم را دوست دارند و به ديدن كدام فيلم علاقه ندارند و قطعا بهانه‌جويي آنهايي كه فيلم‌هاي‌شان مورد اقبال تماشاگران قرار نگرفته، فقط مي‌تواند سرمايه‌گذاران فيلم و احيانا اسپانسرها را توجيه كنند. درنهايت اين مردم هستند كه سرنوشت اقتصادي فيلم‌ها را تعيين خواهند كرد.